Verkapt oordeel: wat is het en hoe ga je ermee om?
Een verkapt oordeel herken je vast. Iemand begint met: "Het spijt me dat ik het zeg, maar…" of "Ik wil je niet teleurstellen hoor, maar…" en daarna volgt een rake klap. Eerst klinkt het vriendelijk en verontschuldigend. Daarna komt de echte boodschap: een oordeel, vaak verpakt als goedbedoeld advies.
Ik noem dit een oordeel in cadeaupapier: eerst strelen en dan steken. Ik zeg wel eens gekscherend: met sorry kom je overal, zelfs in het hart van de ander. Maar laten we eerlijk zijn: dit is geen open communicatie. Het is een vorm van schijnempathie en van zeer indirecte communicatie.
Wat bedoel ik met een verkapt oordeel?
Een verkapt oordeel is kritiek brengen met een soort suikerlaagje. Of je verkoopt iets als honing maar het is azijn. Je gebruikt verzachtende woorden om je boodschap aanvaardbaar te maken. "Ik zeg het met pijn in mijn hart, maar zoals jij bezig bent, vergooi je je leven." Of: "Ik wil niet oordelen over jouw vader, maar hij is altijd al zo geweest."
De boodschap is scherp, maar de verpakking lijkt zacht. Het voelt alsof iemand je iets geeft maar het cadeau is geen compliment, het is kritiek.
Doe de communicatietest!
Bij De Steven kun je een communicatietest doen om inzicht te krijgen in jouw sterke punten en valkuilen, wanneer het over communicatie gaat.
Zo krijg je inzicht in jouw communicatie-ontwikkeldoelen!
Communicatietraining
Wil je een training volgen om jouw communicatievaardigheden te ontwikkelen?
- individuele communicatietraining
- teamtraining communicatie verbeteren
Waarom doen mensen dit?
Vaak is het angst. Angst om afgewezen te worden, om een conflict te krijgen of om onaardig gevonden te worden. Dus kiezen mensen voor een halfbakken eerlijkheid: wel zeggen wat ze vinden, maar verpakt in een zogenaamd vriendelijke toon. Het lijkt empathisch, maar het is passief-agressief en subassertief tegelijk.
Deze manier van communiceren is een soort van vaktaal voor pleasers, fawns, conflictvermijders, harmonieszoekers, sociale aanpassers, struisvogels en mensen die bang zijn voor afwijzing of confrontatie. Ze willen wel iets zeggen, maar niet de volle verantwoordelijkheid nemen voor de impact van hun woorden.
Ik denk terug aan een manager die altijd begon met: "Sorry hoor, maar dit kan echt niet meer." Medewerkers wisten precies wat er zou komen: kritiek, gebracht alsof het hun eigen bestwil was. Het gevolg? Wantrouwen en spanning in het team.
Wat doet het met de ontvanger?
De ontvanger voelt dat er iets niet klopt. De woorden zijn zacht, maar de ondertoon is scherp. Het zorgt vaak voor verwarring: de ander doet toch aardig? Waarom voel ik me dan aangevallen? Het gebrek aan congruentie maakt het onveilig. Je voelt dat de ander niet volledig eerlijk is.
Ik sprak ooit met Linda, een hoogbegaafde vrouw die op haar werk steeds dit soort opmerkingen kreeg. "Ik wil je niet afbranden, maar…" of "Even eerlijk, ik vind je aanpak nogal drammerig." Linda vertelde: "Ik voelde me nooit op mijn gemak. Het leek aardig bedoeld, maar het sneed elke keer."
Voorbeelden van een verkapt oordeel
Misschien herken je dit soort zinnen:
- "Sorry hoor, maar ik vind je wel wat laks."
- "Ik wil niet oordelen hè, maar dit is echt ongeorganiseerd."
- "Heel eerlijk? Ik vind je nogal drammerig de laatste tijd."
- "Ik wil je niet kwetsen hoor, maar dit ga je nooit redden."
De opbouw is vaak hetzelfde:
- Eerst indekken met sorry of vriendelijkheid.
- Dan de boodschap: een oordeel of kritiek.
- De ander blijft achter met verwarring en een nare nasmaak.
Hoe kan het anders?
Het alternatief is simpel maar vraagt lef: zeg eerlijk wat je vindt en neem verantwoordelijkheid voor je boodschap. Bijvoorbeeld:
- "Ik merk dat ik me erger aan hoe dit loopt. Kunnen we het bespreken?"
- "Ik vind het lastig dat je vaak te laat bent. Kunnen we daar afspraken over maken?"
- "Ik wil iets zeggen dat misschien lastig is om te horen, maar ik wil open zijn."
Dit is kwetsbaarder, maar ook veel eerlijker. Je doet niet alsof je iets zegt voor de ander, maar je neemt eigenaarschap voor je eigen gevoel of mening.
Waarom is een verkapt oordeel onveilig?
Omdat het vertrouwen aantast. De ander voelt dat er een dubbele bodem is. Het is niet echt empathisch, het is beïnvloeding vermomd als vriendelijkheid. En juist daardoor ontstaat afstand in plaats van verbinding.
Veelgestelde vragen: FAQ
Hier tref je enkele veelgestelde vragen.
Wat is het verschil tussen subassertiviteit en een verkapt oordeel?
Subassertiviteit is vaak vermijden of pleasen. Bij een verkapt oordeel zeg je het wél, maar vermomd en zonder eigenaarschap. Het is een mix van passief en agressief gedrag.
Waarom doen mensen dit?
Meestal uit angst voor afwijzing, conflicten of ongemak. Ze willen aardig blijven maar toch hun mening geven. Het is een beschermingsstrategie.
Hoe reageer ik als iemand zo met mij praat?
Vraag door: "Wat wil je me precies zeggen?" of "Bedoel je dit nu als advies of als oordeel?" Daarmee haal je het masker weg.
Komt dit vaak voor op het werk?
Ja, vooral in teams waar gezelligheid belangrijker lijkt dan eerlijkheid. In zo’n cultuur is conflictvermijding de norm, waardoor deze vorm van communicatie gedijt.
Hoe leer ik zelf eerlijker communiceren?
Door eigenaarschap te nemen. Spreek vanuit jezelf: "Ik vind…" of "Ik merk…" en gebruik geen verontschuldigingen om je boodschap te verzachten.
Artikel over oordelen
Dit artikel schreef ik in de serie over oordelen en veroordelen.
Auteur
Dit artikel is geschreven door Jan Stevens. Jan Stevens is eigenaar en oprichter van De Steven training & coaching (www.desteven.nl). Op deze website tref je meer dan 2000 blogs over persoonlijke ontwikkeling, loopbaan, leiderschap, teamontwikkeling, hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid.
Publicatiedatum: 28-07-2025.
