Loslaten: is dat te leren?
Is loslaten jouw leerdoel? En merk je dat je dat nog weleens moeilijk vindt? Dat vind ik niet gek. Het is namelijk een enorm omvangrijk thema. Een levensthema. Loslaten doet ieder mens ongeacht of hij/zij het moeilijk vindt of niet. Loslaten hoort bij het leven. In dit artikel ga ik verder in op loslaten en dan wel in verschillende gradaties.
Het hoort bij het leven
Loslaten hoort bij het leven zei ik al. Denk aan een zaadje dat in de grond valt. De plant laat het zaadje los en daardoor ontstaat nieuw leven. Of denk aan de bomen in de winter die het blad loslaten. Dan is loslaten gericht op overleven. De bomen beschermen zich tegen uitdroging namelijk. Echter de gevallen bladeren dragen ook weer bij aan nieuw leven.
Iemand zei: het leven bestaat uit vastpakken en loslaten. Mocht je kinderen hebben dan moet je het kind al loslaten als hij/zij naar school gaat, groter wordt, puber wordt en volwassen wordt. Op een dag gaat jouw kind zelfstandig wonen. En weer laat je je kind verder los. Zo kan ik tal van voorbeelden bedenken. Iemand schreef: ‘loslaten vind ik moeilijk omdat mijn dochter van 15 met ADD hele wisselende stemmingen heeft. Ik wil haar helpen en dat lukt me niet. Zij communiceert op dat moment niet en is heel gesloten waardoor ik me zorgen ga maken of ik ga haar gedachten invullen’.
Zo moet je als ondernemer je bedrijf een keer loslaten. Ook wanneer je in een nieuwe levensfase komt, moet je vaak weer dingen loslaten. En wie ouder wordt en op leeftijd komt, kan bepaalde mogelijkheden verliezen en moet daarom ook leren loslaten. Dat geldt ook voor wie ziek wordt of beperkingen krijgt. Loslaten kan dus ook gekoppeld zijn aan een verlieservaring.
Training omgaan met veranderingen
Bekijk de training omgaan met veranderingen.
Leerdoelen
Bekijk de leerdoelen voor de training omgaan met veranderingen.
Vasthouden is het tegenovergestelde
Het tegenovergestelde van loslaten is vasthouden. Daar zit een grote kern. Want wat hou je vast? Je houdt vast wie je lief en dierbaar is, waar je je betrokken op voelt. De overtreffende trap van vasthouden is vastklampen. Je kunt je vastklampen omdat je iets beslist niet kwijt wilt, omdat je controle wilt houden of omdat je gedreven wordt door angst om te verliezen. Zie je waarom loslaten zo moeilijk is? Omdat het je raakt, jouw hart treft of jouw liefde treft!
In gradaties loslaten
Loslaten benoem ik in verschillende gradaties. Je kunt aan persoonlijke zaken denken zoals:
- Belemmerende overtuigingen loslaten
- Zaken die ik mezelf opleg loslaten
- Je niet over-verantwoordelijk of overbetrokken voelen
- Mijn grenzen aangeven
- Accepteren dat het anders gaat dan ik hoopte
- Dwanggedachten loslaten
- Loslaten van andermans oordeel/geweten
- Stemmingen van anderen loslaten
- Vanuit hart en ziel leren loslaten
Het kan variëren van het loslaten van je oude baan omdat je een nieuwe baan hebt gevonden tot het loslaten van een geliefde door de dood. Je voelt wel aan hoe groot het verschil is. Hierna benoem ik een aantal aspecten van loslaten.
Invloed en verantwoordelijkheid
Ik begin maar eens met invloed en verantwoordelijkheid. Misschien ken je mijn artikel al over de cirkel van invloed.
