home / team organisatie / teamontwikkeling / hybride werken / thuiswerken crisis

Problemen thuiswerken sterk onderschat

Nu thuiswerken sinds het uitbreken van de coronacrisis een blijvend verschijnsel is geworden, wil ik graag de vraagstukken onder de aandacht brengen die thuiswerkers ervaren. Dan doel ik niet op de categorie die thuiswerken fijn vindt. Die zijn er ook! Ik doel op de thuiswerker die er echt mee in de problemen komt. Welke problemen ervaart men?

Gebrek aan steun

Een tweede probleem is gebrek aan steun. Vaak ook steun die ontbreekt vanuit de leiding. Iemand zei onlangs: ‘ik heb mijn leidinggevende in geen zes weken gesproken’.  Gevolg is het gevoel dat kan ontstaan: ‘ik sta er alleen voor’.  Ook zijn collega’s soms moeilijk bereikbaar. Je kunt niet inhoudelijk op bepaalde kennis en kunde terugvallen. Of verwachtingen zijn niet duidelijk. Ik kan nergens over sparren nu.

Lees ook:

• Ziek worden door thuiswerk
• Ziekteverzuimbegeleiding en coronavirus
• Angst voor het coronavirus
• Motivatie bij thuiswerken

Motivatieproblemen

Als derde probleem noem ik motivatie. Voor een aantal mensen is de motivatie sterk afgenomen voor het werk. De betrokkenheid is beduidend minder, zeker als men voor langere tijd niet fysiek samenkomt. Waardering wordt gemist en complimenten ontbreken. Ook kan er door thuiswerken eenzaamheid ontstaan of gevoelens van lusteloosheid en gebrek aan energie.

• Afname van betrokkenheid

  Als thuiswerker kun je minder betrokken raken op je werk. Je bent minder goed op de hoogte van wat er allemaal speelt binnen het bedrijf, doordat je geen toevallige informatie meer opvangt in de wandelgangen, bij de koffieautomaat of bij gesprekken tussen collega’s met wie je de kamer deelt. Dat soort informatie heb je niet nodig om jouw werk te kunnen doen, maar het zorgt er wel voor dat je je betrokken voelt bij de organisatie en bij het team. De afstand is groter, en collega’s waar je doorgaans weinig mee te maken hebt, verdwijnen uit jouw gedachten doordat je ze niet meer tegenkomt. De online personeelsbijeenkomst is dan ook een welkome bron van saamhorigheid voor veel collega’s.

• Eenzaamheid

  De thuiswerker kan zich ook eenzaam voelen. Contact is een sterke menselijke behoefte. Ook al is het met behulp van alle moderne communicatiemiddelen mogelijk om contact te houden, toch blijft de behoefte aan samen zijn met anderen even sterk. De lockdowns hebben laten zien dat de onmogelijkheid om samen te zijn een enorm negatieve impact kunnen hebben op het welzijn van mensen. Vooral bij scholieren, studenten en alleenstaanden was dat duidelijk, maar iedereen kan er last van hebben.

• Verveling

  Verveling kan ook een valkuil zijn. Zeker wanneer je al je taken sneller klaar hebt dan anders. Of omdat er gewoon minder te doen is. Verveling kan ontstaan wanneer de uitdaging gaat missen. Ook deze is heel persoonlijk. De één verveelt zich als hij/zij alleen is. Persoonlijk verveel ik me eerder in gezelschap en vooral als er weinig inhoud en betekenis is, mijd ik overprikkeling en doe ik liever mijn eigen ding.

Problemen met orde en structuur

Gebrek aan orde en structuur geeft een onvoldaan gevoel. Zeker voor diegene die moeite heeft met zelfregie en planning. Of wanneer het bioritme wordt verstoord. Vaak zijn er thuis veel afleiders, en is uitstel een woord wat dicht bij komt. De balans privé en werk wordt verstoord en de week lijkt soms één grauwe mix.

• Uitstelgedrag

  Voor de thuiswerker ligt uitstelgedrag op de loer. Er is niemand die over je schouder meekijkt of ongeduldig zit te wachten op de resultaten van je werk. Zeeën van tijd, en alle vrijheid om die naar believen in te delen. Tsja. Dan is het wel zaak om jouw doelstellingen voor ogen te houden, anders ga je vooral veel andere dingen doen. Focus op doelstellingen is dus belangrijk.

