Kritiek op jezelf betrekken: vat je het snel persoonlijk op?
Betrek je kritiek snel op jezelf? Merk je dat je kritische opmerkingen van anderen vaak heel persoonlijk opvat? Voel je je snel afgewezen, onderuitgehaald, aangevallen of in de hoek gedrukt? Vind je het moeilijk om met kritiek om te gaan? Kun je er bij wijze van spreken wakker van liggen? Wil je met kritiek leren omgaan en wil je gericht werken aan jouw eigen leerdoelen? De Steven is specialist in persoonlijke ontwikkeling! We stellen voor jou een maatwerktraining samen die precies bij jou aansluit.
Wat is kritiek eigenlijk?
Even vanuit de gedachte dat je kritiek krijgt: wat is kritiek dan eigenlijk precies? Ik noem even wat voorbeelden. Je krijgt kritiek wanneer iemand:
- aanmerkingen heeft over wat je hebt gemaakt of wat je hebt gedaan
- wijst jou op fouten, gebreken tekortkomingen of onvolledigheid
- jouw werk afkeurt
- de kwaliteit van jouw werk of kunnen ter discussie stelt
- commentaar heeft op wat je hebt gemaakt
- jouw wijze van handelen of jouw mening bekritiseert
- jouw zienswijze beoordeelt als onvoldoende of niet goed
- jouw wijze van handelen afwijst
Wanneer het op de persoon wordt gespeeld kan het ook zijn dat iemand commentaar heeft op jou als persoon, of dat iemand jou als persoon afwijst of ter discussie stelt.
Training assertiviteit
Wil je een training assertiviteit volgen? Aarzel niet en bel voor info!
Chantal: “Ik wou wel door de grond”
Ik moet even denken aan Chantal. Ze kreeg kritiek op haar werk van een directe collega. Wat ze zei is: ‘het kwam keihard binnen, ik voelde me gigantisch afgewezen oftewel ik voelde me zo klein, zo beroerd toen deze kritiek bij me kwam’.
Herken je dat? Bam! Kritiek kan keihard binnenkomen. En dat is lastig toch? Je kunt er van wakker liggen. Het kan je dagenlang bezighouden. Je komt er maar niet los van. Het liefst ga je met je hoofd onder het kussen, dan hoor je ook niets.
Niet alles ligt aan jou!
Vooropgesteld: niet alles ligt aan jou en het ligt ook niet altijd aan jou! Sommige mensen kunnen het zo bizar scherp, bot of vijandig formuleren dat ik me ook goed kan voorstellen wanneer je je bepaalde kritische opmerkingen erg aantrekt. Zeker wanneer het op de man of vrouw wordt gespeeld of wanneer er opmerkingen over jou als persoon worden gemaakt (over hoe je eruit ziet, jouw uiterlijk). Soms denk ik ook wel: mensen zijn knetterhard, ongenuanceerd, veel te snel met het oordeel en soms weten ze ook niet wat ze een ander aandoen. Maar je moet er mee leren omgaan, de wereld zit soms zo in elkaar.
Dat relativeert wel vind ik. De wijze van kritiek geven zegt meer over de kritiekgever dan over de ontvanger. Hoe het jou ook raakt, ik hoop dat je dat een beetje gaat inzien namelijk dat de gever van kritiek ook een grote rol speelt in het geheel.
Hoogsensitief en kritiek
Voor hoogsensitieve personen geldt dat kritiek vaak nog harder binnenkomt dan bij andere mensen. Hoe kan dat dan? Ze hebben een dieper zintuiglijke waarneming en door hun fijnzinnigheid voelen ze harde woorden harder aan, komt ongenuanceerdheid harder binnen, pikken ze kritiek soms serieuzer op dan het is bedoeld. Ben je hoogsensitief en wil je met kritiek leren omgaan? Meteen bellen!
Waarom? Wat zijn de oorzaken?
Waarom vat je kritische opmerkingen van anderen zo persoonlijk op? Ik noem een paar oorzaken:
-
Altijd voor iedereen klaar staan
Je staat altijd voor iedereen klaar. Geen ding is je teveel. Altijd kan men een beroep op jou doen. En dan durft men nog kritiek te uiten ook? Bea vertelt: ‘ik probeerde iedereen te vriend te houden, ik wou het iedereen naar de zin maken en toen kreeg ik ook nog commentaar. Ik wou wel onder de tafel kruipen en werd tegelijkertijd erg boos. Het riep bij mij het gevoel op: nu heb ik het weer verkeerd gedaan’.
-
Negatieve zaken onder het vergrootglas leggen
Een andere oorzaak is dat je kritiek vermenigvuldigd met 10 (en een compliment wellicht deelt door 10). Dat is dus een rekenfout eerste klas. Met andere woorden: wanneer je kritiek krijgt leg je het onder het vergrootglas en wanneer je een compliment krijgt zwak je het af. Bea vertelt: wanneer ik kritiek krijg heb ik sterk de neiging om het te vergroten. Ik maak het nog veel erger dan het is. Een compliment ben ik na 10 minuten al vergeten bij wijze van spreken en een kritische opmerking daar kan ik wel 3 dagen mee rondlopen.
