Seksueel grensoverschrijdend gedrag
Seksueel grensoverschrijdend gedrag kwam nogal eens in het nieuws de laatste tijd. Ik denk dat het goed is dat hier aandacht voor is. Toch vraagt dit onderwerp wel nadere bezinning die verder gaat dan wat oppervlakkige uitingen. Dus een paar statements die het goed doen kan ik er ook wel ingooien maar daarmee ben je niet geholpen!
Het begint klein meestal
Eerst maar even de nuance. Seksueel grensoverschrijdend gedrag begint vaak klein. Zo hoorde ik laatst over iemand die een uitmuntende presentatie had gegeven over de strategische lijn in de organisatie waar ze werkte, en dat na afloop een mannelijke collega zei: 'wat had je een mooi truitje aan'.
Of ik denk aan de slager. Hij had een grote slagerszaak en voor hem werkte een beschaafde mevrouw die echt niet op zijn avances zat te wachten. Met regelmaat maakte hij even een schunnige grap waardoor ze kleurde en bloosde en het liefst wegkroop. Maar ze durfde er niets van te zeggen. Ze vond dat ze verbaal niet zo sterk was. En ze was afhankelijk van deze man, hij betaalde haar salaris immers!
Vrouwen doen ook aan seksueel grensoverschrijdend gedrag
Het komt nogal vaak in het nieuws dat seksueel grensoverschrijdend gedrag alleen aan mannen toegewezen kan worden. En dan lijkt het alsof dat van die ‘vieze mannetjes’ zijn die ergens op uit zijn. Maar voor de helderheid: die vlieger gaat niet op! Ook vrouwen doen aan seksueel grensoverschrijdend gedrag. Zoals me pas iemand vertelde dat de vrouw van de predikant waar hij regelmatig kwam hem benaderde in haar duster en dan zei: ‘ik heb er niks onder aan’.
En mijn dochters hebben me ook wel eens verteld hoe het toegaat in de kleedkamer van het vrouwenvoetbalteam. Daar wordt een schuine mop ook niet geschuwd.
Pas vertelde iemand dat ze haar avances had ingezet om hogerop te komen in het bedrijf. Ze zei: ‘ik weet dat ik er leuk uitzie, ik weet dat hij er vatbaar voor is en ik maak er gewoon gebruik van’.
Of ik denk aan Angela die vertelde hoe ze met de leidinggevende na het functioneringsgesprek in bed is beland. Ze zei: ‘ik was er gewoon op uit, ik wou het, maar achteraf heeft dat onze professionele relatie wel verstoord’.
Uit de hand gelopen
Wat klein begint, wordt groter en groter. Daar stonden de kranten wel vol van. En zo kwam er een mevrouw bij me in traject. Ze had een affaire gehad met haar directeur, vertelde ze. Het begon subtiel. Hij ging haar vertellen dat ze heel veel kwaliteiten had en dat ze zijn ervaring en coaching daarbij wel nodig had. En zo zachtjesaan ontstond er iets, waar ze maar niet van loskwam. Ze wou wel terug, durfde geen nee te zeggen. Ze was bang dat haar partner erachter kwam, dat haar huwelijk kapot zou gaan, dat haar kinderen niks met haar te maken wilden hebben.
Toen ze wel liet merken dat ze dit niet meer wou, toen duurde het 2 maand en ze kreeg een negatieve beoordeling. Ondertussen deed hij hetzelfde met een andere vrouwelijke manager.
Waarom is het zo moeilijk om weerbaar te zijn?
Waarom is het moeilijk om weerbaar te zijn tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag? Nou, ik noem wat mogelijkheden, vul jij ze maar aan:
- Je had altijd een goede band met die ander en je bent eigenlijk heel loyaal aan hem/haar
- Je wilt hem/haar niet in de problemen brengen
- Je begrijpt te veel in welke positie hij/zij verkeert
- Je bent bang om de verstandhouding te beschadigen
- Je bent bang voor je eigen hachje
- Je bent bang dat je niet geloofd wordt als je het aankaart
- Je bent bang om je baan te verliezen
- Je schaamt je omdat je zelf ook te ver ging
Bescherming door de protocollen
Het zou Nederland niet zijn of we willen alles inregelen met voorschriften, protocollen en regels. Waarom? Is dat preventief om seksueel overschrijdend gedrag te voorkomen? Ik denk dat die vlieger niet opgaat! Natuurlijk heb je regels nodig, een klachtenprocedure en een vertrouwenspersoon. Maar dat speelt een rol als het al te ver is gegaan. Vaak wordt dat in organisaties gebruikt om je in te dekken als het zich mocht voordoen. Maar protocollen: je kunt er niet zonder, maar ze gaan je niet redden. Er is wat anders nodig! En dat werk ik voor je uit.
Er kan ook niks meer!
Weet je wat de kern raakt? Dat is de verzuchting die ik hoor van veel mannen: 'je kunt ook niks meer zeggen' of 'een beetje flirten is er niet meer bij!' en de verzuchting die ik hoor van vrouwen: 'ja maar ik vind een compliment juist fijn!'
Ik begrijp wel wat ze bedoelen. Maar hier komt het woord professionele afstand en nabijheid om de hoek kijken. Waar ligt de grens tussen afstand en nabijheid in een professionele relatie? En vind je als organisatie dat het spel van erotiek, verleiding en aantrekkingskracht thuis hoort op de werkvloer? Waar het om gaat is dat mensen moeten leren verstaan wanneer hun gedrag ongepast en onwelkom zou zijn. En dat is vaak bijzonder moeilijk uit te leggen. Waar het ook om gaat is dat je hier open over zou moeten kunnen praten met elkaar. En dat je je grens mag aangeven als er iets gebeurt wat je niet wilt of wanneer van jou iets gevraagd wordt wat je niet wilt.
Leidinggeven aan normen en waarden
Ik denk dat het gaat om leiding te geven aan normen en waarden binnen organisaties! Dat geldt voor managers, directies en leidinggevenden. Maar dat geldt ook voor medewerkers. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
Bewustwording is een voorwaarde
Voor iedereen geldt: het begint klein. Het begint subtiel. Maar voor je het weet, wordt het groter en groter. Dus wees kritisch op eigen gedrag en wees alert op zelfgenoegzaamheid. Zelfgenoegzaamheid is een groot kwaad. De houding van ‘dit gebeurt bij ons niet’, is precies de verkeerde.
Maar ik ga nog een stapje verder. De houding van: ‘dat overkomt mij niet’, is het begin van zelfgenoegzaamheid. Ieder mens heeft een donkere kant. Ook jij en ik.
En het begint klein, heel klein. Net als met diefstal. Een mevrouw vertelde me: ‘toen ik in geldnood zat verwisselde ik altijd de prijskaartjes in het tuincentrum’. Daar begon het mee. En de penningmeester van de voetbalclub begon stiekemweg eens wat geld weg te frommelen. Toen niemand het doorhad, en hij zich onaantastbaar voelde werd het steeds meer.
En op deze wijze ontstaan er ook situaties van grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer. Heel subtiel, heel zachtjes. En zo opeens is het er. En wellicht dat je het normaal gaat vinden. Omdat die ander toch niet protesteert. En zo gaat het verder. Tot de dag dat het uitkomt. Laat het niet zover komen.
Ziek worden van je werk
Kun je ziek worden van je werk? Nou en of! Lees onze artikelen over dit onderwerp.
Team- en organisatieontwikkeling
Bekijk onze interventies en trainingen voor teamontwikkeling en organisatieontwikkeling.
