home / persoonlijke ontwikkeling / persoonlijk ontwikkeltraject / voelen gevoelens / eenzaam

Gevoel van eenzaamheid: wat betekent het en wat vertelt het jou?

Voel jij je eenzaam? Dat is een gevoel wat ik verbind aan hunkering naar liefde en gezelschap. Het vertelt je dat jij je verlaten voelt, alleen gelaten, misschien voel je je dor en mat vanbinnen. Misschien voel je je verstoten of buitengesloten. In dit artikel ga ik in op eenzaamheid en waar dit naar wijst.

Verbinding missen: met anderen of met jezelf?

Ik zeg dat nu wel, dat eenzaamheid het gevoel is dat je de verbinding met anderen mist. Maar je kunt ook de verbinding met jezelf missen. Alsof het contactdraadje tussen hart, ziel en hoofd is doorgeknipt.

Hoe ontstaat een gevoel van eenzaamheid?

Eenzaamheid kan op tal van manieren ontstaan. Eigenlijk te veel om op te noemen. Je kunt je eenzaam voelen:

• Omdat je niemand hebt waarmee je het leven deelt.
• Door het wegvallen van ouders, broers of zussen.
• Omdat je enig kind bent.
• Door de echtscheiding.
• Bij verlies van vrienden.
• Door het overlijden van een partner of kind.
• Doordat je ontslag kreeg.
• Omdat je moeilijk contacten legt en je terughoudend bent bij het aangaan van contacten.
• Doordat je zorgen hebt.
• Door een onvervulde partnerwens of kinderwens onvervuld.
• Doordat je de aansluiting met anderen mist.
• Doordat je anders bent, anders denkt, de zaken anders aanvoelt dan andere mensen.
• Doordat je vertrouwen beschadigd is in andere mensen.
• Doordat je jouw spontaniteit en onbevangenheid bent kwijtgeraakt.

Je kunt je ook eenzaam voelen zonder aanwijsbare reden. Je kunt ook eenzaam zijn terwijl je midden in het leven staat of terwijl je midden in je gezin staat.

Wat vertelt eenzaamheid jou over jouw behoeften?

Gezelschap is een behoefte en eenzaamheid wijst jou op het ontbreken van gezelschap. Eenzaamheid wijst jou op het verlangen naar verbinding, liefde, aandacht, gehoord worden, begrepen zijn, serieus genomen zijn, gewaardeerd worden. Eenzaamheid wijst op jouw diepe behoefte aan geborgenheid en genegenheid.

Eenzaamheid en jezelf kwijtraken

Ik merk in mijn praktijk dat eenzaamheid vaak dieper gaat dan het missen van gezelschap. Het gaat niet alleen over het ontbreken van anderen, maar ook over het kwijtraken van jezelf. Je kunt omringd zijn door mensen en je toch leeg voelen vanbinnen. Alsof je wel functioneert, maar niet meer werkelijk aanwezig bent in je eigen leven.

Wanneer je jezelf kwijt raakt, verdwijnt de innerlijke verbinding. Het contact tussen hoofd, hart en ziel raakt verstoord. Je leeft op de automatische piloot. Je doet wat er van je verwacht wordt, maar je voelt niet meer wat jij nodig hebt. Dan ontstaat er een stille eenzaamheid. Een eenzaamheid die niet altijd zichtbaar is voor de buitenwereld, maar die jij vanbinnen heel scherp ervaart.

Ik hoor vaak dat mensen zeggen: ‘Ik heb alles, maar ik voel me leeg’. Dat is geen ondankbaarheid. Dat is een signaal. Een signaal dat je te ver bij jezelf vandaan bent geraakt. Eenzaamheid vertelt je dan niet dat je meer mensen nodig hebt, maar dat je jezelf weer nodig hebt.

Eenzaamheid en behoeften die je bent gaan negeren

Eenzaamheid ontstaat vaak doordat je jouw behoeften te lang hebt genegeerd. Misschien heb je geleerd om sterk te zijn. Om niet lastig te zijn. Om je aan te passen. Om door te gaan, ook als iets niet goed voelt. Stap voor stap raak je dan verwijderd van wat jij nodig hebt.

Behoeften verdwijnen niet. Ze wachten. Ze kloppen aan. En als ze te lang genegeerd worden, melden ze zich via gevoelens als leegte, gemis en eenzaamheid. Niet omdat je faalt, maar omdat je mens bent.

Ik vind het belangrijk om hier iets te onderscheiden. Een behoefte aan verbinding is iets anders dan afhankelijk zijn van de ander. Verbinding gaat over uitwisseling, nabijheid en wederkerigheid. Afhankelijkheid ontstaat juist wanneer je jezelf kwijt bent en de ander nodig hebt om jezelf te voelen.

