home / persoonlijke ontwikkeling / persoonlijk ontwikkeltraject / voelen gevoelens / overbodig

Voel jij je overbodig?

Voel jij je regelmatig overbodig? In dit artikel ga ik in op het gevoel van overbodigheid, wat het precies is en waar het vandaan kan komen. Eerst de vraag: wat voor gevoel is dat eigenlijk?

Waarom gaat dit gevoel vaak dieper?

Het eerder genoemde voorbeeld gaat over 'ze hebben jou niet nodig' of 'je bent in dat project overbodig'. Maar het gevoel van overbodigheid gaat veel dieper. Het raakt aan het leven zelf. Wanneer je je overbodig voelt, kun je het gevoel hebben:

• Dat je in dit leven geen toegevoegde waarde hebt.
• Dat je geen bijdrage levert en geen betekenis hebt in dit leven.
• Dat jouw leven zinloos is, onnodig en zonder betekenis.
• Dat jouw aanwezigheid in dit leven niet nodig of vereist is.

Wat zijn oorzaken van het gevoel overbodig te zijn?

Gevoelens van overbodigheid kunnen talloze oorzaken hebben. Ik ken jou niet uiteraard. Ik weet niet hoe jouw leven is verlopen. Toch wil ik een paar punten maken.

• Jouw omgeving

  • Heb je de juiste mensen om je heen?
  • Kun je jouw verhaal kwijt?
  • Word je gehoord en gezien door anderen?

  Of

  • Word je genegeerd door anderen?
  • Ziet men jou niet staan?
  • Lachen mensen je uit wanneer je je kwetsbaar opstelt?
  • Mis je aansluiting bij je familie, vrienden of kennissen?

• Werk en opleiding

  Een tweede onderwerp is het werk wat je doet of de opleiding die je volgt.

  • Past het werk bij je?
  • Geeft het je voldoening?
  • Ervaar je werkplezier?
  • Word je gewaardeerd op je werk?

  Of

  • Doe je werk dat niet bij je past (of volg je een opleiding die niet bij je past)?
  • Werk je op automatische piloot?
  • Voer je te veel routinematige taken uit?
  • Mist je werk uitdaging?

• Jezelf

  • Hoe ga je om met jezelf?
  • Ben je vaak alleen en blijf je daardoor malen in je hoofd?
  • Vergelijk je jezelf voortdurend met anderen?
  • Geef je te weinig aandacht aan je eigen behoeften?
  • Wijs je jezelf voortdurend af?
  • Heb je een minderwaardigheidsgevoel?
  • Denk je na over existentiële levensvragen?

Systemische oorzaken van je overbodig voelen

Naast je omgeving, werk of innerlijke dialoog spelen er vaak ook diepere systemische oorzaken mee. Vanuit systemisch werk kijken we naar de plek die jij in jouw familiesysteem inneemt. Voel jij je gewenst en gezien? Of lijkt het alsof je nooit helemaal je plek hebt kunnen innemen?

Een gewenst en verlangd kind krijgt een andere start dan een kind dat niet of minder gewenst was. Het niet gewenste kind kan al heel vroeg het gevoel ontwikkelen dat het te veel is, dat er geen ruimte is om te bestaan. Ook verliezen die in een familie niet zijn verwerkt, zoals miskramen of levenloos geboren kinderen, werken door. Wanneer daar nooit over gesproken wordt, kan een later geboren kind onbewust in dat gemis stappen. Het leeft dan niet volledig zijn eigen leven, maar draagt iets van het onverwerkte verdriet van de familie. Dat kan zich uiten in een gevoel van overbodigheid of buitensluiting.

De rol van hechting en bestaansrecht

Een andere diepere laag is de hechting. Al voor en tijdens de geboorte begint ons vermogen om ons verbonden te voelen. Wanneer de band met de moeder verstoord is, bijvoorbeeld door stress, verlies of afwezigheid, kan een kind al vroeg ervaren dat er geen stevige basis is. Dan gaat het gevoel van overbodigheid niet alleen over een situatie in het heden, maar over de wortel van je bestaansrecht: mag ik er wel zijn?

Als kinderen geen veilige hechting ervaren, voelen ze zich vaak niet volledig verbonden met het leven. Je kunt je voorstellen: als je niet stevig gehecht bent aan je moeder, hoe kun je je dan volledig hechten aan het leven? Dan ontbreekt er iets fundamenteels. In de praktijk zie je dat dit later kan leiden tot gevoelens van buitensluiting, minderwaardigheid of zelfs existentiële twijfel.

Dit verklaart ook waarom het thema zo indringend is. Overbodigheid is niet alleen een rationele gedachte, maar een diepe emotionele ervaring die teruggaat naar het begin van ons bestaan. Het raakt aan de vraag: heb ik bestaansrecht, mag ik hier mijn plek innemen?

