home / persoonlijke ontwikkeling / communicatie / te direct / aanvallend communiceren / persoon spelen

Op de man of vrouw gespeeld

Soms wordt er een opmerking gemaakt, kritiek geuit en wordt het heel erg op de persoon gespeeld. Het kan pijn doen wanneer je daarmee te maken krijgt. Maar soms is het ook niet gemakkelijk om de inhoud van een boodschap te scheiden van de persoon. En ik ben ervan overtuigd dat jouw communicatieve vermogens groeien, wanneer je de boodschap niet op de persoon speelt. Ik leg het uit in dit artikel.

Wanneer speel je iets op de persoon?

Je speelt iets op de persoon wanneer je je kritiek uit als een persoonlijke aanval. Een voorbeeld: ‘Sinds jij directeur bent, is de onvrede binnen ons team enorm gegroeid’. Daarmee zeg je eigenlijk dat de directeur de veroorzaker is van deze onvrede.

Of denk aan de telefoniste die zegt: ‘Meneer, u praat zó onduidelijk, zou u nog een keer uw naam kunnen zeggen?’. Beter is: ‘Meneer, ik kan u niet goed verstaan, wilt u uw naam nog een keer zeggen?’. Dit zijn lichte varianten, maar het kan zover gaan dat het kwetsend wordt. Ik denk aan Karel die een paar kilo gegroeid was en de opmerking kreeg: ‘Zo, jij ziet er ook goed uit!’.

Regelmatig wordt ongewenste feedback verkocht in cadeaupapier waarop staat: ‘Ja maar ik bedoel het goed’. Het is zelfs geen feedback waar ik over praat. Het is in wezen kritiek rechtstreeks op de man of vrouw gespeeld. Zoals ik pas een gesprek meemaakte tussen Henk en Lianne. Henk vertelde vol vuur een verhaal en Lianne schoot in de lach. Ze zei: ‘Jij hebt zo’n monotone stem, ik moet ervan lachen’. Ik zag dat dit Henk raakte. Soms weet je niet wat je aanraakt wanneer je dit soort dingen zegt.

Andere voorbeelden:

• ‘Ja, dit is nu ook echt iets voor jou om zo overdreven te reageren’.
• ‘Jij zult ook nooit een keer verantwoordelijkheid pakken en die dingen doen die je zou moeten doen’.
• ‘Van jou ben ik niet anders gewend: je meet altijd met twee maten’.
• ‘Ik vind dat je voor de zoveelste keer in de slachtofferrol schiet’.
• ‘Vind je het gek dat jij geen klanten werft, je komt toch ook écht niet over’.
• ‘Je stelt me deze vraag nu voor de derde keer, je bent wel erg hardleers hè?’.
• ‘Fijn dat je enthousiast bent over die cursus, maar ik vind het weggegooid geld; ik moet nog maar zien of het ook blijft hangen bij jou’.
• Ik denk ook even aan de directeur die boos tekeer ging tegen een medewerker over de onbevredigende resultaten, en die aan het eind van zijn tirade zei: ‘Nu ga je je zeker ziekmelden!’.

In de politiek wordt vaak op de persoon gespeeld, denk maar aan debatten. Daarin gaat het vaak niet zozeer over partijprogramma's of politieke standpunten, maar opponenten proberen elkaar onderuit te halen door te hameren op persoonlijke tekortkomingen die niets met politiek te maken hebben. Negatieve beeldvorming en reputatieschade die hieruit kunnen volgen doen de rest, is de gedachte.

Waarom zou je?

Waarom spelen mensen soms op de man of vrouw? Welk voordeel valt er te behalen? Deze manier van aanvallen wordt vaak gebruikt wanneer mensen zich in het nauw gedrukt voelen, wanneer ze de regie dreigen te verliezen, wanneer de ander betere argumenten heeft of simpelweg slimmer, sneller of beter is. Wanneer mensen het gevoel hebben niet op een sportieve, integere, gelijkwaardige manier hun doel te kunnen halen en toch koste wat kost willen winnen. Uiteindelijk komen ze wellicht als 'topdog' uit de bus, maar alleen door zichzelf op oneigenlijke wijze boven de ander te stellen en de ander te kleineren.
In het dagelijks leven werkt dit doorgaans subtieler. Wanneer kritiek iets neerbuigends krijgt, maakt dat duidelijk dat iemand zich boven de ander voelt staan. Het is een steek onder water. Dat een ander zich daardoor wellicht gekwetst voelt en dat de relatie schade oploopt, is minder zichtbaar.

Bescheidenheid telt

Wat mij betreft is bescheidenheid een groot goed. Weet wat je zegt, weet tegen wie je wat zegt en weet waarom je wat zegt. Je kunt anderen zoveel pijn doen wanneer jouw goedbedoelde boodschap toch genadeloos hard dreigt aan te komen. Waarom zou je het doen? Je schaadt de relatie enorm als je dat soort opmerkingen maakt. Is het je dat heus waard?