Wat doe je als jouw communicatie anderen onveilig laat voelen?
Voel jij je vaak onbegrepen terwijl je gewoon duidelijk probeert te zijn? Merk je dat mensen je ontwijken of stilvallen als jij het woord neemt? Misschien heb je wel eens gehoord dat jouw communicatie "te direct" is. Dat collega's zich niet veilig voelen als jij spreekt. Dat kan binnenkomen, zeker als je het goed bedoelt. In dit artikel vertel ik je het verhaal van Elma. We kijken hoe directheid onveilig kan worden – en hoe jij daar op een andere manier mee om kunt gaan zonder jezelf te verliezen.
"Ik ben gewoon eerlijk"
Elma werkte in een team met veel spanning. Ze vertelde: "Ik ben gewoon eerlijk. Ik hou niet van omwegen. Als ik iets zie, zeg ik het gewoon." Ze kon het ook goed onderbouwen. Ze was trouw, toegewijd en stond altijd voor kwaliteit. Maar de reacties in haar team werden steeds afstandelijker. Iemand zei zelfs: "Als zij erbij is, haak ik af."
Dat raakte haar. Want haar intentie was goed. Ze wilde bijdragen aan verbetering. Maar in plaats van beweging, ontstond weerstand. Collega’s trokken zich terug. Sommigen vielen stil, anderen gingen haar ontwijken. En Elma? Die voelde zich afgewezen en onbegrepen. "Je mag tegenwoordig niks meer zeggen," zei ze.
Ik zie vaker dat mensen met een sterke, directe stijl juist botsen in organisaties die veiligheid en harmonie belangrijk vinden. Dan voelt jouw directheid als een botsing met de cultuur – of met de gevoeligheid van een ander. Maar dat betekent niet dat jij ‘fout’ bent. Het betekent dat jouw stijl iets losmaakt.
Webinar over communicatie
Bekijk de webinar over communicatie. Je kunt deze aanschaffen via onze webshop.
Zo krijg je inzicht in jouw communicatie-ontwikkeldoelen!
Communicatietraining
Wil je een training volgen om jouw communicatievaardigheden te ontwikkelen?
- individuele communicatietraining
- teamtraining communicatie verbeteren
Wanneer voelt communicatie onveilig?
Communicatie voelt onveilig wanneer de toon te hard is, het tempo te hoog ligt, of als er geen ruimte is voor nuance, emoties of reactie. Het gaat niet over wat je zegt, maar over hoe het binnenkomt bij de ander. Elma’s woorden waren vaak waar. Maar de toon waarop ze die uitsprak – scherp, snel en zonder context – raakte anderen in hun onzekerheid. Mensen voelden zich afgerekend in plaats van gehoord. Ik hoor dat vaker van mensen zoals Elma. Ze voelen zich tekortgedaan, en reageren juist nog scherper. Alsof ze willen zeggen: “Hallo, ik heb recht van spreken!” – en dat is ook zo. Maar als jouw woorden binnenkomen als aanval, dan ontstaat er juist minder ruimte om naar je te luisteren.
Wanneer wordt communicatie onveilig?
Bijvoorbeeld wanneer je:
- Explosief overkomt.
- Snel oordeelt of veroordeelt
- Beschuldigt of verwijt
- Een zeer uitgesproken mening hebt
- Te primair reageert of wanneer je het speelt op de man of vrouw.
- Te stellig en te zwart wit bent in jouw communicatie.
- Je als aanvallend en agressief gezien qua communicatie.
- Ongezouten jouw standpunt naar voren brengt.
- In niet mis te verstane woorden vertelt waar het op staat.
- Je irritaties snel uitspreekt.
- Reageert vanuit emotie en daardoor onstuimig overkomt.
- Als weinig respectvol wordt ervaren.
- De indruk wekt dat je geen tegenspraak duldt.
- Anderen voor het blok zet.
- Als sturend of drammerig wordt gezien.
Lees verder: ook indirecte communicatie kan onveilig zijn!
