home / persoonlijke ontwikkeling / persoonlijk ontwikkeltraject / voelen gevoelens / achtergesteld

Voel jij je achtergesteld en vraag je je af waarom?

Voel jij je soms, of misschien zelfs vaak, achtergesteld? Dat is verdrietig! Je wordt als het ware gepasseerd, genegeerd, niet gehoord of niet gezien. Er wordt aan je voorbij gegaan. Toch? Ik hoop dat je uit dit artikel wat hoop kunt putten en dat ik je wat herkenning kan bieden.

Wat betekent achtergesteld zijn precies?

Het woord achtergesteld betekent letterlijk: op een lagere plaats gezet, minder voorrang of aandacht krijgen dan anderen. Het gaat niet alleen om materiële zaken zoals kansen of middelen, maar vooral om emotionele of sociale waardering. Je wordt als minder belangrijk behandeld, bewust of onbewust. Achterstelling kan incidenteel zijn maar het komt vaak voor als een terugkerend patroon in relaties of omgevingen.

Word je echt achtergesteld of voelt het zo?

Nu is er een groot verschil tussen ‘achtergesteld worden’ of je ‘achtergesteld voelen’, terwijl die twee wel bij elkaar horen.

Je voelt je achtergesteld en je hebt daar ook echt alle reden voor!

Ik begin met de woorden: je wordt achtergesteld! Het is niet zomaar een gevoel. Er is duidelijk sprake van achterstelling. Ik duid het met een voorbeeld. Mark werkt in een team waar beslissingen zelden in officiële overleggen worden genomen. Na vergaderingen blijven collega’s hangen. Daar worden de echte keuzes gemaakt. Mark zit daar nooit bij.

Wanneer er nieuwe projecten starten, worden steeds dezelfde collega’s gevraagd. Mark niet. Niet omdat hij onvoldoende presteert, maar omdat hij eenvoudigweg niet wordt meegenomen. Er komt geen uitleg. Het gebeurt gewoon.

Ook bij teamuitjes en informele bijeenkomsten hoort Mark het vaak pas achteraf. Of helemaal niet.

Dit gebeurt niet één keer. Het is een patroon. Keer op keer wordt hij buitengesloten, gepasseerd en gaat men aan hem voorbij. Dat is achterstelling. Wanneer je consequent niet wordt meegenomen en minder toegang krijgt.

Dan word je achtergesteld en daarom voel jij je terecht ook achtergesteld.

Waarom voel je je achtergesteld door oude patronen?

Soms steekt het gevoel van achterstelling op zonder dat er een directe aanleiding voor is. De buitenwereld lijkt normaal te reageren, maar jij voelt je toch minder belangrijk of buitengesloten. Dit kan voortkomen uit eerdere ervaringen: patronen uit je jeugd, een laag zelfbeeld, angst om niet gezien te worden. Het gevoel is echt, ook als het niet direct aanwijsbaar is in de situatie nu.

Hoe dat ontstaat? Dat gevoel komt vast ergens vandaan. Zoals ieder gevoel ergens vandaan komt. Nu ken ik jou niet, maar ik noem een paar voorbeelden.

• Astrid (33) vertelde dat ze uit een gezin kwam waar ze het enige meisje was. En ze was ook nog de jongste. Ze zei: ‘Mijn ouders hadden altijd aandacht voor mijn broers, maar zelden voor mij. Ik was beslist niet het favoriete kind.’
• Maaike (45) legde uit hoe ze thuis altijd werd vergeleken met haar oudere zus. Haar oudere zus deed met gemak het vwo en Maaike zelf deed met moeite de havo.
• Arjan (55) is enig kind. Hij vertelde dat zijn ouders ziek werden toen hij een jaar of zes was. Zijn vader was vroeger marktkoopman en belandde in de ziektewet. Ook moeder werd ziek en zo konden beide ouders niet meer voor de kost werken. Arjan zei: ‘Altijd was er aandacht voor mijn ouders, wat ik goed begrijp, maar er was weinig aandacht voor mij in die tijd. Ik moest mezelf zien te redden en dat kon ik ook goed. Maar emotioneel voel ik wel enige verwaarlozing.’ Waar komt dat achtergestelde gevoel vandaan?

Wat ligt bij jezelf?

Er kunnen dus aanwijsbare situaties zijn waarin je vroeger bent achtergesteld of waar je op dit moment wordt achtergesteld. De vraag is: ligt het geheel buiten jezelf of spelen er ook dingen bij jou wat dat gevoel triggert? Ik noem wat voorbeelden waar dat gevoel vandaan kan komen. En jij hebt vast een ander verhaal. Meestal zijn er combinaties met:

• Weinig zelfvertrouwen.
• Negatief zelfbeeld.
• Gevoelens van jaloezie.
• Je voelt je snel afgewezen.
• Je voelt je snel gepasseerd.
• Je voelt je ongewenst.

Wat doet achterstelling met je zelfbeeld?

