home / leerdoelen / persoonlijke leerdoelen / persoonlijke effectiviteit leerdoelen / kwaliteiten / aanpassingsvermogen

Aanpassingsvermogen: competentie of kwaliteit

Aanpassingsvermogen is de mate waarin u soepel en flexibel kunt reageren op gewijzigde situaties, veranderingen in uw werk of werkomstandigheden, organisatieveranderingen of veranderingen in uw privésituatie. Hoe snel past u zich aan bepaalde gewijzigde omstandigheden? In dit artikel gaan we in op de kwaliteit aanpassingsvermogen en bijbehorende valkuilen.

Kenmerken en definitie

We noemen wat kenmerken van gedrag wat bij aanpassingsvermogen hoort. We onderscheiden hierbij een tweetal gradaties:

• U past zich gemakkelijk aan bij gewijzigde omstandigheden

  Iemand die zich gemakkelijk aanpast:

  • heeft een open mindset en ziet nieuwe ideeën  niet meteen als bedreiging maar eerder als mogelijkheid of kans
  • reageert soepel wanneer er onverwachte of ongewenste omstandigheden zijn
  • schiet niet meteen in de weerstand bij veranderingen
  • kan zich inleven in anderen en begrijpen waarom wijziging of verandering soms noodzakelijk  is
  • heeft er slag van om met mensen om te gaan op diverse niveaus en zal direct aansluiting zoeken qua taalgebruik en omgangsvormen
  • weet het hoofd koel te houden bij veranderingen of onverwachte situaties
  • vindt improviseren en inspelen op nieuwe situaties wel leuk
  • past zich snel aan bij nieuwe taken of werkwijzen
  • is niet voor één gat te vangen: als het niet linksom kan dan maar rechtsom
  • weet zich snel nieuwe methoden aan te wennen of eigen te maken
  • went snel in een nieuwe omgeving en zoekt meteen aansluiting
  • gedraagt zich naar de omstandigheden
  • is flexibel en kan zich gemakkelijk schikken

• U past de omstandigheden aan

  Een andere gradatie van aanpassingsvermogen is het vermogen om de situatie aan te passen. Dat gaat nog een stap verder dan het vermogen om u op de situatie aan te passen. Wie het vermogen heeft om situaties zo nodig aan te passen:

  • heeft oog voor noodzakelijke veranderingen
  • stelt andere werkwijzen voor ter verbetering
  • weet onderscheid te maken tussen wat belangrijk of minder belangrijk is
  • doet suggesties of een voorstel en is proactief in het meedenken bij verbeterprocessen
  • is gericht op vernieuwing en innovatie
  • laat zich niet leiden door negatieve reacties van anderen of door weerstand

Wat hebt u ervoor nodig?

Aanpassingsvermogen wordt vaak als competentie genoemd. Dat is prima. Toch heeft deze competentie te maken met eigenschappen waarover u beschikt. De kracht van aanpassen zit in flexibiliteit en het vermogen om te improviseren. Is aanpassingsvermogen een eigenschap die u van nature op het lijf is geschreven en behoort dit bij uw kwaliteiten? Lees ook:

• Flexibel en flexibiliteit
• Improvisatie en improviseren

Om u aan te passen, moet u zich vooral kunnen schikken bij aanpassingen, wijzigingen en veranderingen. Dat kan betekenen dat u uw eigen zienswijze of belang even opzij zet en dat u zich moet conformeren aan een gewijzigde situatie. Wanneer u van innovatie, vernieuwing, verandering of pionieren houdt is dat niet zo moeilijk doorgaans. Wanneer u meer stabiliteit, controle, structuur of zekerheid zoekt, is het moeilijker of hebt u meer tijd nodig.

Een belangrijke vraag is: moet u zich aanpassen bij de situatie of moet u zelf veranderen? Dan komt er nog heel wat anders kijken bij ‘aanpassingsvermogen’ en wordt de vraag actueel hoe veranderbereid u bent en in wat voor mate u open staat voor verandering

De valkuil van aanpassen

Wie zich teveel aanpast zit in zijn/haar valkuil. Er zijn meerdere aanduidingen voor de valkuil mogelijk zoals:

• U kunt zich teveel aanpassen waardoor u te flexibel wordt en de  structuur kwijtraakt
• U kunt te weinig inbreng hebben of te weinig uw mening laten horen waardoor u met alle winden meewaait

In feite zijn dat doorgeschoten varianten van het vermogen om u aan te passen.

Geen tegengas geven

Een vraagstuk van heel andere orde is dat u zich wel aanpast maar eigenlijk tegen uw zin. U zegt ja maar u had nee bedoeld. Oftewel: u hebt te weinig uw grenzen bewaakt of aangegeven. Wanneer speelt dat? Wanner:

• wanneer u zich onderdanig opstelt en uw belangen ondergeschikt maakt aan de belangen van de ander
• wanneer u te aardig, te lief of te vriendelijk bent
• wanneer u te weinig assertief bent en u zichzelf wegcijfert
• wanneer u bang bent om uw mening te zeggen omdat u iedereen te vriend wilt houden
• wanneer u gewenste antwoorden gaat geven en en sociaal wenselijk gedrag gaat vertonen
• wanneer u te begripvol of te inlevend wordt

Irritatiezone

Wanneer mensen inflexibel, star of rigide zijn, kunnen ze behoorlijk opspelen in uw irritatiezone. Bedenk dat dit positief is omdat het iets vertelt over uw kwaliteiten. Wilt u leren van uw irritaties?