Verwachtingen en verwachtingspatronen
Verwachtingen zijn belangrijk in jouw en mijn leven. Ik denk dat het belang zelfs vaak onderschat wordt. Verwachtingen zijn de brandstof voor jouw motivatie om iets te bereiken of om ergens aan te beginnen.
Verwachtingen schenken hoop, vertrouwen en openen deuren naar de toekomst. Ze zijn onlosmakelijk verbonden met ons bestaan. Zoals mijn vriend Ton vaak zei: "Jonge mensen die geen verwachtingen koesteren, lijken al vroeg oud te zijn." En dat is absoluut waar. Een leven zonder verwachtingen betekent een leven zonder dromen en idealen. Naarmate we ouder worden, veranderen ook onze verwachtingspatronen. Maar er is ook een keerzijde: als verwachtingen niet worden vervuld, kunnen we teleurgesteld, boos, verdrietig of gedesillusioneerd raken. In dit artikel ga ik in op:
- Wat zijn verwachtingen en verwachtingspatronen?
- De relatie tussen verwachtingen en communicatie.
- Realistische verwachtingen.
- Soorten verwachtingen: voorbeelden.
- Onrealistische verwachtingen en hun impact.
- Verwachtingen op de werkvloer en in teams.
- Opgelegde en aangeleerde verwachtingen.
- Het belang van verwachtingen bespreekbaar maken.
- Onuitgesproken verwachtingen en hun gevolgen.
- Teleurstellingen als gevolg van onvervulde verwachtingen.
- Conflicten als gevolg van tegengestelde verwachtingen.
Training en coaching
Bekijk onze trainingen gericht op:
- autonomie
- persoonlijk leiderschap
- persoonlijke ontwikkeling
Leerdoelen autonomie
Wat zijn de leerdoelen gericht op autonomie of persoonlijk leiderschap?
Bekijk ze hier!
Wat zijn verwachtingen?
Ieder mens heeft verwachtingen. We hebben verwachtingen van het leven, van onszelf en van onze omgeving. Een verwachting is een beeld over hoe iets zou moeten verlopen of hoe je wenst of hoopt dat iets verloopt. Verwachtingen raken altijd jouw behoeften, jouw idealen en wensen, wellicht ook jouw persoonlijke missie.
Verwachten is een actieve bezigheid. Het is geen product van de afdeling passiva. Verwachten is wat anders dan afwachten. Dat is een lijdelijk ondergaan van de situatie (we wachten maar af hoe het verder verloopt). Afwachten doe je bij de bushalte. Maar wanneer jouw dochter uit Australië overkomt en je verwacht haar over 3 maand dan kijk je ernaar uit dat ze komt. Je verlangt ernaar, je kunt niet wachten maar wel verwachten. Daarom zeggen we: ‘die vrouw is in verwachting’. Ze verwacht een kind over 9 maanden. Ze hunkert, verlangt, kijkt uit, hoopt en ze wil maar een ding: de zoon of dochter in de armen nemen.
Een kenmerk van verwachtingen is dus: ze gaan gepaard met gevoelens en emoties. Verwachtingen gaan over hoop en hoop doet leven (verwachtingen doen ook leven). Verwachtingen creëren uitzicht, perspectief en toekomst. Het gaat over wat je graag wilt, waar je graag naar toe wilt of wat je graag zou willen bereiken in jouw leven. Kortom: zonder gevoelens zijn verwachtingen theoretische modellen en het kenmerk van theoretische modellen is dat er geen leven in zit.
Drie lessen over verwachtingen
Ik schrijf dit artikel in het kader van autonomie en daar schuilen een drietal lessen in die doorslaggevend zijn:
- Jij bent de programmeur en regisseur van je eigen verwachtingen. Je hebt een mentale werkplaats genaamd "tussen de oren" waar verwachtingen ontstaan.
- Je bent zelf verantwoordelijk voor je verwachtingen. In eerste instantie is de ander niet verantwoordelijk voor jouw verwachtingen, hoewel anderen wel verwachtingen bij jou kunnen wekken.
- Voor een deel moet je je verwachtingen zelf realiseren.
Soorten verwachtingen
Over verwachtingen zou ik een aparte website kunnen openen om die allemaal te beschrijven. Zo kun je verwachtingen hebben over het leven, over anderen in jouw omgeving en over jezelf.
-
Over jezelf
Ik noem eens wat voorbeelden van verwachtingen die je over jezelf kunt hebben. Je kunt verwachten dat je:
- Een partner vindt waarmee je het leven kunt delen.
- Kinderen krijgt en een gezin gaat vormen.
- Je een mooie koopwoning kunt permitteren.
