Verwachtingen en verwachtingspatronen
Verwachtingen zijn belangrijk in jou en mijn leven. Ik denk dat het belang zelfs vaak onderschat wordt. Verwachtingen zijn de brandstof voor jouw motivatie om iets te bereiken of om ergens aan te beginnen. Verwachtingen geven hoop en vertrouwen en bieden ook uitzicht. Ze horen bij het leven. Zoals mijn vriend Ton vaak zei: ‘wanneer jonge mensen geen verwachtingen hebben dan zijn ze al vroeg oud’. Dat klopt helemaal. Een mens zonder verwachtingen, is een mens zonder dromen en idealen. En hoe ouder je wordt, hoe anders het ook wordt met jouw verwachtingspatronen. De keerzijde is er ook: wanneer verwachtingen niet uitkomen, kun je teleurgesteld zijn. Je kunt zelfs boos zijn, verdrietig of gedesillusioneerd.
In dit artikel ga ik in op:
- Wat zijn verwachtingen en verwachtingspatronen?
- Wat betekenen verwachtingen voor jouw persoonlijke ontwikkeling?
- De relatie tussen verwachtingen en communicatie
- Realistische verwachtingen: te hoge of te lage verwachtingen
Training en coaching
Bekijk onze trainingen gericht op:
- autonomie
- persoonlijk leiderschap
- persoonlijke ontwikkeling
Leerdoelen autonomie
Wat zijn de leerdoelen gericht op autonomie of persoonlijk leiderschap?
Bekijk ze hier!
Wat zijn verwachtingen?
Ieder mens heeft verwachtingen. We hebben verwachtingen van het leven, van onszelf en van onze omgeving. Een verwachting is een beeld over hoe iets zou moeten verlopen of hoe je wenst of hoopt dat iets verloopt. Verwachtingen raken altijd jouw behoeften, jouw idealen en wensen, wellicht ook jouw persoonlijke missie.
Nog een kenmerk van verwachtingen: het is geen product van de afdeling passiva. Verwachten is een actieve bezigheid. Afwachten niet, dat is een lijdelijk ondergaan van de situatie (we wachten maar af hoe het verder verloopt). Afwachten doe je bij de bushalte. Maar wanneer jouw dochter uit Australië overkomt en je verwacht haar over 3 maand dan kijk je ernaar uit dat ze komt. Je verlangt ernaar, je kunt niet wachten maar wel verwachten. Daarom zeggen we: ‘die vrouw is in verwachting’. Ze verwacht een kind over 9 maanden. Ze hunkert, verlangt, kijkt uit, hoopt en ze wil maar een ding: de zoon of dochter in de armen nemen.
Een kenmerk van verwachtingen is dus: ze gaan gepaard met gevoelens en emoties. Verwachtingen gaan over hoop en hoop doet leven (verwachtingen doen ook leven). Verwachtingen creëren uitzicht, perspectief en toekomst. Het gaat over wat je graag wilt, waar je graag naar toe wilt of wat je graag zou willen bereiken in jouw leven. Kortom: zonder gevoelens zijn verwachtingen theoretische modellen en het kenmerk van theoretische modellen is dat er geen leven in zit.
Drie lessen over verwachtingen
Ik schrijf dit artikel in het kader van autonomie en daar schuilen een drietal lessen in die doorslaggevend zijn:
- De eerste les is dat je in basis zelf de programmeur en regiehouder bent wanneer het over verwachtingen gaat. We hebben daar een eigen werkplaats voor en deze werkplaats heet ‘tussen de oren’. Kort gezegd: verwachtingen zitten tussen jouw oren.
- Het tweede wat van belang is: je bent er zelf verantwoordelijk voor. De ander is in eerste instantie niet verantwoordelijk voor jouw verwachtingen (en dus ook niet voor jouw teleurstellingen), hoewel ik begrijp dat anderen ook verwachtingen kunnen hebben gewekt bij jou (daarom zeg ik: in eerste instantie).
- Het derde is: voor een deel moet je ze zelf waarmaken.
Verschillende soorten
Over verwachtingen zou ik een aparte website kunnen openen om die allemaal te beschrijven. Zo kun je verwachtingen hebben over het leven, over anderen in jouw omgeving en over jezelf.
-
Over jezelf
Ik noem eens wat voorbeelden van verwachtingen die je over jezelf kunt hebben. Je kunt verwachten dat je:
- Een partner vindt waarmee je het leven kunt delen
- Kinderen krijgt en een gezin gaat vormen
- Je een mooie koopwoning kunt permitteren
- Regelmatig op vakantie kunt
- Carrière maakt
- Een goeie toekomst kunt opbouwen en slaagt voor de opleiding
- In rust en harmonie kunt leven
- Gelukkig wordt
- Ouders lang in leven mogen blijven en ze gezond zijn
Zie je hoe dicht verwachtingen tegen ‘hoop en hopen’ aanligt? Zie je hoe dicht verwachtingen tegen ‘wensen en dromen’ aanliggen?
-
Over anderen
Voorbeelden van verwachtingen over anderen. Je verwacht dat:
- Jouw kinderen hun best doen op school
- De collega’s aandacht voor je hebben tijdens jouw langdurige ziekte
- Vrienden je wel zullen helpen met de verhuizing
- Je er niet alleen voor staat wanneer je de zorg voor jouw ouders op je moet nemen als ze op leeftijd zijn
- Jouw werkgever je helpt en ondersteunt ook wanneer je het een keer moeilijk hebt in een bepaalde levensperiode
-
Over het leven
Je kunt verwachten dat:
- Je een oudedagsvoorziening kunt opbouwen
- Je gezond blijft en oud mag worden
- Ramp en tegenspoed ons bewaard blijven
- Verdriet jou bespaard blijft
- Je in vrede in dit land mag leven
Verwachtingspatronen en behoeften
Verwachtingspatronen hebben te maken met jouw idealen, wensen, verlangens, missie en ook met jouw behoeften en gevoelens. Wil je meer weten over behoeften en gevoelens?
Realistische verwachtingen
Mensen zeggen al gauw dat je realistische verwachtingen moet hebben. Maar wat is realistisch? Bestaat realisme eigenlijk wel? Was het realistisch wanneer Edison in 1880 een marktonderzoek zou houden om te vragen aan de mensen of er ook behoefte was aan gloeilampen? Ik denk dat iedereen had ingevuld dat aan deze luchtfietserij geen behoefte was. Kortom: Wat de een zeer realistisch vindt, vindt een ander dagdromerij of luchtfietserij. Realisme maak je ook zelf in zekere zin. Waar? In dezelfde werkplaats met de naam ‘tussen de oren’. Daarom is het goed om bij jezelf stil te staan: wat vind je realistisch en wat is voor jou realistisch?
Onrealistische verwachtingspatronen
Toch hebben we vaak ook onrealistische verwachtingen. Ik noem wat voorbeelden:
-
Over jezelf
- Je vindt dat je moet presteren maar je overschat eigen kunnen waardoor je de lat te hoog legt. Je legt jezelf hoge druk op en met een dosis inzet en doorzettingsvermogen kom je misschien ver. Echter te hoge verwachtingen van jezelf geven stress en kunnen leiden tot spanningsklachten.
- Je vindt dat je door moet groeien naar een leidinggevende functie maar de vraag is: ben je er ook geschikt voor?
- Je vindt dat je een bepaald salaris moet verdienen maar ziet een werkgever dat ook in jou?
- Je vindt dat je je een bepaalde levensstijl moeten kunnen permitteren maar kan dat ook?
-
Over anderen
Onrealistische verwachtingen kun je ook over anderen hebben.
- Je denkt dat een ander net zo is als jij
- Je denkt dat een ander net zo reageert als jij
- Je denkt dat een ander dezelfde normen en waarden heeft als jij
- Je meent dat een ander de zaken net zo aanvoelt als jij
- Je denkt dat een ander jou wel zal begrijpen
- Je meent dat een ander wel aandacht voor je heeft
Zie je dat onrealistische verwachtingen vaak met aannames te maken hebben?
Verwachtingen op de werkvloer en in teams
Onderlinge verwachtingen op elkaar afstemmen bevordert het 'WIJ-gevoel' en zorgt ervoor dat binnen jouw team de neuzen dezelfde kant op staan.
- Verwachtingen managen
- Verwachtingen bespreekbaar maken
Opgelegde en aangeleerde verwachtingen
Naast onrealistische verwachtingen wil ik ook nog graag even de opgelegde en aangeleerde verwachtingen van buitenaf met je bespreken. In onze opvoeding, op school, in de maatschappij hebben we geleerd om te voldoen aan verwachtingen die niet in eerste instantie van onszelf zijn maar die ons zijn opgelegd of aangepraat. Ik noem eens wat voorbeelden. Je kunt menen dat je:
- ‘Altijd aan’ moet staan voor jouw vrienden of bekenden terwijl je dat diep vanbinnen liever niet wilt
- Voor iedereen klaar moet staan omdat je anders niet leuk en aardig bent
- Niet mag genieten omdat jouw moeder ziek is
- Altijd een luisterend oor moet hebben voor eenieder in jouw naaste omgeving
- Er altijd leuk moet uitzien om erbij te horen
- Gestudeerd moet hebben om iemand te zijn
Belangrijk is om deze beelden het raam uit te gooien, wanneer ze niet van jou zijn. Dat noem ik de beeldenstorm. Protesteer tegen opgelegde beelden van buitenaf. Neem afscheid van het circus van deze wereld met tal van verwachtingen waaraan je toch niet kunt voldoen. Ook werkgevers kunnen verwachtingen opleggen. Bijvoorbeeld dat je:
- Altijd bereikbaar moet zijn op de WhatsApp zelfs in de avond of in het weekend
- Het werk eerst af moet voordat je naar huis gaat, terwijl dit bij jou niet altijd kan
- Vul ze maar in……….
Iemand zei pas: maar is het realistisch wanneer de werkgever dat van je vraagt? Mijn antwoord: de vraag is, wil jij het ook? Wanneer je het samen eens bent over verwachtingen, is er geen bezwaar toch?
Verwachtingloos: leven zonder verwachting
Je kent vast het liedje ‘vol verwachting klopt ons hart’. Dat is de kernboodschap bij verwachtingen. Jouw hart klopt verwachtingvol. Maar hoe zit het dan wanneer je geen verwachtingen hebt? Heel simpel: dan klopt jouw hart niet. Een leven zonder verwachtingen is een ziel die geen brandstof meer krijgt. Kan dat? Ja dat kan! Je kunt jezelf verliezen. Je kunt jezelf kwijtraken. Je kunt het gevoel hebben dat je bevriest, dat jouw gevoelens, verlangens, wensen en hoop verloren zijn gegaan. Ik noem dat zelfverlies. En mocht dat bij jou zo zijn dan kan ik alleen maar zeggen: hoe krijg je het vuurtje weer aan de praat? Waar zit het vlammetje dat ontstoken moet worden? Weet je ook waar het vuur gedoofd is?
Communicatie: uitspreken van verwachtingen
Verwachtingen spelen een grote rol bij jouw persoonlijke ontwikkeling. Denk eens aan jouw persoonlijke communicatie en denk eens aan het benoemen en uitspreken van verwachtingen. Verwachtingen afstemmen is een basis voor communicatie. Of het nu over een partnerrelatie gaat, over de ouder/kind relatie of wanneer je solliciteert naar een baan.
Teleurstellingen: onvervulde verwachtingen
Soms worden onze verwachtingen niet vervuld.
- Je verwacht dat je een partner en/of kinderen zult krijgen maar de kinderkamer blijft leeg of de partnerwens blijft onvervuld
- Je verwacht dat je gezond zult zijn en gelukkig wordt maar je moet tegenslag op tegenslag incasseren
- Je hoopte op een gelukkig leven maar je moet alleen maar inleveren door die chronische ziekte die je meedraagt in jouw leven
- Je wordt met verdriet en gemis geconfronteerd en met sterven en rouw
- Je kwam er niet aan toe om jouw idealen te verwezenlijken
- Die ene studie heb jij nooit behaald door omstandigheden
- Je merkt dat jouw kinderen liever bij de schoonouders op bezoek gaan dan bij jou
- Het contact met jouw dochter is niet zo intiem als je had gewenst
- Iedere keer loop je vast in je baan en je vraagt je af wat je nu wel kunt
Onvervulde verwachtingen roepen negatieve gevoelens op. Dat kan van alles zijn:
- Je kunt teleurgesteld: in jezelf of in andere mensen
- Je kunt boos zijn of verontwaardigd
- Je kunt hoop en verwachtingen verliezen
- Je kunt in paniek raken
- Je voelt je afgewezen
- Je voelt niet de waardering die je zocht
- Je voelt je eenzaam en onbegrepen
- Je bent verdrietig
- Je kunt de weg kwijtraken of gedesillusioneerd zijn
Conflicten: tegengestelde verwachtingen
Verwachtingen spelen een rol bij conflicten. Hoe vaak kom ik tegen dat verwachtingen niet besproken en uitgesproken zijn en dat het onderhuids barst van aannames. Aannames ook gemaakt in je hoofd over waar een ander aan moet voldoen, terwijl hij er niet aan voldoet. Aannames over hoe het zou moeten zijn, terwijl het zo niet is. In mijn artikel over soorten conflicten beschrijf ik tal van conflicten. Maar het verwachtingenconflict kun je daar rustig bij noemen.
Training en coaching
Bekijk onze trainingen gericht op:
- autonomie
- persoonlijk leiderschap
- persoonlijke ontwikkeling
