home / leiderschapsontwikkeling / basiscursus leidinggeven / leidinggevende boven medewerker staan

Moet een leidinggevende boven zijn medewerkers staan?

Moet de leidinggevende boven de medewerker en het team staan? Dat wordt wel vaak zo gezegd. Vrijer vertaald: ze moeten wel weten wie hier de baas is. Wat wordt er precies mee bedoeld en in welke situatie geldt dit?

Welke organisatiebehoefte zit er achter deze uitspraak?

De vraag is: welke organisatiebehoefte zit hier precies achter? Waarom wordt dit gezegd? De reden waarom dit wordt gezegd is dat er behoefte is aan duidelijkheid. Duidelijk moet zijn:

• Wie de leiding heeft en wie de leidinggevende is.
• Wie eindverantwoordelijk is.
• Aan wie gerapporteerd moet worden of aan wie verantwoording moet worden afgelegd.
• Wie bevoegd is om beslissingen te nemen of wie bevoegd is om afspraken te maken.
• Hoe interne processen verlopen.
• Wat er van de medewerkers wordt verwacht.

Welke verantwoordelijkheden en bevoegdheden heeft een leidinggevende?

Als leidinggevende heb je andere verantwoordelijkheden en bevoegdheden.

• Je bent verantwoordelijk voor jouw afdeling, voor de afdelingsresultaten en ook ben je eindverantwoordelijk voor jouw medewerkers. Je moet de afdeling namelijk runnen op een effectieve manier. Daarop word je beoordeeld. Het is dus niet nodig om baasje te spelen binnen jouw team. Juist niet! Communicatie vanuit een gelijkwaardige rol is essentieel in jouw functie. Maar je moet wel duidelijk zijn over het organisatiebelang dat je vertegenwoordigt. Zelfs al zijn jouw medewerkers het niet met je eens.
• Je bent bevoegd om beslissingen te nemen op afdelingsniveau. Soms zijn dat beslissingen die je in het organisatiebelang neemt en die strijdig zijn met het medewerkersbelang. Waar mogelijk stem je medewerkers- en organisatiebelangen op elkaar af. Soms kan dat niet. Dan ben jij diegene die bevoegd is om de knoop door te hakken.

Wat betekent boven je personeel staan in de praktijk?

Een leerdoel voor jou als leidinggevende kan zijn om boven jouw personeel te staan in die zin dat je duidelijk maakt wie de leiding heeft. Dat betekent dat je duidelijk maakt wie verantwoordelijk en bevoegd is, wat dat betekent, wie beslissingen neemt en aan wie gerapporteerd wordt.

Waarom boven het team staan voor sommige leidinggevenden zo lastig is?

Ik merk in mijn praktijk dat dit bijna nooit een onwil-vraag is. Het is zelden zo dat een leidinggevende denkt: laat ik het er eens lekker op laten aankomen. Wat ik veel vaker zie, is dat iemand loyaal is, betrokken, zorgvuldig met mensen omgaat en niemand wil beschadigen. En juist daar wringt het.

Wanneer jij sterk gericht bent op harmonie, verbinding en erkenning, dan voelt begrenzen al snel als afwijzen. Dan kan een besluit dat niet populair is aanvoelen als falen. Je wilt het goed doen. Voor de organisatie én voor je mensen. En precies daar ontstaat spanning.

Ik zie vaak overtuigingen als: ik moet aardig gevonden worden, ik mag geen afstand creëren of als ik duidelijk ben, ben ik te hard. Dat zijn geen professionele keuzes, maar innerlijke overtuigingen die maken dat je je positie niet volledig inneemt.

Wat medewerkers nodig hebben van hun leidinggevende

Wat medewerkers vaak zeggen is: “We missen leiderschap.” Maar wat ze bedoelen is meestal iets anders. Ze bedoelen niet dat je harder moet zijn of meer macht moet laten zien. Ze bedoelen dat ze behoefte hebben aan duidelijkheid.