In het schema hiernaast zie je een viertal situaties:
-
Effectief: je hebt invloed en je bent verantwoordelijk
Wanneer je invloed hebt en wanneer je verantwoordelijk bent dan moet je beslist niet loslaten. Sterker nog: dan moet je vastpakken. Stop daar je energie in! Dat is effectief. Het is zonde wanneer je daar geen energie in stopt!
-
Grenzen aangeven: je bent wel verantwoordelijk maar je hebt geen invloed
Ho! Stop! Wil men jou voor iets verantwoordelijk maken of houden terwijl je geen invloed hebt? Dan wordt het tijd om jouw grens aan te geven. Want wanneer je geen invloed hebt, kun je ook niet verantwoordelijk zijn. Je hebt namelijk ook niet de mogelijkheid in dat geval om die maatregelen te nemen die bij jouw verantwoordelijkheid horen. Zie je wat er gebeurt? Jouw handelingsbevoegdheden zijn niet afgestemd op jouw verantwoordelijkheden
-
Niet mee bezig houden: wel invloed maar geen verantwoordelijkheid
Heb je wel invloed maar ben je niet verantwoordelijk? Dan moet je je daar maar niet mee bezig houden. Dat geeft ruimte, vrijheid en blijheid. Je mag alle zaken loslaten waar je niet verantwoordelijk voor bent. Voorbeelden:
- de ander is verantwoordelijk voor zijn eigen leven en alle zaken waar hij/zij invloed op heeft
- de ander is verantwoordelijk voor zijn eigen gevoelens en gedachten
- de ander is verantwoordelijk hoe hij/zij de zaken ervaart
- de ander is verantwoordelijk voor zijn/haar eigen motivatie
- de ander is verantwoordelijk voor zijn eigen fouten en de definitie van wat hij/zij als fout ervaart
-
Zinloos: niet verantwoordelijk en geen invloed
Zaken waar je niet verantwoordelijk voor bent en waar je geen invloed op hebt zijn zinloos om mee bezig te zijn. Verspilde energie en moeite. Wat voor zaken zijn dat?
Kennisnemen van dit soort zaken is doorgaans voldoende. Maar het heeft geen zin om je er druk om te maken. De werkelijkheid is immers ook een illusie.
Zo, zeg je wat een opluchting. Dit is een bevrijding. Ja eigenlijk wel. Maar is het wel zo eenvoudig? Je bent verantwoordelijk hoe je de boodschap verwoordt maar je bent er niet verantwoordelijk voor hoe de ander jouw boodschap ontvangt. Dat ligt namelijk buiten jouw sfeer van invloed. Je bent ook niet verantwoordelijk voor het feit dat de ander boos op je wordt of teleurgesteld is in je, tenzij je de boodschap erg ongelukkig verwoord hebt.
- Kabinetsbesluiten, overheidsmaatregelen waar je toch niets (meer) aan kunt wijzigen
- Wet- en regelgeving
- Jouw leeftijd
- Het wereldgebeuren
Waarom loslaten moeilijk is?
Loslaten is in dit kader vaak moeilijk omdat je de verkeerde keuzes maakt. Iemand schreef: ‘Ik neem een enorme verantwoordelijkheid over van anderen, zowel privé als op het werk. Immers.... als ik het zelf doe, weet ik dat het goed gebeurt en op tijd’.
Iemand anders zei: ‘Het kost mij veel kracht om dingen, gedachten, gebeurtenissen los te laten. Ik denk dat ik hoogsensitief ben en er daardoor meer mee bezig dan goed voor me is’.
Een coachee vertelde: ‘Dit komt bij mij vooral voort uit over-betrokkenheid en over-verantwoordelijkheid. Ik loop er tegenaan dat ik me druk maak over dingen die fout gaan waar ik zelf niet verantwoordelijk voor ben. Of dat ik me druk maak om keuzes die anderen maken en die naar mijn idee niet handig zijn. Of acties die anderen nalaten terwijl ze er baat bij zouden kunnen hebben. Oftewel: het lukt me niet goed verantwoordelijkheid daar te laten waar hij hoort: bij de ander. Ik zou graag willen leren hoe ik zaken die onder de verantwoordelijkheid van een ander vallen kan loslaten. En ook zaken waar ik geen invloed op heb, zoals de verkiezingen in Amerika, de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst in Nederland of op het werk als anderen hun verantwoordelijkheid niet nemen, waardoor zaken misgaan terwijl dat voorkomen had kunnen worden’.
