home / persoonlijke ontwikkeling / communicatie / oordelen / labelen

Iemand labelen: pas er mee op!

Positieve labeling

Natuurlijk is er veel positieve labeling. En wanneer is het positief? Mijn definitie is heel eenvoudig: ‘als het klopt’. Ik noem wat voorbeeldjes:

• ‘ja dat is typisch iets voor jou om zó de strijd aan te binden’
• ‘jij laat je de kaas echt niet van het brood eten hé?’

Negatief labelen

Wat is dan negatief labelen? In ieder geval: ‘als het niet klopt’. En dat gevaar ligt snel op de loer. Je zou ook kunnen zeggen: iemand negatief labelen, is iemand een typering meegeven die onwaar is, onterecht is en die dus geen correcte weergave van de persoon in kwestie is.

• ‘ja, zo gemakzuchtig als jij ook bent, jij maakt je nergens druk om’
• ‘jij bent iemand die met alle winden meewaait’

Verboden labels

Ik praat ook graag over verboden labels. Dat geldt ook voor de werkvloer of het nu om leidinggevenden gaat of over anderen. Wil je wat voorbeelden van verboden labels?

• ‘ik heb een medewerker, hij heeft nogal autistische trekken’
• ‘mijn collega is nogal labiel, of hoe noemen jullie dat ook alweer, hoogsensitief?’

Ik denk dat we voorzichtig moeten zijn met dit soort labels. Wie ben jij wel om vast te mogen stellen of iemand autistische trekken heeft of niet? Weet je hoe lang je daarvoor moet studeren, om dat te mogen duiden? Wie ben jij om vast te mogen stellen of iemand labiel is of niet?

Dat geldt met zoveel dingen. Ook uitspraken als: mijn partner is een narcist of mijn leidinggevende heeft narcistische trekken. Tja, het kan! Ik weet dat het kan. En toch roep ik op tot voorzichtigheid en terughoudendheid met het uitdelen van psychische stoornissen. Je kunt er iemand ook heel veel pijn mee doen of zelfs enorm beschadigen.

Verkeerde labels

Eigenlijk kun je nooit helemaal zeker en precies zeggen hoe iemand 'is'. De labels die we uitdelen zijn gebaseerd op wat we de ander zien doen en wat we de ander horen zeggen. Het gedrag van de ander is dus de basis, en daar wordt een conclusie aangehangen, die je vervolgens op een etiketje schrijft. Klaar, zou je zeggen. Maar misschien klopt de conclusie niet, misschien heb je het gedrag niet goed gezien of verkeerd geïnterpreteerd. En er zit nog een ander gevaar in: als iemand lange tijd op een bepaalde manier is gelabeld, of het nou klopt of niet, kan hij/zij dat uiteindelijk ook gaan geloven. Dat kan leiden tot verwarring en een jarenlange worsteling om zelfkennis.

Gelabeld worden: maak je er maar niet druk om!

Nu even de andere kant. Stel je wordt gelabeld maar je herkent je er niet in. Dat kan pijn doen. Weet wel dat het doorgaans meer over de labelaar zegt dan over jou.

Pas vertelde me iemand: "Met vriendinnen naar de kroeg of uit eten vond ik niet gezellig; ik kon de gesprekken niet goed volgen, hield me afzijdig, werd er doodmoe en kribbig van. Dus ik vermeed het. Ik was liever alleen. Ze noemden mij een einzelgänger. Ik geloofde zelf ook werkelijk dat ik dat was. Pas vele jaren later besefte ik dat ik hoogsensitief ben en snel overprikkeld. Ik ben graag samen met vriendinnen, maar dan één of twee tegelijk en in een rustige omgeving. Dan ben ik prima in staat om geanimeerde gesprekken te voeren en plezier te hebben met anderen. Dus nee, ik ben geen einzelgänger!".

Kortom: probeer de bedoeling te achterhalen. Meestal bedoelt de ander iets te duiden qua gedrag bij jou, wat men meent te zien.

Bescheiden en terughoudend

Wanneer je iemand labelt, past enige bescheidenheid en terughoudendheid vind ik. Vragenderwijs is denk ik een betere route. ‘Klopt het dat jij eigenlijk heel spontaan en enthousiast bent, of zie ik dat verkeerd?’. Dan geef je meteen aan namelijk dat het ook iets over jou vertelt, wanneer je wat zegt over een ander.
Labeling zegt alles immers over jouw perceptie. Het gaat niet eens over ‘hoe de ander is’  maar ‘hoe jij de ander ziet’.