Ik zie teams onrustig worden wanneer niemand de knoop doorhakt. Wanneer besluiten blijven hangen, wanneer grenzen vaag zijn en wanneer verantwoordelijkheden niet scherp zijn. Dan gaan medewerkers zelf sturen, trekken of duwen. Niet omdat ze dat zo graag willen, maar omdat het vacuüm ongemakkelijk voelt.

Duidelijkheid geeft rust. Ook als die duidelijkheid soms teleurstelt. Medewerkers kunnen prima omgaan met een besluit waar ze het niet mee eens zijn, zolang ze weten waar ze aan toe zijn en voelen dat jij je rol serieus neemt.

Wanneer boven het team staan doorslaat

De andere kant bestaat ook. Ik zie leidinggevenden die doorschieten en afstand verwarren met gezag. Dan wordt boven het team staan een machtspositie. Besluiten worden niet toegelicht. Kritiek wordt weggewuifd. Medewerkers voelen zich niet meer gezien.

Dan ontstaat er geen rust, maar weerstand. Geen duidelijkheid, maar verwijdering. Leiderschap vraagt balans. Tussen nabijheid en afstand. Tussen mensgericht en taakgericht.

De vraag is dus niet: sta ik boven of naast mijn medewerkers? De vraag is: neem ik mijn verantwoordelijkheid volledig in, zonder mezelf te verliezen en zonder de ander te kleineren?

Veelgestelde vragen over leidinggeven en positie innemen

In mijn gesprekken met leidinggevenden merk ik dat dezelfde vragen steeds terugkomen. Vragen over duidelijkheid, afstand en nabijheid. Over aardig gevonden worden en toch positie innemen. In deze veelgestelde vragen geef ik duiding bij die worstelingen, zodat je scherper krijgt wat leiderschap van jou vraagt en waar jij jezelf mogelijk inhoudt.

1. Moet een leidinggevende altijd boven zijn medewerkers staan?

Nee. Ik vind dat een leidinggevende niet boven mensen hoeft te staan, maar wel boven de situatie. Jij bent degene die overzicht houdt, belangen weegt en eindverantwoordelijkheid draagt. Dat vraagt positie innemen, niet verheffen boven anderen.

2. Wat als ik bang ben dat medewerkers mij niet meer aardig vinden?

Die angst kom ik vaak tegen. Aardig gevonden willen worden is menselijk, maar het is geen leiderschapscriterium. Ik merk dat medewerkers uiteindelijk meer respect hebben voor een leidinggevende die duidelijk is, dan voor iemand die conflicten vermijdt. Aardig zijn zonder duidelijkheid ondermijnt vertrouwen.

3. Wanneer slaat betrokken leidinggevenden door naar te veel nabijheid?

Dat gebeurt wanneer je moeite krijgt met begrenzen. Wanneer je kritiek persoonlijk neemt, besluiten uitstelt of jezelf inhoudt om de sfeer goed te houden. Dan raak je emotioneel te dichtbij en vervaagt jouw rol. Dat voelt misschien warm, maar het maakt je positie kwetsbaar.

4. Hoe weet ik of ik mijn verantwoordelijkheid echt neem als leidinggevende?

Stel jezelf eens deze vraag: durf ik een besluit te nemen dat weerstand oproept, en blijf ik daarbij staan? Als je die spanning kunt verdragen en het besluit kunt uitleggen vanuit jouw verantwoordelijkheid, dan neem je jouw rol serieus. Dat is leiderschap.

5. Is duidelijk leiderschap niet in strijd met mensgericht werken?

Dat lijkt zo, maar ik ervaar juist het tegenovergestelde. Mensen floreren bij duidelijkheid. Onhelderheid, wisselend gedrag en vaagheid kosten energie. Mensgericht leiderschap betekent niet dat je alles goed vindt, maar dat je mensen serieus neemt door helder te zijn.

Wil je ontdekken waar jij jezelf inhoudt of juist doorschiet in jouw rol als leidinggevende? Dan is reflectie onmisbaar. Leiderschap begint altijd bij jezelf.