• Gebrek aan discipline

  Een zekere mate van discipline heb je beslist nodig om thuis te kunnen werken. Waar merk je dat aan? Dat kan gebrek aan structuur zijn. Later beginnen dan anders. Onnodig lang aan de koffietafel zitten. Filmpjes kijken over het coronavirus. Laat op bed gaan. Je bioritme dat in verwarring raakt. Iemand schreef: ‘op mijn werk beseft de leiding wel dat thuis werken niet zo efficiënt gaat als op kantoor en dat wordt geaccepteerd, maar voor mezelf vind ik het ook wel erg prettig om bijtijds op te staan en enige structuur in de dag te houden. Het vereist wel motivatie om de inzet op min of meer hetzelfde peil te houden; die motivatie heb ik niet altijd’.

• Afleiding

  Een andere valkuil is de afleiding. De één ziet de klusjes in en om het huis voorbijkomen en dat trekt de aandacht. Maar wanneer je familie weet dat je thuis werkt, bellen ze eerder of appen ze eerder. En dan speelt de thuissituatie een grote rol. Woon je alleen, heb je geen kinderen of partner? Ja dat scheelt in de afleiding hoewel die stilte ook lastig kan zijn. Maar wanneer je een gezin met kinderen hebt en je partner werkt ook nog thuis dan kan de afleiding al vrij snel enorm zijn.

  Stel je bent hoogsensitief: hoe snel kan een overbelaste thuissituatie voor overprikkeling zorgen? Zeker wanneer je niet te groot behuisd bent. Het kan zelfs leiden tot conflicten en echtelijke ruzies. Wat ik vaak hoor is:

  ‘de één vindt het gezellig en de ander wordt gigantisch overprikkeld, de één is blij om tijd te hebben voor elkaar en schakelt makkelijk, en de ander wordt er knettergek van en kan zo echt niet werken’. Dat houdt ook verband met de sfeer in huis en de mogelijkheid om je af te zonderen.

• Moeite met grenzen stellen

   En als je dan lekker in je flow zit, of je hebt je ergens in vastgebeten en je moet en je zult het afmaken, dan moet je oppassen dat je niet bij nacht en ontij aan het werk blijft. Iemand schreef me: ‘Ons kantoor sluit rond 18:00 uur, en aangezien ik niet kan afsluiten en het mij bovendien als vrouw verboden is om als laatste in het pand te blijven (hoezo geëmancipeerd, maar toch vertederend zorgzaam) word ik altijd bijtijds naar huis gestuurd. Thuis kun je echter ongelimiteerd doorgaan, vooral als er niemand is om paal en perk te stellen aan je bezetenheid’.

• Moeite met planning

  Het inschatten van de tijd die je nodig hebt om bepaalde zaken te doen is anders bij thuiswerken dan op kantoor. Als je je veel beter kan concentreren thuis ben je sneller klaar met sommige dingen, terwijl bijvoorbeeld afstemming met collega’s of het opvragen van informatie juist veel meer tijd kosten dan normaal. Dit helpt niet als je toch al moeite hebt met planning.

Angst voor later

Tot slot is er bij sommigen angst voor later. Gaat het wel goed met ons bedrijf? Dalen de omzetcijfers? Komt het economisch wel goed? Hou ik mijn baan wel?
Maar ook: angst voor het coronavirus zelf. Krijg ik het zelf niet of mijn collega’s?

• Afspraken

  Maak heldere afspraken met huisgenoten over tijden dat je niet gestoord wilt worden, zodat je geconcentreerd kunt werken.

• Doelstellingen

  Maak voor jezelf duidelijk welke doelstellingen in de huidige situatie belangrijk zijn voor je werk. Stel prioriteiten op basis van je doelstellingen. Het kan houvast geven als je ze op papier zet en ergens in je blikveld neerlegt of ophangt.

• Overvraag jezelf niet!

  Leg de lat niet te hoog. De situatie is niet ideaal, dus wees realistisch in wat je voor elkaar kunt krijgen en sta jezelf toe dat je niet aan alle verwachtingen kunt voldoen – en daarmee bedoel ik verwachtingen van anderen, maar ook die van jezelf.