Wanneer je dit herkent, is het belangrijk om mild te zijn naar jezelf. Het gevoel is niet zomaar ontstaan, het heeft vaak diepe wortels. En toch: je kunt leren om jouw plek opnieuw in te nemen. Dat begint met het erkennen van je eigen waarde en het aannemen van het leven zoals het is, inclusief jouw ouders en jouw achtergrond.

Twijfel aan bestaansrecht

Je overbodig voelen dus vaak een diepere link naar een twijfel aan bestaansrecht. Wat heeft jouw leven voor zin? Ik denk aan Lisanne die op haar 8e te horen kreeg dat ze eigenlijk ongewenst was.

Je kunt je ook overbodig voelen doordat jouw vriendenkring te klein is. Je raakt dan in een sociaal isolement. Of je vergelijkt je voortdurend met anderen en dan vooral met mensen die ogenschijnlijk succes hebben of gelukkig zijn. Overbodigheid kan jou in een existentiële crisis brengen. Zeker in een maatschappij die de nadruk legt op succes en betekenis in prestaties. Oppassen dus!

Jezelf leren zien en waarderen

Als je je overbodig voelt, lijkt het soms alsof je geen plek hebt in het leven, alsof je er niet toe doet. Maar wat belangrijk is om te beseffen, is dat je waarde niet bepaald wordt door wat je doet of hoe anderen je zien. Je eigenwaarde zit in wie je bent, ongeacht externe omstandigheden.

Het hervinden van jezelf begint bij het erkennen van jouw eigen waarde. Dit betekent dat je jezelf gaat zien als iemand die betekenis heeft, simpelweg omdat je bestaat. Neem de tijd om te ontdekken wat jou uniek maakt: je talenten, passies, en eigenschappen. Begin met kleine stappen om weer verbinding te maken met jezelf. Misschien betekent dit tijd nemen om te doen waar je van houdt, zelfs als het klein lijkt.

Door te leren je eigenwaarde te zien kun je weer zelfvertrouwen opbouwen. Je hoeft niet perfect te zijn of aan verwachtingen te voldoen om waardevol te zijn. Je bent al genoeg zoals je bent.

De kracht van één persoon die in jou gelooft

Wat uit veel verhalen naar voren komt, is dat soms één persoon een verschil kan maken. Eén leraar, een arts, een vriend of begeleider die zegt: ik geloof in jou. Dat kan genoeg zijn om een nieuw perspectief te openen. Iemand vertelde hoe een arts tijdens haar strijd met anorexia telkens herhaalde dat hij in haar geloofde. Dat geloof gaf haar de moed om door te gaan, zelfs toen ze zelf de hoop al had opgegeven.

Ook ik herken dit uit mijn werk: soms is het genoeg dat iemand onvoorwaardelijk luistert en jouw waarde ziet, terwijl jij die zelf niet meer voelt. Dat kan de eerste stap zijn om het licht weer aan te zetten in jezelf. Het besef: ik doe ertoe, iemand ziet mij.

Daarom wil ik jou ook meegeven: als je iemand in je omgeving ziet worstelen met dit gevoel, zeg het hardop. Laat weten dat je gelooft in diegene. Het lijkt misschien klein, maar het kan levensreddend zijn.

Hoe doorbreek je de vicieuze cirkel?

Belangrijk is om de vicieuze cirkel te doorbreken. Hoe zorg je dat desinteresse weer interesse wordt? Hoe zorg je dat je niet overleeft maar leeft? Hoe zorg je dat je niet te veel in afzondering leeft? Hoe bouw je vertrouwen en zelfvertrouwen op?

Veelgestelde vragen – FAQ

Hier tref je enkele veelgestelde vragen.

Waarom voel ik me vaak overbodig in mijn werk?

Dat kan te maken hebben met een gebrek aan waardering, te weinig uitdaging of het gevoel dat je talenten niet benut worden. Soms gaat het dieper en raakt het aan je bestaansrecht. 

Heeft mijn jeugd invloed op dit gevoel?

Ja, ervaringen in je jeugd spelen vaak een grote rol. Onveiligheid, niet gewenst zijn of verlies in het gezin kan leiden tot een diep gevoel van overbodigheid. Dit beschrijf ik ook bij emotionele verwaarlozing. 

Hoe doorbreek ik de vergelijking met anderen?

Blijf bij jezelf en oefen om je eigen waarde los te koppelen van prestaties of verwachtingen. Anderen lijken het beter te doen, maar dat beeld is vaak schijn. 

Kan therapie of coaching helpen als ik me overbodig voel?

Ja, een traject kan helpen om patronen te herkennen en doorbreken. Soms is het nodig om systemisch te kijken naar jouw plek in het geheel. 

Wat kan ik zelf doen om mijn eigenwaarde te versterken?

Begin met kleine stappen: erken jouw talenten, neem tijd voor jezelf en zoek steun bij iemand die in jou gelooft.