- Regelmatig op vakantie kunt.
- Carrière maakt.
- Een goeie toekomst kunt opbouwen en slaagt voor de opleiding.
- In rust en harmonie kunt leven.
- Gelukkig wordt.
- Ouders lang in leven mogen blijven en ze gezond zijn.
Zie je hoe dicht verwachtingen tegen ‘hoop en hopen’ aanligt? Zie je hoe dicht verwachtingen tegen ‘wensen en dromen’ aanliggen?
-
Over anderen
Voorbeelden van verwachtingen over anderen. Je verwacht dat:
- Jouw kinderen hun best doen op school.
- De collega’s aandacht voor je hebben tijdens jouw langdurige ziekte.
- Vrienden je wel zullen helpen met de verhuizing.
- Je er niet alleen voor staat wanneer je de zorg voor jouw ouders op je moet nemen als ze op leeftijd zijn.
- Jouw werkgever je helpt en ondersteunt ook wanneer je het een keer moeilijk hebt in een bepaalde levensperiode.
-
Over het leven
Je kunt verwachten dat:
- Je een oudedagsvoorziening kunt opbouwen.
- Je gezond blijft en oud mag worden.
- Ramp en tegenspoed ons bewaard blijven.
- Verdriet jou bespaard blijft.
- Je in vrede in dit land mag leven.
Verwachtingspatronen en behoeften
Verwachtingspatronen hebben te maken met jouw idealen, wensen, verlangens, missie en ook met jouw behoeften en gevoelens. Wil je meer weten over behoeften en gevoelens?
Realistische verwachtingen
Vaak horen we dat we realistische verwachtingen moeten hebben. Maar wat is realistisch? Bestaat er echt zoiets als objectief realisme? Stel je voor dat Thomas Edison in 1880 een marktonderzoek had gedaan om te vragen of er behoefte was aan gloeilampen. De meeste mensen zouden waarschijnlijk hebben gezegd dat er geen vraag naar was. Met andere woorden, wat de een als zeer realistisch beschouwt, kan voor een ander als dagdromerij of luchtfietserij worden gezien. Realisme wordt gedeeltelijk door onszelf gecreëerd, vooral in onze mentale werkplaats "tussen de oren". Daarom is het belangrijk om na te denken over wat voor jou als realistisch wordt beschouwd. Beter vind ik om te zeggen: verwachtingen moeten bij je passen. Ze moeten passen bij wie je bent, bij wat je kunt en wat je wilt.
Onrealistische verwachtingspatronen
Onrealistische verwachtingen zijn verwachtingen die niet in overeenstemming zijn met de werkelijkheid, waardoor ze moeilijk of zelfs onmogelijk te realiseren zijn. Ze kunnen leiden tot teleurstelling, frustratie en stress, omdat ze niet haalbaar zijn binnen de gegeven omstandigheden. Onrealistische verwachtingen kunnen op verschillende gebieden voorkomen, zoals persoonlijke relaties, werk, financiën, gezondheid en meer. Ik noem wat voorbeelden:
-
Over jezelf
- Je vindt dat je moet presteren maar je overschat eigen kunnen waardoor je de lat te hoog legt. Je legt jezelf hoge druk op en met een dosis inzet en doorzettingsvermogen kom je misschien ver. Echter te hoge verwachtingen van jezelf geven stress en kunnen leiden tot spanningsklachten.
- Je vindt dat je door moet groeien naar een leidinggevende functie maar de vraag is: ben je er ook geschikt voor?
- Je vindt dat je een bepaald salaris moet verdienen maar ziet een werkgever dat ook in jou?
- Je vindt dat je je een bepaalde levensstijl moeten kunnen permitteren maar kan dat ook?
- Je denkt dat je altijd positieve feedback en waardering van anderen zou moeten ontvangen en bent teleurgesteld als dat niet gebeurt.
- Je gelooft dat je altijd gezond en energiek moet zijn, zelfs als dat niet realistisch is gezien fysieke beperkingen of gezondheidsproblemen.
- Je streeft naar perfectie in alle aspecten van je leven, waardoor je nooit tevreden bent met je prestaties en altijd op zoek bent naar fouten.
- Je verwacht dat anderen jouw gedachten en gevoelens automatisch begrijpen zonder dat je ze hoeft uit te spreken, wat tot communicatieproblemen kan leiden.
- Je denkt dat je altijd de goedkeuring en instemming van anderen moet krijgen voor al je beslissingen, zelfs als dat niet realistisch is en je eigen keuzes moet maken
- Je verwacht dat je altijd gelukkig en tevreden moet zijn, ongeacht de uitdagingen en moeilijkheden die het leven met zich meebrengt.
-
Over anderen
Onrealistische verwachtingen kun je ook over anderen hebben.
- Je denkt dat een ander net zo is als jij.
- Je denkt dat een ander net zo reageert als jij.
- Je denkt dat een ander dezelfde normen en waarden heeft als jij.
- Je meent dat een ander de zaken net zo aanvoelt als jij.
- Je denkt dat een ander jou wel zal begrijpen.
- Je meent dat een ander wel aandacht voor je heeft.
- Je verwacht dat een ander altijd beschikbaar en bereikbaar voor je is, ongeacht hun eigen agenda of verplichtingen.
- Je denkt dat een ander jouw gedachten kan lezen en begrijpen zonder dat je ze expliciet hoeft uit te spreken.
- Je verwacht dat een ander jouw gevoelens en behoeften altijd op de eerste plaats zet, zonder rekening te houden met hun eigen behoeften en grenzen.
- Je denkt dat een ander altijd dezelfde prioriteiten en doelen heeft als jij, zonder ruimte te laten voor individuele verschillen.
- Je denkt dat een ander altijd positief over je denkt en nooit negatieve gedachten of gevoelens jegens jou heeft.
Zie je dat onrealistische verwachtingen vaak met aannames te maken hebben?
Verwachtingen op de werkvloer en in teams
Op der werkvloer hoor je vaak dat iemand zegt: ‘je mag toch verwachten van iemand dat hij/zij’. En dan komt er een rijtje:
- Je mag toch verwachten van een medewerker op Hbo-niveau dat hij/zij zichzelf kan motiveren.
- Je mag toch verwachten dat medewerkers hun kopje opruimen in de kantine.
- Je mag toch verwachten dat iemand hulp vraagt als hij/zij het even niet weet.
Van mij mag je het allemaal verwachten. Maar blijkbaar verwacht je dat de ander net zo is als jij. Jouw beeld en perceptie plak je op de ander. Jouw normen en waarden zijn leidend, zo meen je. Maar de uitspraak is: maak van jouw verwachtingen, niet mijn verplichting. Ik zeg: verwachten is mooi, afspreken is beter. Dus maak verwachtingen bespreekbaar.
Onderlinge verwachtingen op elkaar afstemmen bevordert het 'WIJ-gevoel' en zorgt ervoor dat binnen jouw team de neuzen dezelfde kant op staan.
Opgelegde en aangeleerde verwachtingen
Naast onrealistische verwachtingen wil ik ook nog graag even de opgelegde en aangeleerde verwachtingen van buitenaf met je bespreken. In onze opvoeding, op school, in de maatschappij hebben we geleerd om te voldoen aan verwachtingen die niet in eerste instantie van onszelf zijn maar die ons zijn opgelegd of aangepraat. Ik noem eens wat voorbeelden. Je kunt menen dat je:
- ‘Altijd aan’ moet staan voor jouw vrienden of bekenden terwijl je dat diep vanbinnen liever niet wilt.
- Voor iedereen klaar moet staan omdat je anders niet leuk en aardig bent.
- Niet mag genieten omdat jouw moeder ziek is.
- Altijd een luisterend oor moet hebben voor eenieder in jouw naaste omgeving.
- Er altijd leuk moet uitzien om erbij te horen.
- Gestudeerd moet hebben om iemand te zijn.
Belangrijk is om deze beelden het raam uit te gooien, wanneer ze niet van jou zijn. Dat noem ik de beeldenstorm. Protesteer tegen opgelegde beelden van buitenaf. Neem afscheid van het circus van deze wereld met tal van verwachtingen waaraan je toch niet kunt voldoen. Ook werkgevers kunnen verwachtingen opleggen. Bijvoorbeeld dat je:
- Altijd bereikbaar moet zijn op de WhatsApp zelfs in de avond of in het weekend.
- Het werk eerst af moet voordat je naar huis gaat, terwijl dit bij jou niet altijd kan.
- Vul ze maar in……….
Iemand zei pas: maar is het realistisch wanneer de werkgever dat van je vraagt? Mijn antwoord: de vraag is, wil jij het ook? Wanneer je het samen eens bent over verwachtingen, is er geen bezwaar toch?
Verwachtingloos: leven zonder verwachting
Misschien ken je wel dat liedje "vol verwachting klopt ons hart." Dat liedje vertelt ons iets belangrijks over verwachtingen. Het betekent dat als je verwachtingen hebt, je hart vol hoop klopt. Maar wat gebeurt er als je geen verwachtingen hebt? Dat is eigenlijk heel eenvoudig: dan klopt je hart niet zo enthousiast. Een leven zonder verwachtingen voelt als een ziel zonder energie. Is dat mogelijk? Ja, dat kan gebeuren! Je kunt jezelf kwijtraken. Het lijkt alsof je bevriest, en al je gevoelens, verlangens, wensen en hoop verdwijnen. Dit noem ik zelfverlies. Als dit jou overkomt, vraag je je misschien af hoe je dat innerlijke vuurtje weer kunt aanwakkeren. Weet je waar dat kleine vlammetje is dat je opnieuw moet laten branden? En kun je ontdekken waar het vuur gedoofd is?
Onuitgesproken verwachtingen: maak ze bespreekbaar!
Onuitgesproken verwachtingen zijn verwachtingen die mensen koesteren maar niet expliciet communiceren naar anderen. Deze verborgen verwachtingen kunnen in diverse contexten voorkomen, zoals relaties, werk, vriendschappen en gezinnen. Ze ontstaan vaak door aannamesof persoonlijke overtuigingen. Het probleem met onuitgesproken verwachtingen is dat ze tot misverstanden, teleurstellingen en conflicten kunnen leiden, omdat mensen niet kunnen voldoen aan verwachtingen die ze niet kennen. Het is belangrijk om open communicatie te bevorderen en verwachtingen duidelijk uit te spreken om misverstanden te voorkomen en relaties te versterken. Het erkennen en bespreken van onuitgesproken verwachtingen is een cruciale stap naar effectieve relaties en samenwerking.
Teleurstellingen: onvervulde verwachtingen
Onvervulde verwachtingen zijn verwachtingen die niet uitkomen of niet gerealiseerd worden zoals je had gehoopt of verwacht. Dit kan op verschillende gebieden van het leven voorkomen, zoals in persoonlijke relaties, carrière, gezondheid, of andere levensomstandigheden. Onvervulde verwachtingen kunnen leiden tot gevoelens van teleurstelling, verdriet, frustratie, boosheid, of andere negatieve emoties, omdat ze niet in overeenstemming zijn met wat je had gehoopt of verwacht.
- Je verwacht dat je een partner en/of kinderen zult krijgen maar de kinderkamer blijft leeg of de partnerwens blijft onvervuld.
- Je verwacht dat je gezond zult zijn en gelukkig wordt maar je moet tegenslag op tegenslag incasseren.
- Je hoopte op een gelukkig leven maar je moet alleen maar inleveren door die chronische ziekte die je meedraagt in jouw leven.
- Je wordt met verdriet en gemis geconfronteerd en met sterven en rouw.
- Je kwam er niet aan toe om jouw idealen te verwezenlijken.
- Die ene studie heb jij nooit behaald door omstandigheden.
- Je merkt dat jouw kinderen liever bij de schoonouders op bezoek gaan dan bij jou.
- Het contact met jouw dochter is niet zo intiem als je had gewenst.
- Iedere keer loop je vast in je baan en je vraagt je af wat je nu wel kunt.
Onvervulde verwachtingen roepen negatieve gevoelens op. Dat kan van alles zijn:
- Je kunt teleurgesteld: in jezelf of in andere mensen.
- Je kunt boos zijn of verontwaardigd.
- Je kunt hoop en verwachtingen verliezen.
- Je kunt in paniek raken.
- Je voelt je afgewezen.
- Je voelt niet de waardering die je zocht.
- Je voelt je eenzaam en onbegrepen.
- Je bent verdrietig.
- Je kunt de weg kwijtraken of gedesillusioneerd zijn.
Conflicten: tegengestelde verwachtingen
Tegengestelde verwachtingen, ook wel bekend als conflicterende verwachtingen, doen zich voor wanneer twee of meer betrokken partijen in een situatie verschillende of tegenstrijdige verwachtingen hebben ten aanzien van hetzelfde onderwerp, gedrag, of resultaat. Hoe vaak kom ik tegen dat verwachtingen niet besproken en uitgesproken zijn en dat het onderhuids barst van aannames. Aannames ook gemaakt in je hoofd over waar een ander aan moet voldoen, terwijl hij er niet aan voldoet. Aannames over hoe het zou moeten zijn, terwijl het zo niet is. In mijn artikel over soorten conflicten beschrijf ik tal van conflicten. Maar het verwachtingenconflict kun je daar rustig bij noemen.
Training en coaching
Bekijk onze trainingen gericht op autonomie of bestel het e-book: persoonlijke ontwikkeling dat doe jezelf!
Bestel de online training: autonomie en persoonlijk leiderschap!
In onze webshop kun je de training autonomie en persoonlijk leiderschap aanschaffen!