Wat speelt er bij jou?
Toen Elma en ik daarover in gesprek gingen, ontdekten we iets belangrijks. Onder haar scherpe toon zat teleurstelling. "Ik voel me vaak genegeerd," zei ze. "Ik zeg iets, maar het lijkt alsof het niet aankomt. En dan komt op een gegeven moment de irritatie." Die irritatie gaf haar woorden extra lading. En dát maakte het spannend voor anderen.
Misschien herken je het ook bij jezelf. Dat jouw communicatie feller wordt als je je niet gezien of gehoord voelt. Dan kan jouw kracht omslaan in spanning. Niet omdat je dat wil, maar omdat je in een soort verdedigingsmodus terechtkomt.
Het effect op de ander
Toen ik met Elma door haar gesprekken heenliep, zag ze hoe anderen reageerden:
- Ze sloten zich af.
- Ze kwamen met sociaal wenselijke antwoorden.
- Ze vermeden vergaderingen waar zij het woord voerde.
En dat frustreerde haar alleen maar meer. Want ze wilde juist verbinding. Ze wilde impact hebben. Maar ze kreeg afstand. Dat raakte haar diep, ook al zei ze eerst: “Laat ze dan maar.”
Ik denk dat het juist op dat moment belangrijk is om niet harder te gaan duwen, maar om stil te staan.
Veiligheid begint bij jou
Veiligheid in communicatie begint niet bij de ander. Het begint bij jou. Bij jouw bereidheid om te onderzoeken wat je effect is. Niet om jezelf aan te passen of je mond te houden, maar om je kracht zó in te zetten dat de ander kan blijven luisteren.
Dat begint met vragen als:
- Hoe komt mijn boodschap over?
- Wat gebeurt er bij de ander als ik spreek?
- Is er ruimte voor een reactie?
- Hoe zou het zijn als iemand dit zo tegen míj zegt?
Elma vond dat confronterend, maar ook leerzaam. Ze merkte: ik hoef mezelf niet te verliezen als ik mijn toon verander. Mijn boodschap blijft overeind. Alleen: hij komt nu wél binnen.
Van scherp naar sterk
We zijn samen aan de slag gegaan met taal en toon. Elma leerde haar boodschap krachtig en helder te formuleren zonder dat het bot overkwam. Een paar voorbeelden:
-
In plaats van: “Je doet gewoon je werk niet goed.”
Zei ze: “Ik merk dat het resultaat niet is zoals afgesproken. Hoe zie jij dat?”
-
In plaats van: “Je luistert nooit.”
Zei ze: “Ik heb behoefte aan meer afstemming. Kunnen we dat bespreken?”
Ze vond het eerst wat omslachtig. Maar ze merkte ook dat de ander nu wél in gesprek ging. Dat er weer beweging kwam.
Van oordeel naar nieuwsgierigheid
In het begin zei Elma vaak: "Ik mag toch gewoon zeggen wat ik denk?" En natuurlijk mag dat. Maar de vraag is: wil je zenden of wil je verbinden?
Ze leerde om van oordeel naar nieuwsgierigheid te gaan. Van "Wat jij doet klopt niet" naar "Ik zie iets gebeuren, en ik ben benieuwd hoe jij dat ziet". Daarmee bleef ze bij haar punt, maar ze nodigde de ander uit in plaats van hem vast te zetten.
Ze bleef zichzelf – maar met effect
Elma is niet veranderd in wie ze is. Ze is nog steeds krachtig, eerlijk en scherp. Maar ze heeft geleerd om haar kracht zo in te zetten dat het veilig blijft voor de ander. Ze zegt nu: “Ik ben nog steeds direct. Maar mensen luisteren weer. Ze durven me ook feedback te geven.”
En weet je wat dat oplevert? Verbinding. Samenwerking. En werkplezier. Voor haar én voor de ander.
Wil jij dat ook?
Vraag jezelf dan eens af:
- Wat doet mijn communicatie met de ander?
- Waar zit spanning, waar zit afstand?
- En hoe kan ik mijn kracht inzetten op een manier die verbindt?
Want het gaat niet om kiezen tussen jezelf zijn of de ander sparen. Het gaat om afstemmen. Om balans. En om de moed om te onderzoeken wat er gebeurt in het contact.
Indirecte communicatie is óók onveilig
We denken vaak dat alleen te directe communicatie onveilig is. Maar ik wil hier iets belangrijks benoemen: ook indirecte communicatie kan onveilig voelen. Misschien komt het vriendelijker over aan de buitenkant, maar onder de oppervlakte kan het minstens zoveel schade aanrichten.
Wat bedoel ik met indirect? Mensen die zich niet uitspreken. Die geen ja of nee zeggen. Die 'het er nog even over willen hebben'. Die wel knikken maar niks terugkoppelen. Die achteraf zeggen: "Ik vond het eigenlijk niks" – maar dat nooit eerder hebben uitgesproken.
Ik kom het vaak tegen in organisaties. Collega’s die alles inslikken. Die glimlachen terwijl ze zich ergeren. Die tijdens een overleg ‘akkoord’ lijken, maar het daarna ondermijnen in de wandelgangen. Je krijgt er geen hoogte van. Je weet nooit waar je aan toe bent. En dát is pas echt onveilig.
Waarom? Omdat er geen duidelijkheid is. En waar geen duidelijkheid is, ontstaat ruimte voor interpretatie. Voor wantrouwen. Voor projectie. En dat leidt tot stress, spanning en – uiteindelijk – verwijdering. Geen conflict dat je samen kunt oplossen, maar een sluimerende onzekerheid die onderhuids blijft etteren.
Veilig communiceren is dus niet: alles inslikken of jezelf op de achtergrond zetten. Het is ook niet alles maar ‘in de week leggen’ of benoemen met omwegen. Veilig communiceren is: eerlijk zijn, aanspreekbaar zijn, open zijn. Niet om iemand onderuit te halen, maar om het contact echt te maken.
Dus ja, directe communicatie kan scherp zijn. Maar indirecte communicatie is vaak vaag, ongrijpbaar en daarmee misschien nog wel onveiliger. Als je duidelijk bent, weten mensen waar ze aan toe zijn. En dáár begint veiligheid.
Veelgestelde vragen (FAQ)
Wanneer is communicatie te direct?
Als je boodschap duidelijk is, maar de toon of bewoording voor de ander als aanvallend, bot of veroordelend overkomt. Wanneer je oordeelt, veroordeelt, stigmatiseert, beschuldigt, verwijt of wanneer je het op de persoon speelt.
Waarom voelt communicatie soms onveilig voor anderen?
Omdat er geen ruimte wordt ervaren voor kwetsbaarheid, emotie of reactie. Mensen voelen zich dan afgerekend of buitengesloten.
Wat kan ik doen als anderen me te direct vinden?
Onderzoek je toon, tempo en taalgebruik. Vraag feedback, oefen met afstemming, en leer hoe je je boodschap vriendelijk maar krachtig kunt overbrengen.
Moet ik mezelf dan veranderen?
Nee, het gaat niet om jezelf verloochenen. Het gaat om jouw kracht zó inzetten dat die ook bij de ander landt zonder schade.
Hoe leer ik verbindend communiceren?
Door je te verdiepen in thema’s als veiligheid, toon, feedback en zelfreflectie. Overweeg een training zoals 'Authentiek communiceren'.
Ben je te direct in jouw communicatie?
Dit artikel schreef ik in de serie over te direct communiceren.
Authentiek communiceren
Bestel het e-book over authentiek communiceren.
Auteur
Dit artikel is geschreven door Jan Stevens. Jan Stevens is eigenaar en oprichter van De Steven training & coaching (www.desteven.nl). Op deze website tref je meer dan 2000 blogs over persoonlijke ontwikkeling, loopbaan, leiderschap, teamontwikkeling, hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid.
