Loading ...

Direct informatie? 0528 23 60 30

Of mail naar planning@desteven.nl

Emotionele zelfbescherming

Zelfbescherming is een normale menselijke reactie op vervelende, nare of droevige omstandigheden. In dit artikel ga ik in op psychische bescherming van jezelf. Welke vormen zijn er en wanneer doe je dat?

Bescherming van jouw psyche!

Over het algemeen gaan de zelfbeschermingsmechanismen werken wanneer we emotionele pijn voelen of ervaren. Een paar voorbeelden:

  • je voelde je gekwetst, vernederd of gepasseerd
  • mensen hebben jou daadwerkelijk op de ziel getrapt
  • je bent op een gemene manier behandeld
  • er is sprake van beschadigd vertrouwen
  • je bent gepest in jouw leven (school of werk)
  • je bent vroeger te weinig serieus genomen of je voelt  je nu niet gehoord
  • jouw goede bedoelingen werden verkeerd uitgelegd en negatief geïnterpreteerd waarop jouw reactie is: ‘ze bekijken het maar’
  • je bent terechtgekomen in een verlieservaring en je houdt je overeind door emotionele zelfbescherming

Emotionele zelfbescherming

Gevoelens

Dit artikel schreef ik in de serie over: voelen en gevoelens. Wat voel jij en welke gevoelens heb je?

Voelen en gevoelens

Persoonlijk ontwikkeltraject

Wil je aan de slag met jouw leerdoelen? Volg een persoonlijk ontwikkeltraject. Meer informatie? Bel ons!

Persoonlijk ontwikkeltraject

Wat is het precies?

Zelfbescherming noemen wij een soort van afweerreactie of overlevingsmechanisme. Je beveiligt en isoleert jouw binnenste zodat niemand erbij kan. Je bouwt een scherm om jouw innerlijk en je zet er prikkeldraad voor. Als je maar niet geraakt wordt. Jouw pantser heeft maar één doel: voorkomen dat je de pijn die je hebt gevoeld nog een keer zult voelen. Of voorkomen dat de pijn die je nu voelt, nog erger wordt (schadebeperking).

Vormen

Ik noem in dit artikel een aantal vormen van zelfbescherming. Staat die van jou er ook tussen?

  • Ontkenning

    De ontkenningsfase in een rouwproces noemen wij zelfbescherming tijdens een verlieservaring. In feite zegt jouw psyche:  ‘die klap is zo groot, die kan ik niet verwerken’. Oftewel: ‘ik ben niet thuis, ik doe net alsof het verlies er niet is’.

  • Vermijden

    Vermijden kan een vorm van zelfbescherming zijn. Daarbij kun je denken aan conflictvermijdend gedrag maar ook kun je probleemvermijdend zijn. In feite is dit ook een vorm van ontkenning, zelfbedrog of zelfmisleiding. Vermijden heeft ook iets in zich van: doen alsof het er niet is, er om heen lopen. Zo kun je ook relaties of contacten vermijden, om bepaalde mensen heen lopen, om de brij heen draaien. Ook verslaving is een vorm van vermijden zoals roken, drinken, eten, gokverslaving etc.

  • Allergiegedrag

    Allergiegedrag is een vorm van zelfbescherming. Jouw kernkwaliteit is bijvoorbeeld betrokkenheid. Je bent een betrokken mens. Maar je doet je onverschillig en gelaten voor. Alsof het jou allemaal niet interesseert. Maar je weet wel beter. Allergiegedrag is dat gedrag wat niet bij je past en wat je in een ander niet waardeert. Je houdt bijvoorbeeld niet van rommel. Een kwaliteit van jou is dat je ordelijk en gestructureerd bent. Maar jouw gedrag is zo anders nu. Wat kan het jou nog schelen of er rommel is of niet?

  • Apathie

    Apathie of wezenloosheid kan een vorm van zelfbescherming zijn. Je voelt geen enthousiasme maar je ervaart dat je ongevoelig bent of emotieloos. Je kunt soms kil reageren en je voelt je koud en versteend van binnen.

  • Zelfspot of zelfironie

    Zelfspot of zelfironie is vaak een verdedigingsmechanisme of afweermechanisme. In ieder geval een manier om harde kritiek bij je weg te houden. Jezelf te kijk zetten kan leuk zijn en wordt ook wel de beste vorm van zelfkennis genoemd. Maar meestal zit er wat anders achter. Toen ik iemand vroeg waarom hij voortdurend grapjes over zichzelf maakte kreeg ik het antwoord: ‘dacht je dat ik nu écht de pijn nog een keer wil voelen die ik vroeger heb gevoeld toen ik gepest werd op school? Ik heb liever dat ze om mijn grapjes lachen dan dat ze lachen om anderen die een grapje over mij maken’. Je voelt het al aan. In dit antwoord zit heel veel emotionele pijn.

  • In jouw hoofd leven

    In jouw hoofd leven en rationaliseren is een vorm van zelfbescherming. Daardoor voel je niet de pijn die je gewoonweg niet wilt voelen of die voor jou te heftig is. Het overlevingsmechanisme of afweermechanisme zorgt ervoor dat je hoog en droog in jouw hoofd gaat leven. Ver weg van jouw emotie en gevoel.