Wanneer je je vaker achtergesteld voelt, doet dat iets met hoe je naar jezelf kijkt. Ik merk in mijn praktijk dat mensen langzaam gaan twijfelen aan zichzelf. Niet omdat ze dat willen, maar omdat herhaling iets in je binnensysteem zet. Je gaat je afvragen of het misschien aan jou ligt. Of je niet interessant genoeg bent. Of je wel iets toevoegt. En zo verschuift de aandacht van wat er gebeurt naar wie jij denkt dat je bent.

Dat werkt door in je gedrag. Je gaat minder snel je hand opsteken. Je stelt minder vragen. Je laat jezelf minder zien. Soms uit zelfbescherming, soms uit moedeloosheid. En daarmee wordt de cirkel rond: wie zich terugtrekt, wordt nóg minder gezien. Ik vind het belangrijk dat je dit herkent. Niet om jezelf te veroordelen, maar om te begrijpen wat er gebeurt. Achterstelling raakt niet alleen je gevoel, het raakt je zelfbeeld. En dat vraagt om zorgvuldigheid en mildheid naar jezelf.

Hoe reageer je op achterstelling?

Wanneer je je achtergesteld voelt, reageer je daar vrijwel altijd op. Soms heel zichtbaar, soms bijna ongemerkt. Ik zie in mijn praktijk dat mensen zelden niets doen. Er ontstaat een reactie, vaak automatisch.

De één gaat zich aanpassen. Nog beter zijn best doen. Nog aardiger worden. In de hoop alsnog gezien te worden. De ander trekt zich juist terug. Houdt zich stil, zegt minder, laat minder van zichzelf zien. Niet omdat hij niets te zeggen heeft, maar omdat het pijn doet om weer gepasseerd te worden.

Sommige mensen worden boos, maar slikken die boosheid in. Anderen gaan zichzelf vergelijken en komen zichzelf daarbij steeds slechter tegen. En weer anderen gaan verklaringen (of zelfs de schuld) bij zichzelf zoeken: ik zal wel lastig zijn, niet interessant genoeg, niet belangrijk.

Ik vind het belangrijk dat je ziet: dit zijn reacties, geen karaktertrekken. Het zijn manieren om met pijn om te gaan. Beschermingsmechanismen. Ze zeggen niets over jouw waarde, maar veel over wat je nodig hebt.

Pas wanneer je jouw reactie op achterstelling leert herkennen, ontstaat er ruimte. Ruimte om niet automatisch te reageren, maar bewuster te kiezen wat jou werkelijk helpt.

Welke behoefte zit er onder een gevoel van achterstelling?

Voel jij je achtergesteld? Dan wijst dat met kracht op jouw behoefte. Welke behoefte?. Welke behoefte?

• Behoefte om erbij te horen.
• Behoefte om gezien en gehoord te worden.
• Behoefte aan aandacht.
• Behoefte om geliefd te worden.

De kunst is dat jij jouw negatieve gevoel van achterstelling volgt in de weg naar de werkelijke behoefte. Dat is wat ik persoonlijke ontwikkeling noem. Niet negeren, niet wegdrukken, jezelf er niet om veroordelen. Maar vastpakken en er wat goeds mee doen.

Veelgestelde vragen over je achtergesteld voelen

Ik merk dat mensen die zich achtergesteld voelen vaak met dezelfde vragen rondlopen. Hieronder beantwoord ik de meest voorkomende vragen, zodat je jezelf beter kunt begrijpen en herkennen.

Voel ik me achtergesteld of word ik echt gepasseerd?

Die vraag stellen veel mensen zichzelf. Soms word je daadwerkelijk gepasseerd, bijvoorbeeld wanneer je structureel niet wordt meegenomen of overgeslagen. Soms raakt een situatie aan een oud patroon, waardoor het gevoel sterker is dan de situatie nu verklaart. 

Wat is het verschil tussen je achtergesteld voelen en je buitengesloten voelen?

Je achtergesteld voelen gaat vaak over rangorde en waardering. Je buitengesloten voelen gaat meer over er niet bij horen. De gevoelens overlappen elkaar, maar de dynamiek is anders. Lees ook: ik voel me overbodig!

Waarom raakt achterstelling mij zo diep?

Omdat het raakt aan een fundamentele menselijke behoefte: gezien en erkend worden. Wanneer dat gemist wordt, raakt dat niet alleen het moment, maar ook je zelfbeeld en je gevoel van eigenwaarde.

Waarom blijf ik mezelf aanpassen als ik me achtergesteld voel?

Aanpassen is vaak een oude overlevingsstrategie. Het is een poging om alsnog verbinding of erkenning te krijgen. Dat zegt niets over zwakte, maar veel over jouw behoefte aan contact en veiligheid.

Wat zegt mijn gevoel van achterstelling eigenlijk over mij?

Niet dat je tekortschiet, maar dat er iets in jou serieus genomen wil worden. Je gevoel wijst je niet de weg naar schuld, maar naar behoefte.