• Hulp vragen

  Vraag hulp als je dat nodig hebt. Dat je je collega’s niet ziet, wil nog niet zeggen dat je het in je eentje moet oplossen als je ergens in vastloopt.

• Sociaal contact is belangrijk!

  Onderhoud je contacten actief, en bel of app ook eens informeel met een collega, zoals je een praatje zou maken bij de koffieautomaat. Dit soort sociale contacten zijn belangrijk om de samenwerking soepel te laten verlopen, en juist als je elkaar niet vanzelf tegenkomt is het goed om er wat extra aandacht aan te besteden. Al is het maar tien minuten per dag. Een ontmoeting online met meerdere collega’s is ook een mogelijkheid.

• Beloon jezelf!

  Beloon jezelf voor het werk dat je gedaan krijgt. Je moet het nog een poosje volhouden en wilskracht alleen is niet zo krachtig als veel mensen denken. Doe iets waar je blij van wordt en ontspan.

• Vermijd spam!

  Beperk de tijd die je spendeert aan het volgen van coronanieuws; om op de hoogte te blijven van ontwikkelingen hoef je geen honderd keer per dag de pushberichten te bekijken. Een overload aan informatie over zaken waar je niets aan kunt veranderen kan je onrustig en ongelukkig maken. Richt je aandacht vooral op die dingen waar je wel invloed op hebt.

• Relativeer

  Wees mild voor jezelf en voor je naasten. Spanningen en irritaties, vooral in een druk gezin, zijn heel menselijk wanneer je meer tijd samen met huisgenoten doorbrengt dat je gewend bent: veroordeel jezelf en de ander er niet om. Als spanningen dreigen te escaleren, neem dan even afstand en bespreek op een rustiger moment wat je samen kunt doen om de stress te verminderen.

Voordelen thuiswerken

Thuiswerken heeft natuurlijk ook een aantal voordelen en dat is de reden dat het 'hybride werken' opgang maakt. Het maakt zeker verschil of we gedwongen door de crisis thuis werken, of dat we in overleg zelf kiezen voor de voordelen ervan. Ik zet een aantal van die voordelen op rij:

• Concentratie

  Ik hoor verhalen van mensen die zich thuis beter kunnen concentreren. Voorwaarde is wel dat je thuis een prettige en rustige werkplek hebt. En natuurlijk ligt het aan jouw gezinssituatie. Maar stel je hebt een fijne werkplek dan kun je je beter op je taken concentreren dan op kantoor, doordat de stoorzenders ontbreken. Geen radio met muziek waar je niet van houdt, geen collega die tegen je aan blijft kletsen terwijl je nog zoveel te doen hebt, geen telefoontjes hoeven aannemen voor iemand die niet op z’n plek zit. Ook geen ad hoc zaken als je je leidinggevende toevallig tegenkomt in de gang die zegt: “O ja, goed dat ik jou zie…” en voordat je het weet zit je in een overleg. De drempel is wat hoger om iemand thuis te bellen, en doorgaans gaat het dan ook om een gerichte vraag waar al over is nagedacht. Ik hoor trouwens ook tal van situaties waarbij mensen helemaal geen fijne werkplek thuis hebben. In dat geval is het van belang om daar aandacht aan te schenken.

• Vergaderingen duren korter

  Over de gehele linie blijkt dat vergaderingen en meetings korter duren via online middelen dan wanneer ze live plaatsvinden. Dat zou natuurlijk ook voor de bila’s kunnen gelden of voor het functioneringsgesprek.

• Autonomie

  Je kunt je eigen tijd indelen en voor een groot deel je eigen prioriteiten en structuur van werken bepalen. Er is niemand die je op de vingers kijkt en die kritiek heeft op je aanpak (of ongevraagd advies geeft, dat kan hetzelfde voelen). Je kunt pauzes nemen wanneer het jou het beste uitkomt, en je hebt volledige zeggenschap over het aanbod in de thuiskantine. Je draagt zelf de verantwoordelijkheid voor je resultaten, voor het onderhouden van de contacten, voor afstemming, en ook voor het vragen van hulp als je daar behoefte aan hebt. De bevoegdheden die je daarvoor nodig hebt kun je je tot op zekere hoogte toe-eigenen.

