home / persoonlijke ontwikkeling / feedbackvaardigheden / feedback

Feedback: wat is dat?

De training feedback geven en ontvangen verzorgen wij al jaren. Nu behandel ik in een aantal artikelen het onderwerp feedback. Ik ga in dit artikel in op de vraag: wat is feedback? Wat betekent feedback? Mijn persoonlijke zienswijze op feedback, zal ik daarbij meegeven.

Beter, verbeteren of ontwikkelen?

Ik lees bij feedback nogal vaak betekenissen in de zin van: ‘terugkoppeling aan iemand over het effect van zijn/haar gedrag of prestaties’. Het doel wordt vaak omschreven als: verbeteren van prestaties en resultaten.
Voor een deel zit mijn scepsis in het woord beter en verbeteren. Ik loop sinds 1989 rond in het vak van opleiding, training en coaching en ik weet dat het woord verbeteren vaak weerstand oproept. Er zit toch iets in van: ‘doen we het niet goed dan?’ of ‘is het niet genoeg zo?’. Dat zijn cruciale vragen. Waarom moet het altijd beter? Waarom moet er altijd verbeterd worden? En inderdaad is er ook de uitspraak: ‘verbeteren is een vijand van wat goed is’.

Feedback: tweeledig

Feedback is wat mij betreft tweeledig. Je kunt feedback geven op een product, een proces of procedure. Dat laat ik graag de betekenis intact van: ‘terugkoppeling geven’. Je geeft terug wat je waarneemt of wat je ziet.

Wanneer het gaat over feedback geven op gedrag dan noem ik graag de oorsprong van feedback geven en ontvangen. Feedback is voeding teruggeven. Voeding draagt bij aan ontwikkeling en groei. Wanneer een plant zich ontwikkelt dan is er groei en komt de plant tot bloei. Ontwikkeling is ook dat de wortels dieper de grond in gaan en er meer stevigheid komt. Daarom gaat mijn voorkeur uit naar feedback gericht op ontwikkeling. Ik leg het verderop uit.

Samengevat: feedback geven op een product of proces vraagt wat mij betreft andere dingen dan feedback geven op personen of op gedrag van personen.

Is feedback een cadeau?

Wanneer feedback bijdraagt aan jouw ontwikkeling dan is feedback een cadeau. Maar ik ben allergisch voor nep-cadeaus. En die zijn er genoeg. Aan de buitenkant lijkt het zo mooi. Prachtig cadeaupapier. De ene keer met TIPS TOPS-methodiek. De andere keer cadeaupapier van de 4-G methodiek (gedrag, gevolg, gevoel, gewenst gedrag). En zodra je het papiertje eraf haalt, zie je wat erin zit: Kritiek, ongewenste adviezen, kwetsende opmerkingen soms. Dan is feedback geen cadeau maar een straf.

Onlangs vertelde een teamleider mij het volgende verhaal. Zijn team had ergens een training ‘feedback geven en ontvangen’ gevolgd. De trainer van dat trainingsinstituut had het zo georganiseerd dat steeds dezelfde persoon negatieve feedback van het team kreeg. Gevolg: de persoon in kwestie is naar huis gegaan en 4 maand uit de running geweest. Zie je dat dit geen cadeau is? Dat is niet gericht op ontwikkeling! Dat is zelfs afbreken en belemmeren van ontwikkeling.

Feedback geven is een subtiel werkje

Ik vind feedback geven een subtiel werkje. Dat is altijd zo met voeding. Je kunt verkeerde voeding geven en je kunt te veel of te weinig voeding geven. Gezonde voeding is belangrijk. Dat draagt bij aan ontwikkeling. Maar verkeerde of ongezonde voeding doet afbreuk aan ontwikkeling. Dat is met feedback ook zo. Je moet dus wel weten waarover je het hebt, wanneer je feedback geeft.

Module zelfreflectie en bescheidenheid

Weet je wat met feedback geven een belangrijke module is? Dat is een toontje lager zingen! Want je kunt de 4-G methode wel hanteren die begint met gedrag beschrijven wat jij ziet. Maar bescheidenheid versiert de mens. Het is geen gedrag wat jij ziet. Het is gedrag wat jij meent te zien. Mensen denken soms dat hun waarneming en observaties objectief zijn. Zit daar niet altijd toch nog wat perceptie tussen? Zou beeldvorming en projectie geen rol spelen dacht je?
En daarbij komt de laatste G namelijk gewenst gedrag. Ook daar past bescheidenheid. Je beschrijft het door jouw gewenste gedrag. Dat is zoals jij het ziet en ervaart.

Kortom: feedback geven vraagt om een bescheiden houding waarbij je je eigen waarneming enigszins kunt relativeren. Ik zeg het wel eens anders. Feedback geven is prima, maar neem jezelf niet te serieus.

Gericht op ontwikkeling

Wat betekent het wanneer je feedback geeft gericht op ontwikkeling? Is dat een doos complimenten openen waar je de helft niet van meent? Of is dat een inleiding houden van 10 minuten met positieve feedback en daarna de afkrakers brengen? Ik zei al: ontwikkeling is ‘de wikkels eraf halen’. Ieder mens is in-gewikkeld in gewoonten, gedrag, patronen, denkbeelden en soms zelfs in vicieuze cirkels. Feedback gericht op ontwikkeling is:

• De ander raken maar dan in de zin van inspireren, motiveren, aanzetten, stimuleren, in beweging zien te krijgen
• De ander helpen zijn/haar latente kwaliteiten te ontdekken
• De ander reflectie geven op waar zijn/haar talent ligt
• De ander helpen in zijn/haar kracht te komen

De juiste plek is ook van belang bij ontwikkeling. Ik kocht onlangs een paar struiken en daar stond op: halfschaduw. Die moet je dus niet in de schaduw zetten en ook niet in de volle zon. Voor ieder mens is het belangrijk dat hij op de juiste plek komt. Dat is de plek waar je groeit, waar je ontwikkelt, doorontwikkelt. Dat is de plek waar je jouw talent kunt inzetten en benutten. Als dat gebeurt ga je bloeien, gaat het lampje aan, kom je overtuigend over en krijg je zelfvertrouwen.
Alle feedback die je krijgt om op die plek te komen, is een cadeau.

Wil je per se een methode?

Mensen willen altijd een methode. En ik ben niet zo van de kant-en-klare maaltijden. Ja thuis wel hoor, want koken kan ik niet. Leer ik ook niet. Maar of het nu de 4-G methode is of de tips tops: het gaat nooit om de methode.
Maar als jij dan toch een methode wilt dan heb ik er eentje. De SMART-methode. Misschien kijk je nu wat verbaasd? Feedback geven volgens de SMART-methode? Dat kan toch niet? Jawel hoor! Ik leg het uit:
Feedback gericht op ontwikkeling is:

• S = Stimulerend
• M = Motiverend
• A = Aansprekend
• R = Relativerend
• T = Trots: het geeft trots.