Aanvallend in de communicatie?
Ben je aanvallend in jouw communicatie? Merk je dat je snel in de aanval en soms in de tegenaanval gaat? Wil je er wat aan doen? Of zeg je: ‘Nou ja, ik ben nu eenmaal zo, er is toch niets aan te doen’. Dat klinkt vrij passief, alsof het je allemaal overkomt. Ik zeg dat er wel iets aan te doen is, en het zal je helpen om effectiever te worden in jouw communicatie.
Wat is aanvallende communicatie?
Aanvallende communicatie is vaak destructief en gericht op het beheersen of kwetsen van de ander. Het leidt niet tot constructieve oplossingen en kan relaties ernstig beschadigen. Wanneer is communicatie aanvallend? Ik noem wat voorbeelden:
- Je stelt je boven de ander (ongelijkheid en ongelijkwaardigheid): je domineert.
- Je kwetst de ander door bijvoorbeeld denigrerend te doen, door te vernederen of door sarcastische en cynische opmerkingen te maken.
- Je trekt de integriteit en betrouwbaarheid van de ander in twijfel.
- Je oordeelt en je veroordeelt.
- Je beschuldigt de ander of je verwijt de ander iets.
- Je manipuleert en je chanteert: je speelt in op iemands gevoel.
- Je overdrijft of je dramatiseert.
- Je bespot de ander.
- Je lokt doelbewust emotionele reacties uit (angst, boosheid of verdriet) door hem/haar uit zijn/haar evenwicht te brengen.
Webinar over communicatie
Bekijk de webinar over communicatie. Je kunt deze aanschaffen via onze webshop.
Zo krijg je inzicht in jouw communicatie-ontwikkeldoelen!
Communicatietraining
Wil je een training volgen om jouw communicatievaardigheden te ontwikkelen?
- individuele communicatietraining
- teamtraining communicatie verbeteren
Communicatie met een omweg!
Ik noem aanvallend communiceren wel eens communicatie met een omweg. Je vertelt nooit wat jou echt bezighoudt, maar je legt het buiten jezelf. Je zegt niet: ‘Het raakte me dat jij dat tegen me zei’, maar je zegt: ‘Jij hebt mij gekwetst’. Je zegt niet: ‘Ik vind het moeilijk als de ander zijn/haar afspraken niet nakomt’, maar je zegt: ‘Het is echt een loser’. Je zegt niet: ‘Ik voel me de laatste tijd niet fijn in het team waar ik werk’, maar je zegt: ‘Sinds jij leidinggevende bent, is de sfeer totaal verpest bij ons op de afdeling’. Kortom: je legt jouw gevoelens, oftewel de verantwoordelijkheid voor jouw gevoelens, bij een ander neer. En dat deel je (communicatie is delen immers!).
De aanval is toch de beste verdediging?
Iemand zei: ‘Ja leuk verhaal van jou, maar de aanval is toch de beste verdediging?’. Ik wist even niet wat ik zeggen moest. Want dat de aanval de beste verdediging is, is ook een overtuiging, die bijvoorbeeld in de voetbalwereld nogal gehuldigd wordt. Maar als je toch over voetbal praat: ‘Is de verdediging niet de beste aanval dan?’. Zeg jij het maar! Ik heb er moeite mee als we praten in communicatie over aanval en verdediging. 'Ja', zei iemand, ‘dat zegt ook iets over jou’. En dat is mijn punt nu precies. Alles wat ik vind, zeg, denk, voel, zegt namelijk iets over mij. En alles wat jij vindt, denkt, voelt, zegt iets over jou.
Als we delen (communiceren), waarom denken we dan in termen van aanvallen, verdedigen, winnen, verliezen, gelijk krijgen, ongelijk hebben?
Ik hoef geen gelijk: ik vertel jou hoe ik ernaar kijk!