-
Perfectionisme
Een derde oorzaak: je wilt alles zo goed mogelijk doen en je wilt het voor iedereen zo goed mogelijk doen. Het zo goed mogelijk willen doen noem ik perfectionisme en het voor iedereen zo goed mogelijk willen doen noem ik sociaal perfectionisme. Let op: perfectionisme en kritiek kunnen nooit door één deur. Het worden nooit vrienden of bondgenoten. Ben jij perfectionistisch en merk je dat je kritiek daardoor snel persoonlijk opvat?
-
Negatief zelfbeeld
Je denkt negatief over jezelf en je wordt wederom bevestigd in jouw negatieve zelfbeeld. Of je bent overmatig kritisch over jezelf en je wijst jezelf voortdurend af. Feitelijk word je bevestigd in wat je dacht: ik ben niets, ik stel niet teveel voor, ik kan het nooit goed doen!
-
Gebrek aan zelfvertrouwen
Je voelde je al onzeker en je twijfelde al zo vaak aan jezelf. En nu krijg je ook nog even wat kritische opmerkingen toegeworpen. Het is voor jou de druppel! Het verwart je, doet je twijfelen aan jezelf!
-
Zelfreflectie
Je reflecteert te veel op jezelf: Je beschuldigt jezelf veel te snel, je betreft het al gauw op jezelf. Maar in feite kun je het dan niet meer in de juiste proportie zien. Soms heeft dat ook te maken met de mate waarin je op afstand naar zaken kunt kijken. Maar natuurlijk ook met zelfvertrouwen, zelfrespect en zelfwaardering.
-
Energiehuishouding
Je voelt je energieloos, lusteloos en futloos en dit was je net even teveel. Kortom: je was vermoeid, jouw energieniveau was niet op orde en daarom kon je maar moeilijk verdragen dat je kritiek kreeg.
-
Gevoelig
Je bent erg gevoelig of misschien zelfs hooggevoelig: kritiek komt bij jou spijkerhard binnen en je kunt er dagen mee rondlopen!
Je kunt er maar moeilijk mee omgaan!
Klopt het dat jij moeilijk met kritiek kunt omgaan? Kijk even naar een aantal kenmerken die ik hieronder noem:
- Je voelt je snel afgewezen of aangevallen
- Je voelt je snel gekleineerd of onderuitgehaald
- Je voelt je bijzonder snel aangesproken wanneer iemand iets over jou zegt
- Je meent snel dat jij het allemaal verkeerd hebt gedaan
- Je wilt voldoen aan de verwachtingen van anderen en niemand teleurstellen
Kortom: jouw leerdoel is hoe je beter met kritiek kunt omgaan
Hoe reageer je?
Hoe reageer je? Ik noem een paar mogelijkheden:
- Je klapt dicht, je weet niet meer wat je moet zeggen. je loopt weg, je trekt de deur achter je dicht (met een harde klap), je stop je hoofd onder het kussen en je kruipt weg.
- Je bent verward en je kunt uren of dagen in verwarring en twijfel over jezelf doorbrengen
- Je slaat terug en je wordt boos of agressief. je zegt: ‘kijk een keer naar jezelf’.
- Je schiet meteen in de verdediging en je gaat alles uitleggen en verantwoorden
- Je gaat je excuseren en je roept meteen ‘sorry’
- Je gaat met bewijzen komen over jouw goede bedoelingen
Het geheim van kritiek
Weet je dat mensen vaak kritiek geven omdat:
- Er iets is dat niet aan hun verwachting voldoet
- Het iets anders loopt dan ze hadden gedacht
- Ze onzeker zijn over iets of over zichzelf
- Ze twijfelen aan de goede afloop van iets
- Ze geen grip hebben op de situatie en de controle kwijt menen te raken
Weet je ook dat kritiek meer zegt over diegene die kritiek uit dan over diegene die kritiek ontvangt?
Relativeren
Alles nog heel? Geen bloempotten gesneuveld? Dan ga ik verder. Een mooi leerdoel voor jou is relativeren. Dat betekent dat je kritische opmerkingen in de juiste proportie leert zien. Het is goed om je te realiseren dat kritiek ook veel over de kritiekgever zegt.
En natuurlijk loslaten is ook een belangrijk leerdoel. Laat de verwachtingen van de ander los. Ze zijn niet van jou.
Een leerdoel komt nooit alleen!
Leerdoelen komen zelden alleen. Dat geldt ook hier. Vergelijkbare leerdoelen zijn:
- Ik zoek voortdurend bevestiging
- Ik wil het iedereen naar de zin maken en heb last van pleasegedrag
- Ik wil meer uitgaan van mezelf en me minder laten leiden door wat anderen van mij vinden
Leerdoelen assertiviteitstraining
De Steven heeft nog andere leerdoelen ontwikkeld voor de training assertiviteit.
Ebook of webinar
Meer weten over assertiviteit?
- volg ons webinar over assertiviteit
- bestel ons ebook over assertiviteit
Of bekijk onze training assertiviteit!
