Beschermend zijn is een kwaliteit: wanneer ben je te beschermend?
Beschermend zijn is een kwaliteit en je raadt het al: overbeschermend is de valkuil. Beschermend zijn kan betekenen dat je anderen wilt behoeden voor gevaren, schade of negatieve consequenties. Dat kan over je kind gaan, je partner, je vader of moeder, broer of zus. Het kan zelfs gaan over jouw teamleden wanneer je een leidinggevende functie hebt. Of over kwetsbare individuen in de samenleving die je in bescherming wilt nemen! Dit artikel gaat over de kwaliteit beschermend maar ook over de valkuil van overbescherming.
Kenmerken van de kwaliteit 'beschermend'
Wanneer je beschermend bent, dan scherm je iemand af of zet je ter bescherming een scherm om iets of iemand heen. Je wilt de ander beschermen tegen gevaren of beschadiging. Kenmerken die daarbij horen:
- Een sterke zorg voor jouw medemens: zorgzaamheid.
- Je voelt je verantwoordelijk voor het welzijn van anderen.
- Je hebt inlevingsvermogen of empathie.
- Je bent alert en waakzaam: je onderkent de gevaren.
- Je voelt intuïtief aan of iemand te vertrouwen is of wanneer dat niet het geval is.
- Je hebt oog voor de medemens.
- Je bent betrokken.
Doe de test!
Bij De Steven kun je een uitgebreide analyse doen om inzicht te krijgen in jouw kwaliteiten, eigenschappen, persoonskenmerken en valkuilen.
Zo krijg je inzicht in jouw ontwikkeldoelen.
Training en coaching
Wil je een training volgen om te ontdekken waar jouw kwaliteiten liggen? Dat kan! Bekijk de mogelijkheden:
- individuele training: spelen vanuit jouw kwaliteiten
- teamtraining kernkwaliteiten
Wat is er positief aan?
Jouw beschermende rol kan ervoor zorgen dat anderen zich veilig, gesteund en gewaardeerd voelen. Je biedt veiligheid, waardoor mensen zich durven uitspreken, zich kunnen ontwikkelen en risico's durven nemen zonder angst voor vergelding.
Bescherming in de opvoeding
Als vader of moeder neem je je kind in bescherming. Hoe kleiner ze zijn, hoe meer dat nodig is. Je wilt ze behoeden voor gevaren, voor risico's, voor verkeerde keuzes. Je wilt dat het goed gaat. En daarom is er veel communicatie in de ouderrol:
- Pas op, anders val je van de trap!
- Zie je die auto wel aankomen?
- Klim niet op dat stoeltje, want straks val je om!
- Let op: het gasstel is heet!
De beschermende rol in partnerrelaties
Ook in relaties zie ik vaak dat de een de ander wil beschermen. In de communicatie zie je dan een patroon van: 'Denk je hier wel aan?' en 'Heb je dat wel gedaan?' In feite is dit ook een vorm van communicatie in de ouderrol. Toch meen ik dat het dan al snel op overbescherming zit. Het is belangrijk om overbescherming te vermijden.
Bescherming versus overbescherming
Waar ligt de grens tussen bescherming en overbescherming? Ik heb daar lang over nagedacht, maar kan het eenvoudig duiden. Wanneer je beschermend bent, voorzie je in de behoeften van bijvoorbeeld jouw kind. Een kind heeft het nodig om beschermd te worden.
Toch is de opvoeding erop gericht dat je jouw kind leert om zichzelf te beschermen. Als het kind volwassen is, moet hij/zij zelf situaties kunnen inschatten, voorzorgsmaatregelen nemen, zelfstandig beslissingen nemen, verantwoordelijkheid pakken, enzovoort. Er is sprake van overmatige bescherming wanneer jouw beschermende rol een belemmering wordt voor de persoonlijke ontwikkeling en autonomie van jouw kind.
Ik zei al: wanneer je beschermend bent, voorzie je in de behoeften van jouw kind. Maar wie overmatig beschermt, voorziet vooral in de eigen behoeften van controledrang om de eigen angst dat er iets verkeerd gaat op te lossen. Je ziet dan ouders die de hele dag achter de kinderen aanlopen om ze te vertellen wat ze niet moeten doen, waar ze aan moeten denken en waar ze op moeten letten.
Consequenties van overbescherming
Wat zijn de gevolgen van overbescherming? Ik noem er een aantal:
- Je creëert angstige mensen doordat ouders altijd bezig zijn met het waarschuwen voor gevaren.
- Je creëert afhankelijkheid omdat ze niet zelfstandig keuzes leren maken en omdat ze niet geleerd hebben naar hun eigen behoeften te luisteren.
