home / persoonlijke ontwikkeling / kernkwaliteiten / pragmatisch / theorie praktijk

In de theorie klopt de praktijk wel, maar in de praktijk klopt de theorie nooit!

Ken je deze uitdrukking? Dat de praktijk in theorie wel klopt, maar dat de theorie in de praktijk eigenlijk nooit klopt? In dit artikel ga ik wat dieper in op theorie en praktijk omdat die twee elementen vaak niet zo bevriend zijn. We doen vaak alsof het grote tegenstellingen zijn. Hoe kan dat toch?

Wat verstaan we dan onder theorie?

Je kunt bij beleidsbepaling bepaalde aannames doen die je baseert op de theorie, op bepaalde modellen of onderzoeken. Je kunt scenario’s uitzetten waarop je de planning baseert en waarop je een begroting prognosticeert. Ik denk dat vaak vergeten wordt:

• Dat een planning nooit helemaal precies uitkomt.
• Dat een begroting een leidraad is maar nooit helemaal klopt en als dat wel zo is, dan heb je vast het financieel jaarverslag in handen. Als het goed is klopt die wel.
• Dat er geen plan wordt bedacht, wat exact zo wordt uitgevoerd als dat het bedacht is.
• Dat er geen woning wordt gebouwd die achteraf precies met de tekening klopt.

Wat wringt er dan met de praktijk?

De praktijk is weerbarstiger. Maar ten eerste wil ik duiden dat het wellicht ook wat bescheidenheid vraagt om te menen dat je de praktijk in theorie kunt bedenken. Wat je ook bedenkt, je hebt nooit alles voorzien en je kunt niet in alles voorzien. De praktijk is complex omdat tal van factoren samenkomen. Opeens sta je voor uitdagingen die je niet had zien aankomen. Het blijkt toch een afwijkende situatie te zijn dan gemiddeld. Of het model wat je hanteert klopt net niet helemaal. Mijn kinderen zeggen gekscherend wel eens: ‘Op papier heeft Feyenoord een heel goed elftal maar het probleem is dat er nooit op papier wordt gevoetbald’.

Een tweede aspect is vaak dat de mensen van de praktijk zich onvoldoende gehoord voelen. Dat zit in hele kleine dingen. Ooit deed ik een traject bij een productiebedrijf en daar was een medewerker die op de millimeter nauwkeurig een machine kon afstellen waardoor de machine perfect draaide. Maar wat hij deed was net even anders dan wat in de gebruiksaanwijzing stond. Dat is ervaring en inzicht. Soms jarenlange ervaring waar je zuinig op mag zijn. Overrule deze praktijkmensen nu niet met wat academische wijsheid, want je slaat de plank mis.

En dat is mijn derde aspect: de toon maakt de muziek. Soms is het prima als je een werkwijze introduceert die alom beproefd is en die misschien nieuw is in jouw organisatie. Maar het is nogal een verschil hoe je dat overbrengt op anderen. En blijf openstaan voor de praktijk van alledag en voor de praktijkmensen die door de bril van hun ervaring meekijken.

Een leidraad om te gaan!

Of het nu een plan is, een planning, een tekening, een calculatie, begroting of prognose, we maken het als een leidraad om te gaan en niet als een stok om te slaan. Ook niet als een rigide middel waardoor je de praktijk in het harnas van de theorie perst.

Het zou enorm helpen als de theorie en de praktijk vrienden worden van elkaar. De praktijk is grillig en onvoorspelbaar en de theorie draagt bij aan het voorspellen en voorspelbaarheid. De praktijk biedt onverwachte uitdagingen en de theorie geeft je gereedschap om dat goed aan te kunnen, je aan te passen en oplossingen te bedenken.

Nog een stap: persoonlijke ontwikkeling en theorie!

Ook in coachingstrajecten komt het nogal eens voor dat mensen zeggen: ‘wat je nu vertelt dat weet ik allemaal wel’. Ze bedoelen: de theorie ken ik wel.

En dan gebeurt er iets in mij, als dat wordt gezegd. Voor mij is het namelijk geen theorie wat ik vertel. Het is recht uit mijn hart gegrepen, doorleefd en beleefd. Alleen dat model is een handvat om duidelijk te maken wat er in het hart omgaat.

Waarom wordt die vraag dan gesteld? Beter is: wie stelt zo’n vraag? Volgens mij vooral diegene die ergens heel erg in zijn/haar hoofd leeft, het leven beschouwt, rationaliseert en beredeneert. En mijn overtuiging: het leven moet niet beredeneerd worden maar mag geleefd worden.