Ook in dit artikel geldt: ik hoef geen gelijk, geen bevestiging. Ik vertel alleen maar hoe ik ernaar kijk. En ja, dat is mijn perceptie. Ik ben, vind ik, verantwoordelijk voor mijn eigen perceptie. En jij bent verantwoordelijk voor jouw perceptie! En dat delen we. Dat voorkomt aanvallen, beschuldigen en verwijten.
Gevolgen
Wanneer jij aanvallend communiceert, roept dat reacties op bij anderen. Jij jaagt anderen tegen jou in het harnas. Het gaat ten koste van de relatie. Het is geen directe communicatie, maar een voorbeeld van te direct communiceren. Je bent aanvallend wanneer een ander zich door jouw wijze van communiceren:
- In de hoek gedrukt voelt.
- Geen weerwoord meer heeft of geen tegenspraak durft te bieden.
- Zich ongemakkelijk voelt.
- Dichtklapt.
- Zich gekwetst voelt.
- Het gevoel heeft dat hij/zij overruled wordt.
- In de verdediging schiet.
- Zich tegen jou keert.
- Verdrietig wordt.
- Zich ontmoedigd voelt.
- Bang wordt voor jou.
Voorbeelden
Ik werk de voorbeelden van aanvallende communicatie nu wat verder uit. En je voelt als het ware ook de gradatie van intensiteit.
Beschuldigen
De ander beschuldigen is een vorm van aanvallende communicatie. Lees ook mijn artikel over beschuldigen als copingstrategie. Een voorbeeld van beschuldigen is: ‘Sinds we een relatie hebben, is het met mij bergafwaarts gegaan’. Of: 'Het is allemaal jouw schuld dat dit mis is gegaan.'
Verwijten
De ander iets verwijten: 'Ik was ziek en jij hebt je nooit laten horen'. Of: ‘Toen jij verhuisde, stond ik altijd voor je klaar, maar nu ik verhuis, ben je in geen velden of wegen te vinden’. Kenmerk van verwijten is dat je niet zegt wat je bedoelt. Je zegt: ‘Ik stond altijd voor je klaar bij de verhuizing en nu ik verhuis, ben je nergens’, maar wat je bedoelt is: ‘Ik heb jouw hulp nodig’.
Neerbuigend communiceren
Neerbuigend communiceren vind ik ook een voorbeeld van aanvallende communicatie. Voorbeeld: 'Wat een domme opmerking, denk je überhaupt wel na?' of 'Je kunt wel zien dat jij een hbo-opleiding hebt zeg!'. Wanneer je neerbuigend communiceert, stel je je boven de ander en laat je een hautaine en hoogmoedige houding zien.
Oordelen en veroordelen
Oordelen kunnen hard overkomen. Iemand zei pas: ‘Ja sorry hoor, maar ik mag toch wel mijn mening zeggen?’. Ik vroeg: ‘Wat is jouw mening dan?’. Nou zei hij: ‘Mijn manager vind ik incompetent en ik vind het gewoon een loser’. Iemand zei: ‘Ik ben gewoon heel eerlijk. Ik zeg wat ik denk’. Toch denk ik dat dit niet helemaal het geval is. De vraag is of het eerlijk is om anderen af te branden of met de grond gelijk te maken zonder enig respect op te brengen voor de ander. Wat jou dwars zit (ongenoegen, ontevredenheid of andere negatieve gevoelens) leg je neer bij de ander. Je neemt geen verantwoordelijkheid voor jouw eigen negatieve gevoelens. Je speelt het op de persoon. De vraag is natuurlijk wat je met dat soort opmerkingen bereikt. Of eigenlijk is het geen vraag: je kweekt verwijdering op die manier. Het tast de relatie aan. En als ik er dan wat van mag zeggen: ‘Weet wel dat het jouw perceptie is’.
Oordelen gaan ook vaak over het op de persoon spelen. Dan kom je in opmerkingen als: ‘Jij ziet er ook niet uit’ of ‘Jij bent volgens mij wel 20 kilo te zwaar of niet?’. Veroordelen hoort er ook bij. Neem eens het voorbeeld van: ‘Van jou komt niks terecht’. Cynisme en sarcasme horen er ook bij. Of combinaties daarvan. Wil je een voorbeeld? ‘Zeg, ik dacht dat je hoogbegaafd was, maar je weet het goed te verbergen dat je zo slim bent’.
