Loading ...

Direct informatie? 0528 23 60 30

Of mail naar planning@desteven.nl

Inlevingsvermogen, sensitief of hoogsensitief

Inlevingsvermogen of sensitiviteit is een persoonskenmerk. Het wordt ook wel eens aangeduid als interpersoonlijke sensitiviteit. Heb je veel inlevingsvermogen? Ben je erg sensitief? Of ben je zelfs hoogsensitief?

In dit artikel ga ik in op de volgende onderwerpen:

Inlevingsvermogen, sensitief of hoogsensitief

Doe de test!

Bij De Steven kun je een uitgebreide analyse doen om inzicht te krijgen in jouw kwaliteiten, eigenschappen, persoonskenmerken en valkuilen.

Zo krijg je inzicht in jouw ontwikkeldoelen.

Meer informatie

Training en coaching

Wil je een training volgen om te ontdekken waar jouw kwaliteiten liggen? Dat kan! Bekijk de mogelijkheden: 

  • individuele training: spelen vanuit jouw kwaliteiten
  • teamtraining kernkwaliteiten

Training kwaliteiten ontdekken

Betekenis en definitie: kenmerken van inlevend

Ik noem wat kenmerken die bij inlevingsvermogen horen. Kijk maar eens of je ze herkent. Wanneer je een hoog inlevingsvermogen hebt. Dan heb je veel respect voor jouw medemens en wil je op basis van gelijkwaardigheid een relatie aangaan met andere mensen

  • ben je respectvol ook al heeft de ander ideeën waar je niet achter staat
  • kun je goed luisteren: je begrijpt wat de ander vertelt, je moedigt de ander aan om het verhaal te doen zonder te interrumperen
  • heb je oprechte interesse in de ander
  • begrijp en respecteer je de keuzes van de ander ook al had je liever gezien dat er andere keuzes gemaakt waren
  • begrijp je dat anderen hun eigen behoeften moeten vervullen
  • begrijp je dat anderen voor hun eigen belang opkomen
  • voel je aan wat je wel en niet kunt zeggen: je voelt ook aan wat gevoelig ligt bij anderen of waarmee je anderen pijn kunt doen
  • heb je aandacht voor de ander
  • kun je een ander laten uitpraten en geef je ze de ruimte
  • ben je bijzonder gericht op de ander en kun soms een ander lezen
  • heb je een soort van antenne waardoor je snel signalen oppikt bij de ander
  • heb je oog voor non-verbaal gedrag en merk je signalen of een bepaalde houding bij de ander vrij snel op
  • voel je onderhuidse conflicten snel aan
  • heb je een neusje voor onvrede binnen teams of bij bepaalde personen
  • weet je precies wat er onder de radar speelt
  • schat je de gevoelswaarde snel in en weet je wat voor impact dit op een ander kan hebben
  • win je al snel vertrouwen van de ander door dat men zich gehoord voelt bij jou
  • heb je niet snel een oordeel over iemand

Ik denk aan vijf dingen:

  • non-verbaal: de manier waarop je lichaamstaal inzet om de ander aan te moedigen. Je kunt de ander soms zonder woorden stimuleren om door te praten of meer te vertellen.
  • gevoelens aanvoelen of luisteren. Het vermogen om de belevingswereld van anderen binnen te gaan en je te verplaatsen in de wereld zoals de ander die ziet.
  • verbaal reageren: de manier waarop je de boodschap overbrengt.
  • respect. De mate waarin je respect hebt voor  de ander en vooral voor het unieke van de ander.
  • rationeel: de wijze waarop je de ander in logische zin kunt volgen qua gedachtegang. 

Empathisch vermogen: is dat hetzelfde?

Zit er verschil tussen empathie en inlevingsvermogen? Eigenlijk heb ik moeite met de vraag omdat er zo snel een woordenboekdiscussie ontstaat die nergens over gaat. Maar ik zal uitleggen hoe ik er naar kijk.

Empathisch vermogen of empathie is de kwaliteit om de gevoelens van anderen aan te voelen.

