Ziekte en arbeidongeschiktheid
Ziekte en arbeidsongeschiktheid is niet hetzelfde. Het één kan wel het gevolg zijn van het ander. In dit artikel leggen we uit wat de relatie kan zijn tussen ziekte en arbeidsongeschiktheid maar ook wat het verschil is. We gaan in op de vraag:
- Wat is ziekte?
- Wat is arbeidsongeschiktheid?
Wat is ziek? Wanneer is er sprake van ziekte?
Op de vraag: wanneer is iemand ziek geven we eerst een antwoord vanuit de formele kant. Om als werkgever bij een ziekmelding van een medewerker verzuimverlof toe te kennen moet volgens het burgerlijk wetboek 7 artikel 629, worden voldaan aan 2 voorwaarden:
- medewerker is niet in staat om zijn werk uit te voeren en
- dit wordt veroorzaakt door ziekte
Om ziekteverlof toe te kennen en om als medewerker recht te hebben op loondoorbetaling moet er dus sprake zijn van ziekte. Dat maakt het begrip ziekte zeer beladen, zeker als er twijfel is of iemand wel echt ziek is. Die twijfel kan maken dat verzuimgesprekken soms zeer moeizaam verlopen.
Training duurzame inzetbaarheid
Bekijk de mogelijkheden voor de training duurzame inzetbaarheid.
Training verzuim en inzetbaarheid
Bekijk de mogelijkheden voor de training verzuimmanagement.
Definitie van ziekte
Om te weten wanneer iemand ziek is moet je eerst weten waar je over praat. Wat is ziekte precies? Een definitie geven van het begrip ziekte is best moeilijk. Ziekte wordt gedefinieerd als het hebben van problemen met de gezondheid. Dat roept direct de volgende vraag op; wat is dan gezondheid? Daar heeft de wereld gezondheidsraad in 1948 een uitspraak over gedaan. Gezondheid is “een toestand van volledig fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden en niet louter het ontbreken van ziekte of gebrek”. Met deze definitie zijn er maar weinig mensen volledig gezond. De definitie staat de laatste jaren dan ook fors onder druk en staat op het punt vervangen te worden. Het lastige is dat ziekte en gezondheid vaak als tegenstellingen worden gezien. Je bent of ziek of gezond, beide tegelijk kan niet. Dit is echter niet juist. Je kunt een best een beetje ziek zijn en tegelijkertijd een beetje gezond. Sterker nog gezondheid en ziekte zijn 2 uitersten van eenzelfde lijn.
-
Twee uitersten
We schetsen 2 uitersten voor de benadering van ziekte:
Beide uitersten zijn niet handig. Het meest praktische is niet in discussie te gaan of iemand wel of niet ziek is. Richt je op de gevolgen: ziek is lang niet altijd hetzelfde als volledige afwezigheid van gezondheid.
- Als eerste uitgangspunt kan worden aangenomen dat sprake is van ziekte als iemand zich fysiek, psychisch of sociaal onwel bevindt. Het gevolg van deze zienswijze is dat iemand best snel ziek kan zijn. Kenmerk van deze definitie is als iemand zich ziek voelt, is hij ook ziek.
- Een ander uitgangspunt is dat iemand pas ziek is als er een medische diagnose voor de ziekte gegeven kan worden. De gedachte is dat als er geen medisch aantoonbare aandoening te vinden is, iemand niet ziek is en in het verlengde daarvan dus geen verzuimverlof krijgt.
Ziekteverzuim
Ziekteverzuim is het verzuimen van werk ten gevolge van ziekte. Om dat verzuim zo laag mogelijk te houden moet je de oorzaken van ziekteverzuim kennen. Sommige oorzaken van ziekteverzuim zijn te beïnvloeden andere niet. Sommige oorzaken zitten in de medewerker, sommige in het werk, sommige in de combinatie werk/medewerker. Om aan de oorzaken van ziekte te werken moet je wel eerst weten wat ziekte is.
Niet in staat om te werken
Het kan voorkomen dat de medewerker ten gevolge van een ziekte niet in staat is om het werk te verrichten. Afhankelijk van de situatie en ernst van de ziekte kan dit van tijdelijke aard zijn. Kortom: is de medewerker niet in staat om te werken als gevolg van ziekte dan:
- Heeft hij/zij recht op ziekteverlof
- Wordt hij/zij vrijgesteld van werk en ontvangt gewoon salaris
Arbeidsmogelijkheden en ziekte
Soms is de medewerker ziek maar zijn er wel arbeidsmogelijkheden. Misschien kan er (ander) passend werk uitgevoerd worden. In dat geval spreken we over: ziek zijn maar wel in staat om te werken. Ziekmelden heeft dan weinig nut en van ziekteverlof is waarschijnlijk geen sprake.
Arbeidsongeschikt
Arbeidsongeschiktheid kan door ziekte ontstaan maar het hoeft niet. De medewerker kan ook arbeidsongeschikt zijn doordat hij/zij niet meer over de juiste vaardigheden beschikt of omdat hij/zij niet meer gemotiveerd is voor zijn functie. Er is sprake van disfunctioneren. Is dat het geval dan zal er van ziekteverlof geen sprake zijn. Maar het gevaar is hier dat je wel ziek van dat werk kunt worden.
Ziekteverlof
Er is dus sprake van ziekte verlof en salarisdoorbetaling (tijdens het ziekteverlof) wanneer de medewerker ten gevolge van ziekte niet in staat is om het werk uit te voeren.
Grijs, zwart en wit verzuim?
Maar wie bepaalt of de medewerker ziek of arbeidsongeschikt is? In de praktijk ontstaat hier nogal eens discussie over tussen leidinggevende en de medewerker die zich ziek meldt. In verzuimtrainingen wordt daarbij wel eens gesproken over wit, grijs en zwart verzuim.
- Bij wit verzuim is er geen enkele discussie mogelijk; met de ziekte die je hebt kun je onmogelijk werken en je kunt ook geen ander werk doen.
- Bij grijs verzuim ligt dat anders. Hier geldt de leuze ‘ziekte overkomt je en verzuim is een keuze’. Bij grijs verzuim wordt er dus vanuit gegaan dat je de keuze hebt om je wel of niet ziek te melden.
- Zwart verzuim wordt gezien als fraude.
Gemiddeld komt wit verzuim zo’n 30% voor, zwart verzuim nog geen 10% en de rest (60%) is grijs verzuim. Bij grijs verzuim kan discussie ontstaan over ziekte en arbeidsongeschiktheid.