Overdrijven en dramatiseren
Overdrijven en dramatiseren is aanvallende communicatie. Neem het voorbeeld: ‘Dat plan dat jij hebt ingediend, slaat helemaal nergens op’ of ‘Het hele team is aan het solliciteren sinds jij hier leiding geeft’. Dramatiseren is ook zo’n vorm. Voorbeeld: ‘Het is een ongelofelijke puinzooi bij ons op de afdeling’.
Manipuleren en verdraaien
Aanvallende communicatie noem ik ook het opzettelijk verkeerd interpreteren of verdraaien van de woorden van de ander waardoor je de ander in een negatief daglicht stelt of zijn/haar standpunt verzwakt. Manipuleren gebeurt ook wanneer je de ander in twijfel trekt: ‘Ik moet nog zien wat jij ervan terecht brengt’. Manipulatie is emotionele chantage waarbij je probeert de ander in een toestand te krijgen zodat jij jouw wil kan opleggen. Bijvoorbeeld door het gebruik van dreigementen, impliciet of expliciet, om de ander bang te maken en te controleren.
Intimiderende communicatie
Voel je dat dit artikel stijgt qua gradatie van aanvallende communicatie? Intimiderende communicatie is ook een heftige vorm. Het is dreigen, schreeuwen, slaan met deuren. Intimiderend betekent dat het een terrein raakt ‘dat intiem is’. En daar hoort niemand te komen. Daar moet je vandaan blijven. Lees ook mijn artikel over intimiderend communiceren.
Agressief en autoritair
Je voelt wel dat intimiderende communicatie ook agressief is en autoritair toch? Maar wanneer je geen tegenspraak duldt, jouw wil oplegt of wanneer er maar één manier is en dat is jouw manier, dan ben je agressief en autoritair. Te sturend, dwingend, explosief, forcerend, geen ruimte overlaten aan anderen etc.
Maar betuttelen, bemoederen, de ander voorschrijven hoe het leven in elkaar zit, noem ik een lieve manier van agressief communiceren. Waarom? Omdat je over de grens van anderen heen gaat.
Wat is eraan te doen?
Merk je dat je vaak aanvallend bent in jouw communicatie? Daar is wat aan te doen! Ik geef je alvast een paar tips.
- Neem de tijd om na te denken over je eigen communicatiestijl en de impact ervan op anderen. Reflecteer regelmatig op situaties waarin je misschien aanvallend was en bedenk hoe je het anders had kunnen aanpakken.
- In plaats van de ander aan te vallen, focus je op je eigen gevoelens en ervaringen. Hou het bij jezelf en neem verantwoordelijkheid voor jouw gevoelens. Dus niet: ‘Jij irriteerde me mateloos’, maar ‘Ik was geïrriteerd’.
- Luister en toon begrip. Probeer je in te leven in de ander en te begrijpen waar zijn of haar gevoelens vandaan komen. Dit kan helpen om je eigen reacties in perspectief te plaatsen en kalmer te blijven.
- Hou het bij de feiten. Dus niet: ‘Sinds jij het werkoverleg voorzit is het een zooitje’, maar ‘Een duidelijke agenda zou ons helpen aan structuur tijdens het werkoverleg’.
- Als je merkt dat emoties hoog oplopen, stel dan voor om het gesprek op een later moment voort te zetten. Dit geeft iedereen de kans om af te koelen en rationeler te reageren.
- Richt je op het vinden van oplossingen in plaats van het aanwijzen van schuldigen. Dus niet: 'Het is jouw schuld dat dit fout ging' maar: 'Hoe kunnen we dit probleem samen oplossen?'.
Ben je te direct in jouw communicatie?
Dit artikel schreef ik in de serie over te direct communiceren.
Authentiek communiceren
Bestel het e-book over authentiek communiceren.