Eenzaamheid nodigt je uit om opnieuw te luisteren naar wat jij nodig hebt. Niet naar wat hoort. Niet naar wat moet. Maar naar wat jou vanbinnen voedt. Dat is geen snelle oplossing. Dat is een proces van opnieuw afstemmen op jezelf.

Belemmeringen: wat staat verbinding in de weg?

Misschien voel je de tranen opkomen wanneer je leest over jouw behoefte. Misschien zeg je: ‘Dat is precies mijn worsteling, ik voel me nu gehoord en begrepen’. Misschien wil je graag delen met de ander, maar het lukt jou niet (meer). Dat kan. Ik noem wat oorzaken.

• Je voelt je fysiek beperkt omdat je de deur niet meer uit kunt (rolstoel, andere oorzaken).
• Je voelt je geremd in het sociale verkeer.
• Je durft niet op anderen af te stappen omdat je meent dat je niets te bieden hebt.
• Je bent bang dat je weer pijn zult voelen bij het aangaan van een nieuw contact (vriendschap of relatie).
• Je bent het vertrouwen in jezelf kwijtgeraakt bij het aangaan van een nieuw contact (vriendschap of relatie).
• Je bent het vertrouwen in jezelf kwijtgeraakt.

Gevoelens geven richting: wat ga jij doen?

Gevoelens, ook negatieve gevoelens, geven richting aan ons leven. Wanneer je je eenzaam voelt, onbegrepen, dan is het zaak om stappen te zetten. Je hebt behoefte om te delen met anderen. Richt je op jouw behoeften en niet op gevoelens. Wordt deze behoefte niet vervuld dan kwijn je innerlijk weg. Soms worden mensen zelfs depressief of krijgen ze fysieke klachten. Ga je stappen ondernemen?

Veelgestelde vragen over eenzaamheid

Ik merk dat mensen vaak met dezelfde vragen rondlopen wanneer het over eenzaamheid gaat. Hieronder beantwoord ik de vragen die ik het meest hoor.

Wat is emotionele eenzaamheid?

Emotionele eenzaamheid betekent dat jij jouw binnenwereld alleen moet dragen. Je voelt boosheid, verdriet, angst of blijdschap, maar er is niemand bij wie die emotie echt kan landen. Dat is iets anders dan ‘ik vertel mijn gevoel niet’. Emotionele eenzaamheid ontstaat juist vaak terwijl je wel deelt. Je spreekt uit wat je voelt, maar de ander kan het niet ontvangen. Er komt geen reactie die jouw binnenwereld raakt. Geen erkenning. Geen afstemming. Je wordt gehoord op inhoud, maar niet gezien in gevoel. En dat raakt iets fundamenteels in een mens.

Is eenzaamheid altijd zichtbaar voor de buitenwereld?

Nee. Eenzaamheid is vaak onzichtbaar. Veel mensen functioneren goed, hebben werk, sociale contacten en verantwoordelijkheden. Juist daardoor wordt hun eenzaamheid niet herkend. Soms zelfs door henzelf niet. Ik hoor vaak: ‘Ik mag me niet eenzaam voelen, want ik heb alles’. Toch voelt het leeg. Dat gevoel neemt niemand van je af door te zeggen dat je dankbaar moet zijn.

Kun je je eenzaam voelen terwijl je in een relatie zit?

Ja, dat komt vaker voor dan je denkt. Je kunt samenleven zonder je werkelijk verbonden te voelen. Wanneer gesprekken oppervlakkig blijven of wanneer jij jezelf inhoudt om de ander niet te belasten, ontstaat er afstand. Eenzaamheid binnen een relatie is pijnlijk, juist omdat je verwacht dat het daar veilig en nabij zou zijn. Dit raakt aan wat ik eerder beschrijf over jezelf kwijtraken en niet meer afgestemd zijn op jouw behoeften.

Wat is het verschil tussen sociale en emotionele eenzaamheid?

Sociale eenzaamheid gaat over het ontbreken van contacten of gezelschap. Emotionele eenzaamheid gaat over het ontbreken van die ene of enkele betekenisvolle verbindingen. Je kunt sociaal gezien veel mensen kennen en je toch emotioneel alleen voelen. Andersom kun je weinig contacten hebben en je toch gedragen voelen. Dat onderscheid is belangrijk om te begrijpen waar jouw gemis precies zit.

Wat kun je doen als je je emotioneel eenzaam voelt?

De eerste stap is erkennen wat je voelt, zonder het te bagatelliseren. Emotionele eenzaamheid vraagt niet om ‘meer mensen’, maar om eerlijker contact. Met jezelf en met anderen. Soms betekent dat leren voelen wat je nodig hebt. Soms betekent het woorden geven aan wat je al te lang inslikt. In andere gevallen vraagt het om begeleiding, omdat je dit niet alleen hoeft te doen. In het artikel over jezelf kwijtraken ga ik hier dieper op in, net als bij het thema gevoelens en behoeften.