  Je kunt er ook de kantjes vanaf lopen zonder dat je wordt teruggefloten, maar dat is een zeer bedenkelijk voordeel en als dit aan de orde is dan wordt het hoog tijd voor een stevige portie zelfreflectie.

• Je komt aan andere dingen toe

  Een ander geluid wat ik regelmatig hoor is: ‘we komen nu eens aan andere werkzaamheden toe waar normaal geen tijd voor is’. Of zoals een groot concern er juist voor heeft gekozen om tijdens de crisis een aantal individuele coachingstrajecten op te starten. Argument: er is nu tijd voor. Als de crisis is afgelopen valt dat zeer te bezien.

• Besparing reistijd en reiskosten

  Verspilde reistijd is er niet. We zouden dus meer tijd hebben in een week.

• Hoofdzaken en bijzaken

  Door de gevolgen van de coronacrisis worden organisaties gedwongen om zich te concentreren op die zaken die cruciaal zijn voor het voortbestaan. Dat heeft directe consequenties voor de medewerkers die thuis werken; de algemene prioriteiten liggen nu anders dan voorheen en dat creëert helderheid in welke taken belangrijk zijn en welke niet. Er ontstaat ruimte en wellicht taakverlichting doordat niet-belangrijke zaken afvallen of uitgesteld worden.

• Tools & skills

  In no time is het massale thuiswerken gefaciliteerd: laptops beschikbaar gesteld, infrastructuur uitgebreid, software aangeschaft. En thuiswerkers hebben in no time nieuwe vaardigheden geleerd, vooral het online-vergaderen via diverse programma’s is voor velen dagelijkse kost geworden. Ook valt er nog een wereld te ontdekken aan online trainingen en webinars. Bij organisaties waar dit alles niet zo gebruikelijk was, heeft de coronacrisis een enorme boost gegeven aan digitale ontwikkeling. Nu thuiswerken een blijvend fenomeen blijkt te zijn, is onze manier van werken ook blijvend veranderd.

• Creativiteit

  Een crisis is een ongekende situatie waarin je soms (of vaak) moet improviseren om dingen voor elkaar te krijgen. Ongebruikelijke problemen vragen om ongebruikelijke oplossingen, en dus mag je buiten de normale kaders denken en je creativiteit ontplooien. En dat wordt gewaardeerd.

• Zelfkennis

  Laat ik hier vooral voor mezelf spreken. Het voor langere tijd gedwongen thuiswerken en teruggeworpen zijn op mezelf gaf me een unieke kans tot zelfreflectie. Hoe ga ik om met die vrijheid? Wat zijn mijn grootste valkuilen? Wat gaat me goed af en wat niet? Waarvan groeit mijn zelfvertrouwen? Kan ik accepteren hoe ik het ervaar, of wil ik iets veranderen? Wat doet dit alles met mijn “vitamine Z”?

• Privézaken

  Privézaken die je niet buiten werktijd kunt afhandelen laten zich goed combineren met thuiswerken, bijvoorbeeld voor een telefoongesprek hoef je je als mantelzorger niet af te zonderen, en voor de klusjesman hoef je geen verlof te nemen.

• Solidariteit

  En laten we solidariteit niet vergeten. Tijdens de crisis zitten we allemaal in hetzelfde schuitje en daar moeten we het maar mee doen. Het is opvallend hoeveel flexibiliteit en onderlinge welwillendheid er is ontstaan; je loopt een stap harder voor een ander, of een ander loopt een stap harder voor jou. Dat geldt onder collega’s, maar je ziet het ook tussen organisaties. Concurrentie en rivaliteit hebben een andere lading gekregen; we beseffen beter hoezeer we elkaar nodig hebben. Er is meer begrip en waardering, en er zijn ook in de samenleving als geheel al vele initiatieven gestart om op verschillende vlakken ondersteuning te bieden aan hen die het ’t hardst nodig hebben. Daar dragen we allemaal ons steentje aan bij, al is het maar door afstand te houden en thuis te werken.

Thuiswerken in de crisis

Velden met een * zijn verplicht.

Wil je jouw ervaring delen? :