home / persoonlijke ontwikkeling / assertiviteit / assertief subassertief agressief / brutaal brutaliteit

Brutaal en brutaliteit: is dat assertief?

Brutale mensen hebben de halve wereld zo roept de volksmond. Ik zeg: assertieve mensen hebben de hele wereld. Brutaal: wat is dat eigenlijk? In dit artikel ga ik in op de vraag wat brutaliteit is, wat de gedragskenmerken zijn maar ook wat het verschil is met directheid of lef. 

Wat zegt het woord brutaal over taal?

Het woord brutaal bevat het deel 'taal'. Dat is niet voor niets. Vaak uit brutaliteit zich juist in woorden: iemand zegt iets zonder na te denken, zonder filter, zonder respect. Brutaal taalgebruik kan scherp, ongepast of kwetsend zijn. Taal wordt daarmee een wapen in plaats van een middel om te verbinden. Dat maakt duidelijk dat de kern van brutaliteit vaak niet in daden ligt, maar in hoe iemand spreekt.

Hoe spelen normen en waarden mee?

Wel of niet brutaal zijn heeft ook met normen en waarden te maken. Vroeger op school moesten wij met twee woorden spreken ‘ja meester’ en ‘nee meester’. Deed je dat niet dan werd dat als brutaal gezien. We zeiden ‘U’ tegen de dokter, dominee en schoolmeester. Of tegen iemand die ouder was dan wij. Deed je dat niet dan werd dat als onfatsoenlijk of als brutaal gezien. Wat ik er mee wil duiden is dat normen en waarden ook opschuiven in de loop van de tijd en wat vroeger als brutaal werd gezien, is nu soms normaal.

Toch is de kern altijd weer: te weinig rekening houden met de ander. Iets doen zonder te vragen of het goed is. Stel je stapt zo bij iemand over het tuinhek om bij iemand even door het raam te kijken. Of je pakt zo de kruiwagen van de buurman zonder te vragen of je die mag lenen?

Waarom zo dwars en rebels?

Merk je dat je soms ‘dwars’ of ‘rebels’ bent? Weet je ook hoe dat komt? Ben je boos, verdrietig of voel je pijn? Heb je het idee dat je niet gehoord wordt? Of voel je je onbegrepen? Of is het bij jou een houding die je jezelf hebt aangeleerd om je te beschermen tegen pijn van buitenaf. Zit er achter een brutale houding een klein hartje dat verlangt naar aandacht, liefde, geborgenheid en genegenheid.

Weet dat dit verlangen helemaal menselijk is. Dwars of rebels gedrag kan een roep om gezien worden zijn. Het kan jouw manier zijn om te zeggen: hoor mij, zie mij, neem mij serieus. Soms is het makkelijker om stoer of hard over te komen dan om te laten zien dat je eigenlijk gekwetst of onzeker bent. In die zin is een brutale houding vaak niet meer dan een schild. En achter dat schild zit vaak een zacht en kwetsbaar stuk dat erkenning nodig heeft.

Ben je in strijd met de gevestigde orde?

Ben je de strijd aangegaan tegen de gevestigde orde? Doe je niet wat van jou gevraagd wordt? Maak je graag ruzie met anderen en wil je voortdurend de woordenstrijd winnen? Geef je een ander snel de schuld van fouten?

Weet dat er vaak meer achter zit dan koppigheid of dwarsheid. Soms komt dit voort uit een diepe behoefte om serieus genomen te worden of om je eigen stem te laten horen. Het kan een manier zijn om jezelf te onderscheiden en niet klakkeloos mee te lopen met wat anderen bepalen. Dat kan moedig zijn maar het kan ook een patroon worden waarin je steeds de strijd zoekt, ook als het niet nodig is.

Op een liefdevolle manier naar jezelf kijken helpt om te ontdekken: waar wil ik écht voor staan, en waar vecht ik misschien vooral tegen uit gewoonte of pijn? Wanneer je dat onderscheid leert maken, wordt het makkelijker om je energie te gebruiken voor zaken die jou en de ander verder brengen, in plaats van in eindeloze strijd verstrikt te raken.

Wat is er aan te doen?

Wil je er wat aan doen? Ben je bereid om de gemetselde zelfbescherming op te heffen? Wil je met jouw pijn en verdriet voor de dag komen? Dan is er wat aan te doen! Anders ben je onbereikbaar voor anderen. En voortdurend zal je afgewezen worden!

• De eerste stap is erkennen dat jouw gedrag vaak een beschermingsmechanisme is. Je hoeft jezelf daar niet om te veroordelen. Het was ooit jouw manier om overeind te blijven. Maar nu mag je jezelf afvragen: helpt dit mij nog verder? Praten met iemand die je vertrouwt kan helpen om die muren stukje bij beetje af te breken. Het kan bevrijdend zijn om te merken dat je ook zonder die harde buitenkant nog steeds gezien en gewaardeerd wordt.
• Daarnaast helpt het om te oefenen met kleine momenten van openheid. Zeg eens eerlijk dat je iets spannend vindt of dat je geraakt bent. Dat maakt je niet zwak, maar juist krachtig en echt.

Vergeet ook niet: assertiviteit is niet hetzelfde als brutaliteit. Het gaat erom dat je jezelf durft te laten zien en te horen, mét respect voor de ander. Dat vraagt moed, maar brengt veel meer verbinding.

Veelgestelde vragen – FAQ

Hier tref je enkele veelgestelde vragen.

Is brutaal zijn hetzelfde als assertief zijn?

Nee. Assertief zijn is jezelf uitspreken met respect voor de ander. Brutaal zijn gaat vaak ten koste van de relatie en mist dat respect.

Waarom worden brutale mensen soms bewonderd?

Omdat hun houding lijkt op lef of moed. Toch is het verschil groot: lef kan inspireren, brutaliteit kan kwetsen.

Hoe kan ik onderscheid maken tussen directheid en brutaliteit?

Kijk naar de intentie en de toon. Directheid is duidelijk en respectvol. Brutaliteit is scherp en vaak respectloos.

Wat zijn de gevolgen van brutaliteit voor relaties?

Brutaliteit kan leiden tot afstand, conflicten en verlies van vertrouwen. Mensen voelen zich sneller gekwetst of niet serieus genomen.

Hoe kan ik brutale trekjes bij mezelf veranderen?

Door stil te staan bij wat erachter zit. Vaak gaat het om pijn of onzekerheid. Oefen in eerlijk maar respectvol spreken en zoek steun bij mensen die je vertrouwen geven.