home / persoonlijke ontwikkeling / hoogbegaafd coaching / remmende voorsprong

Hoogbegaafdheid en de wet van de remmende voorsprong

Ken je de wet van de remmende voorsprong al? Stel, je bent ergens heel goed in en je loopt voorop op een bepaald terrein. Je ziet het in het bedrijfsleven hoe Nokia marktleider was op het gebied van mobiele telefoons en daarna keihard werd ingehaald door de concurrentie. Hoe dat kwam? Blijkbaar was Nokia wat ingedut of blijkbaar waren ze tevreden met de resultaten of is er iets van zelfgenoegzaamheid ontstaan. Ondertussen ontwikkelde de concurrent zich door en haalde pionier Nokia in.

Weinig uitgedaagd en niet gestimuleerd!

Alice vertelde mij hoe haar schoolperiode vroeger is verlopen. Ze was de snelste in de klas met rekenen. Omdat ze het zo makkelijk vond, oefende ze niet zoveel meer. En omdat ze zo goed was, werd ze ook niet uitgedaagd. Er was geen papa, mama, juf of meester die nog naar Alice omkeek. Hoe gaat het met Alice op school? Nou perfect, zei de juf. Op rekenen heeft ze een 8 en ze hoeft er heel weinig voor te doen. En daar is de wet van de remmende voorsprong. Alice had de intellectuele capaciteiten om goed te rekenen en dat bracht haar op een voorsprong. Maar Alice werd niet uitgedaagd verder en leerde dus niet om ergens voor te knokken, ze leerde niet om vooruit te kijken en haar huiswerk te plannen. Ze ontwikkelde geen strategie om met moeilijke situaties om te gaan. En hoewel de cijfers nog steeds goed waren, kreeg ze toch een achterstand op andere terreinen.

Verlies van motivatie en interesse

Ik denk aan Wout. De basisschool heeft hij fluitend doorlopen en hij floot zo hard dat hij soms dacht dat hij op het conservatorium zat voor de opleiding flierefluiter. Hij hoefde zich amper in te spannen voor zijn werk en hij doorliep met het grootste gemak de basisschool. Dat leidde tot verveling, leegte en lusteloosheid , maar ook tot een attitude waarin hij geen inspanning leerde te leveren omdat hij gewend was geraakt aan gemakkelijk succes. Wout werd dan ook gemakzuchtig genoemd en laks. Hij had niet geleerd om studievaardigheden te ontwikkelen zodat hij voorbereid werd op complexere vragen. Tot Wout op het gymnasium kwam met andere slimme kinderen. Hij kwam erachter dat hij er toch iets voor moest doen en dat het niet altijd vanzelfsprekend was dat je gemakkelijk aan hoge cijfers komt. Zijn zelfvertrouwen kreeg zo’n deuk dat hij daar jaren later nog mee worstelde en zijn voorsprong, die aanvankelijk zo mooi leek, geheel kwijtraakte.

Zien en doorzien

Ik ga naar de werkvloer en laat het onderwijs achter me. Jack is robotprogrammeur en als er een storing is heeft hij vaak aan een half woord genoeg. Wat collega’s in drie dagen niet voor elkaar krijgen, doorziet Jack soms in een uur. Hij legt de vinger op de zere plek, weet snel te analyseren waar het vraagstuk zit en komt met een oplossing die helder en klaar is. Dacht je dat de collega’s van Jack dat waarderen? Nee, ze vinden hem een bedreiging en daardoor ontstaat er een onwerkbare situatie. Hij wordt zelfs gepest, vermeden en gemeden op zijn werk. Voel je hoe verdrietig dit is?

Hoge verwachtingen

Vaak ervaren hoogbegaafde kinderen en volwassenen druk vanuit de omgeving. Daniel (8) is een intelligente jongen en taal is aan hem goed besteed. Dictee vindt hij leuk en voor hem eindigt dat meestal in een tien. Gevolg voor Daniel is dat een 10 normaal wordt en gaat behoren tot het waarden- en normenpatroon van ‘doe toch eens gewoon’. Voor hem is dit gewoon. Op dictee haal je een tien. De omgeving verwacht dat ook. Tot er iets misging. Hij voelde zich minder zeker en zelfs Daniel moest een paar keer met een zeven naar huis. De druk die hij zichzelf maar die ook zijn omgeving op hem legde vanwege tal van successen leidt tot verlamming en angst om fouten te maken.

Weet je wat er aan de hand is?

Ik blijf het zeggen: veel hoogbegaafde mensen krijgen niet wat ze nodig hebben. Maar als kind weet je dat niet. En dat kan catastrofaal zijn. Dat is de wet van de remmende voorsprong voor hoogbegaafden. Weet je wat ze nodig hebben?

• Zorg ervoor dat hoogbegaafde kinderen voortdurend worden uitgedaagd met verrijkingsprogramma's en geavanceerde leerstof die aansluiten bij hun niveau. Ik denk: dat geldt toch voor ieder kind, programma’s die aansluiten bij hun niveau?
• Ontwikkel leervaardigheid voor hoogbegaafden: vooruitzien, plannen en leren leren.
• Zorg dat er geen verwachtingsdruk ontstaat die niet klopt. Ook hoogbegaafde kinderen en volwassenen hebben steun nodig, willen gezien worden, hebben aandacht nodig, hebben troost nodig soms.
• Stimuleer hoogbegaafden om verschillende interesses en vaardigheden te verkennen buiten hun directe talentgebieden, om zo flexibel en veelzijdig te blijven.