Aanpassingsvermogen: competentie of kwaliteit?
Aanpassingsvermogen is de mate waarin je soepel en flexibel kunt reageren op gewijzigde situaties, veranderde omstandigheden of veranderingen in werk of privésituatie. De vraag is of dit een competentie is of een kernkwaliteit. Wat mij betreft zit daar nogal verschil in.
Kenmerken en definitie
Aanpassingsvermogen wordt vaak een competentie genoemd. Op zich vind ik dat prima maar ik ben ervan overtuigd dat aanpassingsvermogen te maken heeft met eigenschappen waarover je beschikt. De kracht van aanpassen zit in flexibiliteit en het vermogen om te improviseren. Is aanpassingsvermogen een eigenschap die je van nature op het lijf is geschreven en behoort deze bij jouw kwaliteiten?
Aanpassen betekent ook dat jij je kunt schikken bij wijzigingen, aanpassingen en veranderingen. En dat je soms even je eigen zienswijze of belang opzij moet zetten om je te conformeren aan de veranderde omstandigheid. Wanneer je van innovatie, vernieuwing, verandering of pionieren houdt is dat niet zo moeilijk doorgaans. Maar wanneer je behoudend bent ingesteld en je bent meer afgestemd op stabiliteit, structuur, controle of zekerheid dan is het moeilijker.
Doe de test!
Bij De Steven kun je een uitgebreide analyse doen om inzicht te krijgen in jouw kwaliteiten, eigenschappen, persoonskenmerken en valkuilen.
Zo krijg je inzicht in jouw ontwikkeldoelen.
Training en coaching
Wil je een training volgen om te ontdekken waar jouw kwaliteiten liggen? Dat kan! Bekijk de mogelijkheden:
- individuele training: spelen vanuit jouw kwaliteiten
- teamtraining kernkwaliteiten
Tweedeling
Ik maak een tweedeling van aanpassingsvermogen en onderscheid een tweetal gradaties:
- je past je gemakkelijk aan bij gewijzigde omstandigheden
- je past de omstandigheden gemakkelijk aan
Je past de omstandigheden aan
Een vorm van aanpassingsvermogen is het vermogen om de situatie aan te passen. Je bent dan in staat om de omstandigheden naar je hand te zetten. Wanneer je de situatie weet aan te passen dan:
- Heb je oog voor noodzakelijke veranderingen
- Stel je werkwijzen voor ter verbetering
- Weet je onderscheid te maken tussen wat belangrijk is en wat minder belangrijk is
- Doe je suggesties of een voorstel en denk je mee bij verbeterprocessen
- Ben je proactief ingesteld
- Laat je je niet leiden door negatieve reacties of door weerstand van anderen
Je past je gemakkelijk aan bij gewijzigde omstandigheden
Pas jij je snel aan bij gewijzigde omstandigheden? Dan heb je een open mindset en zie je nieuwe ideeën niet meteen als bedreiging maar eerder als mogelijkheid of kans. Wie zich makkelijk aanpast:
- reageert soepel wanneer er onverwachte of ongewenste omstandigheden zijn
- schiet niet meteen in de weerstand bij veranderingen
- kan zich inleven in anderen en begrijpen waarom wijziging of verandering soms noodzakelijk is
- heeft er slag van om met mensen om te gaan op diverse niveaus en zal direct aansluiting zoeken qua taalgebruik en omgangsvormen
- weet het hoofd koel te houden bij veranderingen of onverwachte situaties
- vindt improviseren en inspelen op nieuwe situaties wel leuk
- past zich snel aan bij nieuwe taken of werkwijzen
- is niet voor één gat te vangen: als het niet linksom kan dan maar rechtsom
- weet zich snel nieuwe methoden aan te wennen of eigen te maken
- went snel in een nieuwe omgeving en zoekt meteen aansluiting
- gedraagt zich naar de omstandigheden
- is flexibel en kan zich gemakkelijk schikken
Voor leidinggevenden
In leidinggevende functies is de competentie aanpassingsvermogen belangrijk. Jouw organisatie groeit immers mee met de markt en je moet voorzien in de klantbehoefte. Belangrijk is dat je zelf deze ontwikkeling ziet aankomen, anticipeert op ontwikkelingen en veranderingen en met vernieuwende ideeën komt. Bovendien is het van belang dat je ook de verandering kunt implementeren en dat je de consequenties vooraf goed overziet ook op de lange termijn. Een ander punt is dat je aanpassingen en veranderingen op de werkvloer goed begeleidt. Hoe zorg je dat je commitment krijgt wanneer er aanpassingen moeten worden doorgevoerd? Hoe ga je om met weerstand?