- Er kan een probleem met zelfvertrouwen ontstaan door gebrek aan autonomie.
- Het kind heeft geleerd gevaren te vermijden, maar heeft niet geleerd om met gevaren of risico's om te gaan. Het kind heeft dus niet geleerd om met moeilijke situaties om te gaan.
- Je creëert een lage frustratietolerantie omdat overbescherming eraan bijdraagt dat een kind leert om alleen met gemakkelijke en veilige situaties om te gaan.
Ben jij overbeschermd geweest?
Ben je overbeschermd geweest? Is het voor jou moeilijk om situaties tegemoet te treden die nieuw zijn, risicovol of waarin je geen controle hebt? Of is het moeilijk voor jou om keuzes te maken? Of wellicht ben je te weinig assertief daardoor of conflict vermijdend? Dan is autonomieontwikkeling voor jou heel belangrijk.
Voorbeelden van overbescherming
- Voortdurend bepaalde dingen verbieden uit angst voor mogelijke gevaren.
- Van alles blijven regelen voor je kind, zoals: welke vriendjes mogen er komen en wie niet?
- Voorschrijven en dicteren: wat is goed voor je als kind en wat niet?
- Alle problemen en conflicten van het kind oplossen.
- Constant toezicht houden.
- Een remmende houding bij nieuwe situaties.
- Onrealistisch hoge verwachtingen overbrengen op het kind en geen fouten toestaan.
- Het leven van het kind willen regelen tot in detail.
- Jouw kind constant volgen via telefoons, tracking-apps of andere vormen van controle.
- Continu in discussie gaan met school, leraren, coaches, enzovoort.
- Keuzes blijven maken voor het kind, zelfs op latere leeftijd.
- Oververzorgend.
- Betuttelend of belerend.
Op de werkvloer
Leidinggevenden die overbeschermen doen vaak aan micromanagement of zijn controlefreaks. Voortdurend willen ze toezicht houden, controle uitoefenen en geven ze geen ruimte voor initiatief van de medewerker. Ze blijven beslissingen nemen zonder input te vragen van de medewerkers. Een kenmerk van overbescherming op de werkvloer is het ontwikkelen van onnodige controlemechanismen, zoals zinloze tijdsregistraties, rapportages zonder reden of noodzaak en een gebrek aan vertrouwen.
Gevolgen
De gevolgen van overbescherming op de werkvloer zijn onder andere:
- Medewerkers zijn niet in staat om zelfstandig te werken.
- Er ontstaat demotivatie.
- Medewerkers voelen zich niet betrokken en worden geremd in hun persoonlijke ontwikkeling.
Samengevat
Beschermend zijn is een kwaliteit waarbij je anderen wilt behoeden voor gevaren en schade. Het kan betrekking hebben op je kinderen, partner, familieleden, teamleden of kwetsbare mensen in de samenleving. Het heeft kenmerken zoals zorgzaamheid, verantwoordelijkheidsgevoel, empathie, alertheid, intuïtief aanvoelen van vertrouwen en betrokkenheid. Het positieve aspect van beschermend zijn is dat het anderen een gevoel van veiligheid, steun en waardering kan geven, waardoor ze zich durven uiten, ontwikkelen en risico's durven nemen.
Overbeschermend zijn is echter een valkuil. Het verschil tussen bescherming en overbescherming ligt in het voorzien in de behoeften van anderen versus het belemmeren van hun persoonlijke ontwikkeling en autonomie. Overbescherming kan leiden tot angstige mensen, afhankelijkheid, gebrek aan zelfvertrouwen, onvermogen om met moeilijke situaties om te gaan en een lage frustratietolerantie. Dit geldt zowel in de opvoeding als in partnerrelaties en zelfs op de werkvloer, waar leidinggevenden die overbeschermen de autonomie van medewerkers belemmeren en demotivatie veroorzaken.
Het is belangrijk om een evenwicht te vinden tussen beschermend zijn en het stimuleren van autonomie en persoonlijke ontwikkeling bij anderen.
Training kwaliteiten
Wil je een training volgen om te ontdekken waar jouw kwaliteiten liggen?
Dat kan! Bekijk de mogelijkheden:
- individuele training: spelen vanuit jouw kwaliteiten
- teamtraining kernkwaliteiten
Wat is talent?
De Steven verzorgt training en coaching gericht op talentontwikkeling. We zetten dit in bij o.a.
- talentgesprekken, individuele coaching gericht op loopbaan en outplacement
- binnen teams: trajecten gericht op teamontwikkeling.
