home / leiderschapsontwikkeling / modern leiderschap / participatief leiderschap

Participatief leiderschap

Participatief leidinggeven is een leiderschapsstijl waarbij je de medewerkers optimaal betrekt en laat deelnemen binnen jouw organisatie. In dit artikel leg ik uit wat participatief leiderschap is en benoem ik een aantal voor- en nadelen.

Wat is het verschil met coachend leiderschap?

Ik denk niet dat we moeten proberen verschil te maken in participatief leiderschap en coachend leiderschap. Het zit anders in elkaar. Voor participatief leiderschap heb je als leider een coachende rol nodig. Dat betekent dat je de medewerker uitnodigt:

• Om mee te denken over de richting van de organisatie.
• Om zelf met ideeën te komen.
• Om werk en doelstellingen samen te evalueren.
• Om samen nieuwe doelen te stellen.
• Om samen te innoveren en nieuwe wegen in te slaan.

Als je verschillen zoekt, dan is leidinggeven vanuit de hiërarchie wel een tegenhanger. In dat model worden medewerkers niet bij het organisatiebeleid betrokken, maar wordt hun verteld hoe het moet en hoe het moet gaan.

Wat voor voordelen heeft participatief leiderschap?

De vraag is waarom je zou kiezen voor participatief leiderschap. Mijn eerste antwoord is: omdat het een stijl is die bij jou past. Als dat niet zo is, dan is het moeilijk.
Verder zijn er meerdere redenen:

• Je stimuleert en motiveert medewerkers op deze wijze.
• Je betrekt de werkvloer er optimaal bij.
• Je luistert wat er op de werkvloer leeft en je doet er wat mee.
• Je geeft ruimte en vrijheid aan de medewerkers (en dus verantwoordelijkheid).
• Je bent samen verantwoordelijk voor het geheel wat het wij-gevoel bevordert.
• Je bevordert de teamgeest.

Wat vraagt het van de leider?

Participatieve leiders:

• Kunnen aansturen binnen bepaalde kaders.
• Zijn bereid tot delegeren.
• Durven beslissingsbevoegdheid ook te delegeren.
• Kiezen voor bottom-up ontwikkeling van de organisatie.
• Faciliteren, en schrijven niet voor.
• Durven loslaten en hebben een coördinerende rol.
• Sturen op hoofdlijnen.
• Schenken vertrouwen.

Wat zijn de voorwaarden?

Naast de voordelen noem ik graag de voorwaarden van participatief leiderschap. De voordelen gaan alleen maar op als de voorwaarden goed zijn ingevuld. Ik noem er een paar:

• Kaders moeten helder en duidelijk gesteld worden maar ook aanvaard worden binnen de teams.
• Erbij betrokken worden, deelnemen, participeren betekent niet dat de medewerker de eindverantwoordelijkheid overneemt. Dat zal voor ieder duidelijk moeten zijn.
• Verwachtingspatronen moeten goed op elkaar afgestemd zijn.

Zijn er nadelen?

Aan elk voordeel zit een nadeel, zei ooit een bekende onder ons. Dat geldt ook hier. Die nadelen ontstaan vooral ook wanneer de voorwaarden onvoldoende zijn ingevuld. Ik noem er een paar:

• Het kan ten koste gaan van slagvaardigheid wanneer je iedereen overal bij betrekt. Dat kost in eerste instantie ook tijd. Zoveel hoofden, zoveel meningen.
• Medewerkers kunnen menen dat ze op elk onderwerp iets te zeggen hebben waardoor je zo’n praatcultuur creëert of waardoor beslissingen van de leiding niet meer gerespecteerd worden.

Bewustzijn

Belangrijk is dat je weet dat participatief leiderschap niet voor iedere organisatie geschikt is, niet bij iedere medewerker past en dat er ook onderwerpen zijn waarbij je niet alle medewerkers kunt betrekken.