  • Afstandelijk overkomen

    Afstandelijk reageren kan een vorm van zelfbescherming zijn. Je toont jouw enthousiasme niet of wellicht is het zover dat je je niet enthousiast meer voelt.

Gevolgen

Een gevolg van de zelfbeschermingsmodus of het persoonlijke afweermechanisme is dat je niet meer het contact met jouw omgeving maakt. Je sluit jouw gevoelens en emoties af voor de buitenwacht en daardoor krijg je geen verbinding met anderen. Dat kan bij jou gevoelens van eenzaamheid oproepen en bij de ander onbegrip. Het contact ontbreekt immers en daarmee bedoel ik het diepgaande contact waarbij je emoties en gevoelens toont. Maar het kan ook fysieke gevolgen hebben. Jouw levensader is verstopt en er is geen doorbloeding van gevoelens. Naast het risico dat je het contact met anderen verliest, zou je ook de verbinding met jezelf kwijt kunnen raken. Wanneer je je gevoelens en emoties zó diep wegstopt dat je er zelf nog maar nauwelijks bij kunt, dan verbreek je de verbinding tussen hoofd, hart en handen. Je raakt afgestompt en vervreemd van je gevoel, waardoor je die niet meer kent en wellicht niet meer kunt hanteren.

Wil je er iets aan doen?

Wil je werken aan hersteld vertrouwen in jezelf en in anderen? Wil je weer terechtkomen bij jouw kernkwaliteiten? Ontdekken welke kwaliteiten dat zijn? Of wanneer je jezelf een beetje bent kwijtgeraakt: herontdekken van jouw drijfveren en kwaliteiten?

Persoonlijk ontwikkeltraject

Wil je aan de slag met jouw leerdoelen? Volg een persoonlijk ontwikkeltraject. Meer informatie? Bel ons!

Persoonlijk ontwikkeltraject

Gevoelens

Dit artikel schreef ik in de serie over: voelen en gevoelens. Wat voel jij en welke gevoelens heb je?

Voelen en gevoelens

Auteur

Dit artikel is geschreven door Jan Stevens.

Jan Stevens


Bekijk alle e-books

e-books

  • Analysevaardigheden
  • Authentiek communiceren
  • Burn-out: een error in je lijf!
  • Conflicthantering
  • De kwaliteitenbibliotheek: 163 kwaliteiten uitgebreid beschreven
  • Delegeren en loslaten
  • Hoe ga je met je tijd om?
  • Hoogbegaafd: probleemgeval of gave?
  • Hoogsensitief: label of labiel?
  • Jezelf kwijtraken en jezelf hervinden
  • Leiderschap in ontwikkeling
  • Luister en zie mij: het diagnostisch gesprek met hoogbegaafde kinderen!
  • Persoonlijike ontwikkeling dat doe jezelf
  • Talenten en kwaliteiten: jouw houvast en zekerheid!
  • Verbeterplan bij disfunctioneren
  • Willen is minder moeten
  • Word assertief: doorbreek de vicieuze cirkel!
  • Zelfdoding: van heilige huisjes naar veilige huisjes
  • Zelfvertrouwen: mag ik er twee kilo bij?

Bekijk alle e-books

Jezelf kwijtraken en jezelf hervinden

Bestel dit e-book (PDF) via de webshop! Titel: Jezelf kwijtraken & jezelf hervinden.

Ebook jezelf kwijtraken

Meer informatie

Bekijk de podcastserie 'reis of bestemming'

Je kunt de volgende 4 podcast's al terugkijken.

  • Podcast 1: podcast met mijn kinderen: Opgroeien in een ondernemersgezin   
  • Podcast 2: podcast met Martin Dirks, de directeur die me 35 jaar geleden in dienst nam
  • Podcast 3: podcast met mijn kinderen: Acquisitie of inquisitie, vroeger en nu!   
  • Podcast 4: Groeien met de riemen die je hebt

Podcast beluisteren of bekijken?

Alfred Echten

Podcast: meegaan met de tijd of tegen de stroom in?

Donderdag a.s.  publiceren wij de vijfde podcast in de serie ‘Reis of bestemming’, die deze keer gaat over ‘meegaan met de tijd of tegen de stroom in’. Gast is Alfred Echten (algemeen directeur bij de Bork Groep (sloopwerken, sanering en duurzaamheid). We gaan in gesprek over de vraag: moet je nu meegaan met de tijd of moet je tegen de stroom ingaan? Ook hier zijn er sleutelwoorden: ondernemen en de noodzaak tot verandering, innovatie, vernieuwing.
Deze podcast gaat over leiderschap, organisatieontwikkeling, de harde en de zachte kant binnen  organisaties. 

Schrijf je (gratis) in op de wachtlijst en ontvang als eerste een mailtje zodra de podcast online staat!

Onze nieuwsbrief

Ben jij leer- en nieuwsgierig? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief!
Met jouw aanmelding ga je akkoord met onze privacyverklaring en het ontvangen van onze nieuwsbrief. Je kunt je natuurlijk op elk moment weer afmelden.

Telefonisch contact? Heb je vragen? Bel ons op 0528 23 60 30 en vraag naar Monique van Nuil.