Hoe laat je los? Verschillende vormen
Ik noem een aantal manieren om los te laten.
-
Persoonlijke grenzen stellen
Grenzen stellen is een vorm van loslaten. Maar hoe meer je betrokken bent op iets of iemand, hoe lastiger loslaten is. Wanneer is grenzen stellen belangrijk? Wanneer je:
- te veel controle zoekt en je dus meer moet loslaten
- te betrokken bent geraakt
- je overal mee bemoeit
- je overal verantwoordelijk voor voelt
- je belerend wordt of over anderen gaat heersen
- te behulpzaam wordt
- te veel hooi op de vork neemt
- je overal zorgen om maakt
- te loyaal, te aardig en te lief bent
-
Aanvaarden
Loslaten kan ook aanvaarden zijn wanneer je leert:
- te berusten in de situatie of anders gezegd dat je leert om de strijd niet meer aan te gaan (of op te geven)
- je te schikken in de situatie wetend dat het niet anders kan of dat het niet anders is
- eraan toe te geven dat het anders gaat dan je had gedacht of had verwacht
- het verlies te aanvaarden hoe ingrijpend dat ook kan zijn
- jouw idealen op te geven of jouw hoop te laten varen
- eraan toe te geven of het te laten gaan
-
Distantiëren of de relatie beëindigen
Soms is loslaten dat je er een punt achter zet. Je distantieert je van de zaak of je beëindigt de relatie. Dat kan op allerlei fronten zijn. Je kunt:
- de relatie beëindigen
- de echtscheiding rondmaken
- ontslag nemen of een andere baan zoeken
- de functie neerleggen
- de bedrijfsactiviteiten beëindigen of overdragen aan iemand anders
- etc.
-
Acceptatie
Acceptatie speelt zeker een rol bij ziekte, vermindering van gezondheid en mogelijkheden en voor mensen die op leeftijd komen ook bij het ouder worden. Let wel: aanvaarden is een werkwoord dat het proces aanduidt en het wordt tevens als laatste stadium van de rouwfase aangeduid. Overigens heeft het niets te maken met dooddoeners zoals: het is niet anders, je moet het leven maar nemen zoals het is of de tijd heelt alle wonden.
-
Overgeven en vertrouwen
Overgeven betekent o.a.
- doorgeven of overdragen aan de ander
- overleveren of aanreiken
- afstaan en vertrouwen
- toegeven aan
- je verzet opgeven
Bij toegeven aan denk ik ook aan zaken als:
- niet halsstarrig vasthouden aan ideeën, soms zelfs tegen beter weten in
- niet koppig zijn maar meeveren
- openstaan voor
- niet altijd je gelijk willen halen
- niet altijd tot het uiterste willen gaan
-
Jezelf in acht nemen of jezelf ontzien
Jezelf in acht nemen of jezelf ontzien in bepaalde situaties. Een vorm van loslaten en begrenzen.
-
Relativeren
Ook relativeren kan helpen bij loslaten. Het is de zaken in juiste proportie leren zien.
-
Vergeven is ook loslaten
Wist je dat vergeven ook loslaten is?
- Het is aanvaarden wat er is gebeurd
- Rouwen om het verlies van jouw onschuld
- Je boosheid loslaten zodat je de verbinding verliest met de dader of de veroorzaker van het kwaad
- Jouw zelfverwijt loslaten (hoe kon ik zo stom zijn om in die situatie terecht te komen?)
- Aanvaarden dat het geen verloren jaren waren die je doormaakte
Een ander zijn weg laten gaan
Loslaten is een cadeau wat je aan jouw medemens geeft. Het is ook een blijk van vertrouwen. Want feitelijk zeg je:
- ik heb er vertrouwen in dat jij in jouw eigen behoeften kunt voorzien
- ik geloof dat jij op basis van eigen behoeften tot de juiste keuzes kunt komen in jouw leven
- ik ben ervan overtuigd dat jij in staat bent om knelpunten of vraagstukken in jouw leven zelf op te lossen
Kortom: je geeft de ander de ruimte om het leven in te vullen naar de eigen verantwoordelijkheid van de ander. Hoe meer je loslaat, hoe meer je ontvangt en hoe meer je ontvangt, hoe meer je leert loslaten. De grootste vijand van loslaten heet: controle.
Het diepere loslaten
Ik zei al dat je loslaten in gradaties kunt duiden. Denk maar eens aan loslaten in de zin van:
- Mijn werkend leven loslaten (met pensioen)
- Loslaten van mijn collega’s
- Mijn kinderen leren loslaten om tal van redenen
- Mijn verbroken relatie loslaten
- Dementerende ouders loslaten
- Echtscheiding
Of loslaten bij ziekte:
- Mijn lichaam stagneert
- De inzet van mijn talent / passie lukt me niet meer
- Verlies van gezondheid
- Steeds minder mogelijkheden door fysieke beperkingen
Of loslaten bij overlijden en sterven:
- Verlies van ouders door overlijden
- Ik heb mezelf "vergeten in de relatie met mijn overleden partner
- Kleinkinderen verloren en mijn dochter
- Vrienden verloren
Weet je wat het niet is?
Loslaten heeft niets te maken met:
- nou ja, kijk, als jij dat per se wilt, dan doe je dat maar, je zet toch je eigen zin door
- o ze bekijken het maar, ik ben er helemaal klaar mee
- ze doen maar
- ja 't is je eigen keuze maar voor de gevolgen sta ik niet in
- ach ja, je gaat toch je eigen gang maar als 't mis gaat, sta je hier weer aan de deur zeker
Waarom dat niets met loslaten te maken heeft? Het is een vorm van gelatenheid. Een zogenaamd onverschillige houding maar uit al deze woorden blijkt dat hier van loslaten geen sprake is.
Gevoelens en behoeften
Loslaten zal tal van gevoelens oproepen omdat het jouw behoeften verstoort, verwachtingen doorkruist omdat je de laatste hoop moet laten varen. Zou je iets moeten loslaten waar je geen emotie bij ervaart dan is er ook geen betrokkenheid geweest. Welke gevoelens komen erbij kijken?
- angst of bang
- boosheid en woede
- eenzaamheid
- falen en mislukking
- frustratie
- geraakt of gekwetst
- hulpeloos en machteloos
- irritatie en ergernis
- moedeloos
- opstandig
- onbegrip en onbegrepen voelen
- rouwgevoelens
- schuldgevoelens of gevoel van falen
- spijt en berouw
- teleurstelling
- twijfel en vertwijfeld
- verdriet
- verward en verwarring
Voor leidinggevenden
Voor leidinggevenden is loslaten een belangrijk leerdoel. Leiderschap betekent:
- regie nemen en pakken en anderen helpen om dat ook te doen
- de ander gelegenheid geven om zijn verantwoordelijkheid te nemen
- de ander de mogelijkheid bieden en faciliteren om in de eigen behoeften te voorzien
- de ander faciliteren om zich verder te ontwikkelen
- de ander zodanig coachen en begeleiden dat hij jouw hulp daarna niet meer nodig heeft
- de ander helpen en stimuleren om eigen keuzes te maken
Rouw- en verlies
Bekijk de mogelijkheden voor rouw- en verliesverwerking.
Verandermanagement
Voor leidinggevenden hebben wij de training leidinggeven aan veranderingen ontwikkeld:
