Vechten, vluchten of bevriezen bij stress en verandering
Vechten, bevriezen of vluchten (vermijden) is een natuurlijke reactie van ieder mens bij veranderingen en stress. Ervaar je stress? Bind je de strijd aan, bevries je of ga je vluchten?
Vermijden, bevriezen of het gevecht aangaan
Vermijden, bevriezen of vechten spelen een rol bij stress maar ook bij veranderingen. De eerste reactie is: we gaan vluchten (we doen alsof het er niet is) of we gaan vechten (we bestrijden de situatie), of we bevriezen en ondergaan het in een vorm van gelatenheid en passiviteit.
Uiteraard heb ik het over negatieve veranderingen en negatieve stress. Dat ontstaat als er heftige nare gebeurtenissen zijn in ons leven of in ons werk. Gebeurtenissen met impact! Vooral ook emotionele impact!
Fawn response
Een vierde reactie is de fawn-respons. De fawn-respons is een reactie die meestal als overlevingsstrategie wordt ingezet wanneer vechten, vluchten of bevriezen niet meer lukt. Je gebruikt weerloosheid dan als wapen!
Misschien wil je leren om daar op een andere manier mee om te gaan. Bel ons eens voor een afspraak!
Training omgaan met veranderingen
Bekijk de training omgaan met veranderingen.
Leerdoelen
Bekijk de leerdoelen voor de training omgaan met veranderingen.
Kenmerken van vluchten
Vluchten is een vorm van ontwijken of vermijden: net doen alsof er niets aan de hand is. Ik noem wat kenmerken:
- Je loopt weg of je loopt er voor weg
- Je kijkt weg en je maakt geen oogcontact: je ogen schieten wel alle kanten op en zoeken een vluchtroute
- Je gooit het gesprek over een andere boeg: je draait eromheen of je praat opeens over een ander onderwerp
- Je leidt behendig de aandacht af
- Je trekt je fysiek wat terug van de ander
- Je negeert en je doet je vingers in de oren: alsof er niets gebeurd is
- Je mijdt elke confrontatie
- Je gaat hard aan het werk of heel iets anders doen
- Je hoopt dat het zich vanzelf zal oplossen
- Je vlucht door in je verslaving te kruipen
- Je vertoont allergiegedrag
- Je ontkent, je zwakt af, je bagatelliseert de situatie want je wilt de waarheid niet horen en dus ontloop je de realiteit
- Je hebt probleemvermijdend gedrag
- Je stelt uit
Herken je deze kenmerken bij jezelf?
-
Vluchten? Wanneer dan?
Vluchten komt voor wanneer er moeilijkheden zijn die stress opleveren. Vooral ook moeilijkheden waar je zelf geen invloed op hebt, onopgeloste vragen, gezeur, conflicten, trammelant, zorgen, financiële problemen, narigheid. Ook bij veranderingen is vluchtgedrag mogelijk.
-
Waarom?
Waarom heb je vermijdingsgedrag? Enerzijds komt dat vanuit angst als primaire reactie op gevaar, bedreiging of confrontaties. Anderzijds misschien wel omdat je het geleerd hebt. Negatieve ervaringen, overtuigingen, kunnen ervoor zorgen dat je gaat vluchten bij gevaar. Het kan ook zijn dat je de realiteit niet onder ogen durft te zien of dat je je mentaal niet in staat voelt om het vraagstuk bij de kop te pakken (en dus ga je het ontwijken).
-
In je hoofd vluchten: allergiegedrag
Vluchten is ontkennen: net doen alsof er niets aan de hand is. Of de situatie heel verstandelijk benaderen. Vluchten heeft alles te maken met emotionele overbeladenheid en zelfbescherming. Vluchten is ook: jezelf slachtoffer voelen en jezelf voortdurend beschuldigen of je uiten in termen als:
- Het is niet anders
- Je kunt er niks aan doen
- Je verandert er toch niets aan
- Het is zoals het is
- Je moet het maar aanvaarden
Kenmerken van vechten
De andere vorm is vechtgedrag of de strijd aanbinden. De stress of verandering willen aanpakken door ertegen te vechten. Ook al is er niets aan te doen. Vechten is wat anders dan de situatie onder ogen zien. Een manier om te vechten is de ander te beschuldigen van de ontstane situatie. Ik noem wat voorbeelden:
- Je wordt boos en je verstrakt
- Je beschuldigt de ander
- Je schiet in de verdediging of je wordt defensief
- Je gaat de confrontatie aan met de ander
- Overal heb je een weerwoord op
- Je stem verheft zich en de adrenaline schiet door je lichaam
- Je gaat de discussie agressief aan
- Je komt in verzet en je bindt de strijd aan
- Je dramatiseert en maakt het probleem nog groter dan het is
- Je raakt de ander met een gemene opmerking
- Je zint op wraak
- Je kwetst
- Je reageert kortaf
Bevriezen
Bevriezen van de stress of bij een ongewenste verandering? Ook dat kan! Het is een vorm van wegduiken en je niet meer laten zien of horen. Zo van: ik zoek het zelf wel uit. Maar het is ook een blokkade. Anderzijds, het is een normale reactie. Ik noem wat kenmerken:
- Je laat het over je heen komen en je ondergaat het zonder gevoel, emotie en beleving
- Je bent gelaten, passief en lijdelijk of lijdzaam
- Je piekert
- Je verstijft en je kunt niet meer gewoon reageren
- Je verwijt jezelf van alles
- Je houdt je adem in en je hebt het gevoel dat je lichaam vast zit
- Je voelt je verdoofd
- Je klapt dicht tijdens een gesprek en je weet niet meer iets te zeggen: je valt gewoon helemaal stil
- Je voelt je leeg en lusteloos
- Je komt niet tot doen en actie
- Je komt niet in beweging
- Je mijdt contact met anderen
- Je mist dingen en je herinnert je later ook minder dingen
- Je begrijpt het niet
- Je voelt je schuldig
Lees ook: bevroren en versteend!
Onder ogen zien en incasseren
Vluchten, bevriezen of vechten is wat anders dan de situatie onder ogen zien en incasseren. Er kunnen situaties zijn die je niet wilt, die niet hadden mogen voorkomen, waar je de dupe van bent, waardoor je benadeeld bent!
Er kunnen situaties zijn die jou verdriet, woede, boosheid en ongeloof opleveren. Dat is aangrijpend, begrijpelijk en emotioneel.
Maar er zal toch een dag moeten komen waarop je leert incasseren en waarop je de verantwoordelijkheid weer oppakt om jouw situatie en leven verder vorm te geven.
Leerdoel: incasseren en de situatie eerlijk onder ogen zien
Het leerdoel wat hieraan ten grondslag ligt is om eerlijk naar jouw situatie te kijken, de balans op te maken en te incasseren. Vaak heb je daar hulp bij nodig. Wij kunnen je van dienst zijn met professionele coaches die jou helpen een stap te maken.
Rouw- en verlies
Bekijk de mogelijkheden voor rouw- en verliesverwerking.
Verandermanagement
Voor leidinggevenden hebben wij de training leidinggeven aan veranderingen ontwikkeld:
