Emotionele blokkades
Emotionele blokkades zijn innerlijke barrières die je belemmeren om je gevoelens vrij en volledig te ervaren. Een emotionele blokkade is een bescherming om emotionele pijn te voorkomen, maar het leidt juist tot isolatie, stress en problemen in relaties. Het herkennen van deze gedragingen is een belangrijke eerste stap in het proces van genezing en groei.
Wat is een emotionele blokkade?
Ik begin even bij het woord "blokkade". Dat is een soort obstakel of iets wat in de weg staat. Stel je voor dat je met je fiets op een pad rijdt en er ligt een grote steen voor je. Dan kun je niet verder fietsen totdat die steen weg is. Zo werkt het ook in je hoofd of in je hart: soms voel je je verdrietig of boos, en dan lijkt het alsof er een onzichtbare steen in de weg ligt. Die steen heet dan een blokkade, en die moet je proberen weg te halen om je weer blij te voelen. Je voelt je nooit voluit blij! Er is altijd een remming! Je bent nooit voluit verdrietig, want je houdt je in! Je bent nooit eens een keer goed boos, want je bent gereserveerd om dat te doen, en zo kan ik doorgaan. Angsten moffel je weg onder de tafel en zo probeer je ze te onderdrukken.
Hoe ontstaan zulke blokkades?
De vraag is natuurlijk: hoe ontstaat het dat je vermogen om gevoelens en emoties vrij en volledig te ervaren wordt beperkt? Ik duid een aantal zaken aan die daarbij van belang kunnen zijn.
-
Een scala aan overtuigingen: opgelegde beelden
Een eerste oorzaak is tal van opgelegde beelden die je meekreeg vanuit je opvoeding. Zo verloor Saskia haar enthousiasme als kind omdat haar uitbundigheid niet op prijs werd gesteld. Ze leerde om een dimmer te zetten op haar enthousiasme, anders kreeg ze te horen: “Doe toch niet zo druk, doe eens rustig, praat toch niet zo hard.”
Of zoals Jeroen vertelde, dat tegen hem gezegd werd: “Doe toch niet zo boos, dat is nergens voor nodig.” Hij leerde zichzelf zo te beheersen dat hij zijn boosheid onderdrukte. En als hij maar voorkomend en netjes genoeg bleef, werd zijn gedrag beloond.
Je kunt ook je verdriet onderdrukken, onder het mom: “Het is niet anders en het leven gaat verder.” Ik zeg er meteen maar bij: “Waar verdriet zich niet uit in tranen, daar wenen de andere organen.” Vroeg of laat krijg je onverwerkt verdriet of uitgestelde rouw op je boterham. -
Veiligheid en vertrouwen ontbraken in de kinderjaren
Wanneer veiligheid en vertrouwen hebben ontbroken in de kinderjaren, kan dat een blokkade opleveren. Zo vertelde Henk dat er altijd spanning was tussen papa en mama toen hij een jaar of zeven was. Hij voelde de spanning aan, was er bang voor, maar onderdrukte zijn eigen gevoelens en emoties daardoor. Sterker nog, als er ruzie was tussen vader en moeder, ging Henk onder de tafel zitten. En wat dacht je hoe Henk nu reageert als hij spanning voelt in het team waar hij werkt? Juist! Hij gaat niet onder tafel zitten in letterlijke zin, maar hij vermijdt het conflict en spreekt zich niet uit. Zo kunnen er tal van levensverhalen zijn waardoor jij je boosheid, verdriet, blijdschap en angst niet beleefde. Ernstige incidenten, vertrouwen dat is geschaad, een geliefde die je al jong is ontvallen, misbruik, enzovoort.
-
Coping
Je kunt copingmechanismen ontwikkelen waardoor je leert emoties te verbergen. Ik noem een paar negatieve copingstrategieën:
- Verdoving
- Vermijding
- Passiviteit en gelatenheid
- Bevriezing
- Perfectionisme
-
De rugzak waarmee je werd geboren
Soms hebben papa en mama ook een emotionele blokkade geërfd van hun vader en moeder. Dat is de rugzak waarmee zij geboren zijn en waarmee jij wellicht ook geboren bent. Systemisch is er dan ook iets gebeurd wat invloed op jou heeft.
Voorbeelden van emotionele blokkades
Ik noem wat voorbeelden van emotionele blokkades:
- Angst voor afwijzing kan je blokkeren om relaties aan te gaan. Altijd die angst dat je niet leuk genoeg bent, dat de ander je afwijst om wie je bent.
- Onverwerkt verdriet kan je blokkeren omdat je nooit echt gerouwd hebt en emoties vast blijven zitten in je lijf.
- Schuldgevoel of een gevoel van oneindig tekortschieten dat op jouw schouders drukt, als zijnde: “Je was en je bent nooit goed genoeg.”
- Trauma’s die emotionele reacties blokkeren of verstoren.
- Onzekerheid en een laag zelfbeeld wat ervoor zorgt dat je je altijd verdekt opstelt, wegkruipt, niet laat zien en niet laat horen.
- Wrok als gebrek aan het vermogen om te vergeven, waardoor je de pijn in je lijf vasthoudt.
- Verlatingsangst als een angst om alleen achter te blijven of om er alleen voor te staan.
- Verdrongen woede omdat je nooit geleerd hebt je boosheid te uiten.
- Emotionele verwaarlozing waardoor jij je minder of onwaardig voelt, door gebrek aan steun in het verleden.
- Emotionele uitputting door langdurige stress of spanning, waardoor je je emoties niet meer volledig kunt ervaren.
- Beschadigd vertrouwen, waardoor je altijd in de achterdochtstand staat.
- Angst voor kwetsbaarheid, zodat je er alles aan doet om jezelf te beschermen.
Gevolgen
Wat zijn nu de gevolgen van emotionele blokkades? Ik noem het zo: dat je weg bent van de bron van levenslust, van het leven en beleven. Wanneer je je gevoelens uitzet, wegdrukt, verdrukt en wanneer je je emoties wegredeneert of negeert, is de verbinding tussen hoofd en hart zoek. Dit kan leiden tot een gebrek aan vreugde, spontaniteit en verbondenheid met anderen. Het voelt alsof je op de automatische piloot leeft, zonder echte passie of doel.
Fysiek kunnen emotionele blokkades zich uiten in klachten zoals spanning, vermoeidheid, slapeloosheid of zelfs chronische pijn. Op mentaal en emotioneel niveau kan het leiden tot depressie, angst, burn-out of een gevoel van leegte. Je kunt vervreemden van je eigen behoeften en verlangens, wat relaties en persoonlijke groei belemmert.
Wat nu als je dit herkent?
Mocht je dit herkennen, dan ben je al een eind onderweg. Maar het rationeel beredeneren van emotionele blokkades gaat je niet helpen. Integendeel! Dat is een copingmechanisme dat je in de weg staat. Het leven mag beleefd en doorleefd worden, in plaats van dat het beredeneerd moet zijn.
