home / team organisatie / teamcoaching / ziekmakende organisatie team / toxisch leiderschap

Toxisch leiderschap verziekt de organisatiecultuur

Toxisch leiderschap: wat is dat nu weer? Het woord "toxisch" komt uit de Griekse taal. Het wijst op ‘toxikon’, wat duidt op giftige pijlen. Toxisch leiderschap verwijst naar een leiderschapsstijl die schadelijk is voor de organisatie, voor de werknemers en uiteindelijk ook voor de leider zelf.

Kenmerken

Ik heb al een aantal kenmerken genoemd van toxisch leiderschap zoals manipulatief gedrag, narcisme, machtsmisbruik, intimidatie. Maar ik wil er graag de volgende punten aan toevoegen:

• Autoritair gedrag: toxische leiders vertonen vaak autoritaire kenmerken, waarbij ze op een dominante en controlerende manier handelen zonder rekening te houden met de input of behoeften van anderen.
• Gebrek aan empathie: ze tonen weinig tot geen begrip of medeleven voor de uitdagingen waarmee hun teamleden worden geconfronteerd.
• Verborgen agenda’s: toxische leiders hebben vaak bijbedoelingen, dubbele agenda’s, achterdeurtjes, etc. wat leidt tot wantrouwen en onzekerheid bij de medewerkers.
• Niet open staan voor kritiek is een kenmerk dat typisch is voor toxische leiders. Ze vermijden eerlijke feedback en dulden geen kritiek. Vaak wordt de kritische medewerker de mond gesnoerd of de les gelezen, waardoor een giftige omgeving ontstaat waarin eerlijke communicatie wordt ontmoedigd.

Gevolgen

De gevolgen van toxisch leiderschap zijn groot. Ik noem er een paar:

• Hoog verloop: als een aanzienlijk aantal werknemers regelmatig het bedrijf verlaat, kan dit een teken zijn van een toxische werkomgeving.
• Laag moreel: een gebrek aan teamspirit, enthousiasme en betrokkenheid kan wijzen op de aanwezigheid van toxisch leiderschap.
• Een verziekte werksfeer die de productiviteit en efficiëntie van het team doet verminderen, wat uiteindelijk de prestaties van de organisatie kan schaden.
• Angstcultuur binnen de organisatie: er kan een cultuur van angst of een afrekencultuur binnen de organisatie ontstaan.
• Onveiligheid binnen het team: regelmatige conflicten tussen teamleden en een algemeen gevoel van wantrouwen binnen het team zijn veelvoorkomende symptomen.
• Negativiteit en indirecte weerstanden en indirecte weerstanden komen op, waardoor nieuwe ideeën en initiatieven worden belemmerd.
• Verlies van talent: getalenteerde werknemers kunnen besluiten om de organisatie te verlaten vanwege een ongezonde werkomgeving, wat resulteert in verlies van waardevolle expertise en ervaring.
• Reputatieschade: toxisch leiderschap kan de reputatie van een organisatie schaden, zowel intern als extern, wat kan leiden tot problemen met het aantrekken van nieuw talent en het behouden van klanten.

Oorzaken van toxisch leiderschap

Ik noem een aantal oorzaken van toxisch leiderschap.

• Persoonlijkheidstrekken

  Sommige mensen hebben van nature autoritaire of manipulatieve persoonlijkheidskenmerken die hen ertoe kunnen brengen toxisch leiderschap te vertonen. Denk bijvoorbeeld aan de leiders met narcistische trekken. Ik denk ook aan mensen met een persoonlijkheidsstoornis die in een leidinggevende functie terechtgekomen zijn.

• Externe druk

  Leiders die onder druk staan van hogere managementniveaus of externe factoren kunnen toxisch gedrag vertonen als een reactie op die stress.

• Gebrek aan positie-sensitiviteit of ongeschikt als leidinggevende

  Dat geldt ook voor leiders die onbekwaam zijn qua leiderschapsvaardigheden en emotionele intelligentie.

Hoe ga je om met een toxisch leider?

De lastigste vraag is: hoe ga je om met een toxische leider. Je hebt waarschijnlijk niet de bevoegdheid om in te grijpen. En wat kan je dan doen? Mijn advies is:

• Zoek ondersteuning bij collega’s of bij de HR-professional of de vertrouwenspersoon.
• Wees duidelijk in je communicatie.
• Laat je niet meesleuren in de grillen van de toxische leider maar pak regie.
• Zoek een andere baan. Wanneer je je baan verliest ben je veel kwijt, wanneer je jezelf verliest ben je alles kwijt.

Toxisch werknemerschap, bestaat dat ook?

Jazeker! Toxisch werknemerschap verwijst naar gedrag van individuele werknemers dat schadelijk is voor de organisatie, voor collega's en voor de werkomgeving als geheel. Voorbeelden daarvan zijn:

• Negativiteit
• Roddel en achterklap
• Ondermijning van de leiding door stemmingmakerij
• Egoïsme
• Gebrek aan samenwerking

Toxisch werknemerschap kan net zo schadelijk zijn voor een organisatie als toxisch leiderschap, omdat het de algehele werkcultuur kan vergiftigen, de productiviteit kan verminderen en het moreel van het team kan ondermijnen. Het is belangrijk voor organisaties om zowel toxisch leiderschap als toxisch werknemerschap aan te pakken om een gezonde en productieve werkomgeving te behouden.