De valkuil van aanpassen
De valkuil van aanpassingsvermogen verdeel ik als volgt. Je kunt uit liefde, toewijding doorslaan en te weinig jouw grens aangeven. Voorbeelden?
- Misschien ben je soms te flexibel en raak je de structuur kwijt
- Soms waai je te snel met tal van winden mee en dan ben je dus te meegaand en heb je te weinig inbreng
- Je kunt je zelfs zo aanpassen dat je jezelf geheel en al kwijtraakt
- Je creëert chaos
- Je laat sociaal wenselijk gedrag zien
Een vraagstuk van heel andere orde is dat je je wel aanpast maar eigenlijk tegen je zin. Je doet iets wat je niet wilt. Je laat dan ver over je eigen grens gaan. Je zegt ja maar je bedoelde nee. Wanneer speelt dat?
- Wanneer je te weinig tegengas geeft
- Wanneer je je onderdanig opstelt en jouw belangen ondergeschikt maakt aan de belangen van de ander omdat je niet voor jouw eigenbelang durft te gaan staan
- Wanneer je te aardig en te lief bent en zogenaamd de dingen klakkeloos aanneemt en opvolgt
- Wanneer je jezelf altijd aanpast en voegt naar de wens van anderen
- Wanneer je je in alle bochten wringt (iabw).
Leerdoelen
Een leerdoel is om duidelijk te zijn en te blijven over eigen wensen en behoeften of om de grens tussen flexibel en té flexibel goed te verkennen. Een leerdoel is dus: grenzen kennen en onderkennen. Aanpassen is een kracht, teveel aanpassen is het verliezen van eigen kracht.
En mocht je teveel dingen tegen je zin doen, dan heb je nog een ander leerdoel. En dat is gaan en staan voor eigen mening en zienswijze en ruggengraat tonen. Je angst overwinnen om tegengas te geven wellicht.
Het tegenovergestelde van aanpassingsvermogen
Wat zit dan in jouw allergie of irritatiezone? De allergie van aanpassen is
- Inflexibel
- Starheid of rigide.
Aanpassen als leerdoel
Aanpassingsvermogen kan ook jouw leerdoel of uitdaging zijn. Wanneer is dat het geval? Wanneer:
- je star of rigide reageert bij veranderingen
- je snel in de weerstand schiet bij gewijzigde omstandigheden
- je niet openstaat voor verandering
- je snel in paniek raakt wanneer je het niet overziet
- je onzeker wordt in situaties waarbij je niet weet hoe het afloopt
- je te weinig flexibel bent
- je bekrompen, te behoudend en kortzichtig bent
Training kwaliteiten
Wil je een training volgen om te ontdekken waar jouw kwaliteiten liggen?
Dat kan! Bekijk de mogelijkheden:
- individuele training: spelen vanuit jouw kwaliteiten
- teamtraining kernkwaliteiten
Wat is talent?
De Steven verzorgt training en coaching gericht op talentontwikkeling. We zetten dit in bij o.a.
- talentgesprekken, individuele coaching gericht op loopbaan en outplacement
- binnen teams: trajecten gericht op teamontwikkeling.
Auteur
Dit artikel is geschreven door Jan Stevens. Jan Stevens is eigenaar en oprichter van De Steven training & coaching (www.desteven.nl). Op deze website tref je meer dan 2000 blogs over persoonlijke ontwikkeling, loopbaan, leiderschap, teamontwikkeling, hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid.