Inlevingsvermogen gaat een stapje verder dat is het aanvoelen of inleven van andermans gevoelens maar ook het begrijpen van de belangen, wensen of behoeften van de ander. Begrijpen doe je met je hoofd en aanvoelen is een gevoelskwestie.

Wanneer je de gevoelens van andere mensen snel aanvoelt dan heb je een hoog empathisch vermogen. Je kunt je verplaatsen in de gevoelens van jouw medemens. Je begrijpt wat de impact van bepaalde gebeurtenissen op de ander kan hebben. Er wordt wel eens onderscheid gemaakt tussen:

  • zorgende empathie: meeleven en meevoelen met de ander en ook letterlijk voor hen willen zorgen bijvoorbeeld bij ziekte of bij mensen die het moeilijk hebben
  • transpositie empathie: in de huid van de ander kruipen, je zo verplaatsen in de ander dat je vergeet wat je zelf wilt of daarbij voelt
 

Sensitief

Sensitiviteit vergelijk ik  wel eens met een sensor of antenne. Wat doet een sensor? Een sensor verzamelt informatie: stralingsinformatie, lichtinformatie (bij een fototoestel),  temperatuur, licht, geluid of druk.

Sensitieve personen doen eigenlijk hetzelfde. Ze hebben zoals het lijkt een sensor of voeler die informatie verzamelt en registreert. Teveel prikkels kan leiden tot drukte in het hoofd.

Sensitieve mensen zijn meer dan andere mensen krachtig in hun intuïtieve waarneming. Wie dit goed benut en inzet is extra opmerkzaam bijvoorbeeld in contacten met andere mensen. Ook in uw werk is dat goed te gebruiken bijvoorbeeld in het contact met klanten of als leidinggevende.

Sensitiviteit is een kernkwaliteit

Wat is de valkuil van sensitiviteit?

Waar de kracht ligt, daar ligt ook de zwakte of de valkuil. Ik noem er een paar:

  • je kunt te invoelend of te inlevend zijn:  daardoor krijg je zelf last van de vraagstukken waar een ander mee rond loopt
  • je valkuil ligt op het terrein van onjuist omgaan met afstand en nabijheid
  • je raakt overprikkeld doordat je teveel signalen opvangt
  • je vangt signalen op maar je geeft er teveel je eigen interpretatie aan
  • je vangt zaken op die je niet kunt plaatsen
  • je focus op anderen is zo groot dat je jezelf vergeet (pleasen, onderdanig opstellen, afhankelijkheid etc)

Sensitieve personen hebben wel eens de neiging om gevoelens van anderen over te nemen. Ze verdrinken bijna in de gevoelens van de ander. Maar daarmee passeren ze ook een grens.

Hoogsensitief of hoogsensitiviteit

Hoogsensitiviteit noem ik een kwaliteit, een kernkwaliteit of een persoonskenmerk. En ik zet ‘m bewust in het rijtje van inlevingsvermogen, empathisch, invoelend en aanvoelend. Waarom? Er wordt nog wel eens gedaan alsof hoogsensitieve personen van een andere planeet komen. Maar wat mij betreft is het niet meer dan een eigenschap die bij je past. Zoals ik er nog bijna 100 heb beschreven op deze website.

Als je hoogsensitief bent, ben je in hoge mate sensitief. Twee kenmerken: je hebt een dieper zintuiglijke waarneming en je hebt een diepergaand verwerking. Maar er zijn veel meer kwaliteiten te noemen die bij HSP horen. Zoals:

  • een sterk rechtvaardigheidsgevoel: slecht tegen onrecht kunnen of tegen oneerlijkheid
  • een sterk empathisch en invoelend vermogen
  • gevoelig
  • betrokken
  • discreet en integer
  • eerlijk en oprecht

Hoogsensitief als kernkwaliteit

Leerdoelen

We hebben een artikel geschreven met leerdoelen voor HSP-ers. Een leerdoel is erop gericht om de balans met uw kernkwaliteit te houden en vooral ook om uw valkuil te vermijden.

Leerdoelen voor HSP-ers

Valkuilen

Waar de kracht ligt, ligt ook de zwakte. Dat is de doorgeschoten variant van de kwaliteit. Ik noem een aantal mogelijke valkuilen die bij hoogsensitieve personen zouden kunnen passen.

  • pleasegedrag
  • altijd klaar staan voor een ander
  • overgevoelig of sentimenteel
  • te loyaal
  • te principieel
  • teveel bezig met anderen, te weinig met eigen doelen en behoeften

Allergie en irritaties

Een allergie is dat gedrag wat je bij jezelf niet waardeert en wat je bij anderen afkeurt. Het wijst op jouw kwaliteit dus. Een kenmerk van een hoogsensitief mens is wel dat kilheid en hardvochtigheid in zijn/haar allergie zit. Ook kan men slecht tegen onrecht, malversaties, oneerlijkheid, diplomatieke spelletjes, verborgen agenda’s, machtspelletjes. Wat niet bij je past of wat je irriteert:

  • koud en gevoelloos oordelen over andere mensen
  • aanvoelen dat de ander het moeilijk heeft maar er klakkeloos aan voorbij gaan
  • onverschilligheid
  • meteen met tal van praktische oplossingen komen zonder dat je het verhaal van de ander gehoord hebt
  • een half verhaal horen, mensen niet laten uitpraten en slecht luisteren

Gebrek aan empathie

Mensen die gebrek hebben aan inlevingsvermogen kunnen zich vaak slecht verplaatsen in de gevoelens, leefwereld of situatie van de ander. Ze luisteren vaak slecht, geven hun eigen interpretatie aan het verhaal van de ander, ze horen niet wat de ander bedoelt of zegt en ze walsen soms zo over de essentie van het verhaal heen. Vaak missen ze signalen die de ander wel heeft uitgezonden maar die niet worden opgepikt.

Valkuil: te inlevend of te invoelend

Te empathisch, te inlevend, te invoelend of te begripvol is een valkuil. Je kunt je goed verplaatsen in de ander maar je gaat te ver. Merk je dat je soms té inlevend bent en dat je je teveel verplaatst in de gevoelens van de ander?

Dat is een valkuil! Woorden die bij deze valkuil horen:

  • te begrijpend of te begripvol
  • te aanvoelend of te invoelend
  • teveel inlevingsvermogen
  • te empathisch

Wil je je leren om de benodigde distantie te houden en te voorkomen dat je te begrijpend en te invoelend wordt?

Inlevend en invoelend

  • De grens van empathie

    Waar ligt de grens van empathisch en té empathisch? Als ik mag verwoorden: je leeft je zo in en je verplaatst je zo in de leefwereld en de gevoelens van de ander dat je zijn/haar gevoelens als het ware overneemt. Het is alsof je de pijn, het verdriet, de boosheid van de ander zelf voelt. Alsof het jouw pijn, verdriet en moeite is. Daar ligt de grens!

  • Wat is er verkeerd aan?

    Ik heb geen oordeel over goed of fout. Het gaat erom dat:

    • je er zelf last van krijgt
    • je onvoldoende afstand tot anderen kunt houden
    • je overbetrokken raakt op anderen
    • je emotioneel verstrengeld raakt met anderen
    • je niet meer onbevangen en objectief kunt zijn
    • je veel energie verliest met pijn en gevoelens die van de ander zijn en niet van jou
    • je anderen niet meer kunt helpen omdat er te weinig distantie is
  • Leerdoel: de juiste distantie houden

    Jouw leerdoel is om distantie te houden. Dat betekent niet dat je onverschillig bent. Zeker ben je verschillig en zeker maakt het jou wat uit hoe het met de ander gaat. Het is de bewustwording dat de pijn en het verdriet van andere mensen niet van jou is. Je kunt de pijn van anderen niet overnemen. Sterker nog: je helpt er jezelf niet mee en de ander ook niet. Je moet de ander ruimte geven zijn/haar eigen pijn te verwerken. Je helpt hem door een luisterend oor te bieden. Hoogsensitieve personen hebben nog wel eens de neiging om te stappen in de valkuil van te empathisch, te begripvol, te invoelend of te inlevend waardoor emotionele verstrengeling op de loer ligt.

Training kwaliteiten

Wil je een training volgen om te ontdekken waar jouw kwaliteiten liggen?

Dat kan! Bekijk de mogelijkheden: 

  • individuele training: spelen vanuit jouw kwaliteiten
  • teamtraining kernkwaliteiten

Training kwaliteiten ontdekken

Wat is talent?

De Steven verzorgt training en coaching gericht op talentontwikkeling. We zetten dit in bij o.a.

  • talentgesprekken, individuele coaching gericht op loopbaan en outplacement
  • binnen teams: trajecten gericht op teamontwikkeling.

Wat is talent?

Auteur

Dit artikel is geschreven door Jan Stevens.

Jan Stevens


Bekijk alle e-books

e-books

  • Analysevaardigheden
  • Authentiek communiceren
  • Burn-out: een error in je lijf!
  • Conflicthantering
  • De kwaliteitenbibliotheek: 163 kwaliteiten uitgebreid beschreven
  • Delegeren en loslaten
  • Hoe ga je met je tijd om?
  • Hoogbegaafd: probleemgeval of gave?
  • Hoogsensitief: label of labiel?
  • Jezelf kwijtraken en jezelf hervinden
  • Leiderschap in ontwikkeling
  • Luister en zie mij: het diagnostisch gesprek met hoogbegaafde kinderen!
  • Persoonlijike ontwikkeling dat doe jezelf
  • Talenten en kwaliteiten: jouw houvast en zekerheid!
  • Verbeterplan bij disfunctioneren
  • Willen is minder moeten
  • Word assertief: doorbreek de vicieuze cirkel!
  • Zelfdoding: van heilige huisjes naar veilige huisjes
  • Zelfvertrouwen: mag ik er twee kilo bij?

Bekijk alle e-books

Jezelf kwijtraken en jezelf hervinden

Bestel dit e-book (PDF) via de webshop! Titel: Jezelf kwijtraken & jezelf hervinden.

Ebook jezelf kwijtraken

Meer informatie

Bekijk de podcastserie 'reis of bestemming'

Je kunt de volgende 4 podcast's al terugkijken.

  • Podcast 1: podcast met mijn kinderen: Opgroeien in een ondernemersgezin   
  • Podcast 2: podcast met Martin Dirks, de directeur die me 35 jaar geleden in dienst nam
  • Podcast 3: podcast met mijn kinderen: Acquisitie of inquisitie, vroeger en nu!   
  • Podcast 4: Groeien met de riemen die je hebt

Podcast beluisteren of bekijken?

Alfred Echten

Podcast: meegaan met de tijd of tegen de stroom in?

Donderdag a.s.  publiceren wij de vijfde podcast in de serie ‘Reis of bestemming’, die deze keer gaat over ‘meegaan met de tijd of tegen de stroom in’. Gast is Alfred Echten (algemeen directeur bij de Bork Groep (sloopwerken, sanering en duurzaamheid). We gaan in gesprek over de vraag: moet je nu meegaan met de tijd of moet je tegen de stroom ingaan? Ook hier zijn er sleutelwoorden: ondernemen en de noodzaak tot verandering, innovatie, vernieuwing.
Deze podcast gaat over leiderschap, organisatieontwikkeling, de harde en de zachte kant binnen  organisaties. 

Bekijk de podcast

Onze nieuwsbrief

Ben jij leer- en nieuwsgierig? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief!
Met jouw aanmelding ga je akkoord met onze privacyverklaring en het ontvangen van onze nieuwsbrief. Je kunt je natuurlijk op elk moment weer afmelden.

Telefonisch contact? Heb je vragen? Bel ons op 0528 23 60 30 en vraag naar Monique van Nuil.