home / persoonlijke ontwikkeling / autonomie / hoofd hart handen / rationele denker

Rationaliseren als overlevingsstrategie

Rationaliseren is een overlevingsstrategie. Wat betekent dat? Het is een manier om met je verstand alles te doorgronden en te verklaren, waarbij je je gevoel zoveel mogelijk uitschakelt. Rationaliseren is een manier om geen pijn te voelen. Je zoekt altijd naar een redelijke verklaring en een aanvaardbaar motief, maar in feite is het een vluchten voor de werkelijke pijn.

Negatieve ervaringen

Als jouw innerlijke kind zich bedreigd voelt, komen de bodyguards in het geweer. De rationele denker is daar zo’n voorbeeld van, net als de innerlijke criticus, de perfectionist of de controlefreak, de pleaser of de vechter. Negatieve ervaringen uit het verleden zorgden ervoor dat de rationele denker actief is geworden bij jou.

• Ben je bang om je kwetsbaar op te stellen?
• Ben je bang om pijn of negatieve gevoelens te doorleven?
• Ben je bang dat anderen jou zwak vinden?
• Schakel je jouw emoties uit?
• Kun je niet meer bij je gevoelens komen?
• Zit je innerlijk op slot?

Het brengt je ook iets

De rationele denker brengt je ook iets. Wat dan?

• Overzicht
• Structuur
• Grip op het leven
• Helder en logisch nadenken
• Problemen oplossen

Lees: hoofd, hart en handen!

Pas op

Hoewel het je iets brengt, wordt het tijd dat er een oranje lampje gaat branden.

• Je voelt geen contact met jezelf: de innerlijke contactdraad tussen hoofd en hart lijkt doorgeknipt
• Je zit in de vriesstand en daarom kom je kil en koel over
• Je toont weinig empathie of inlevingsvermogen
• Je ervaart geen contact met de ander in een relatie
• Je komt gevoelsarm over

Er zit een kwaliteit achter

Achter ieder overlevingsmechanisme schuilt een kwaliteit. Je grijpt op je talenten terug als het moeilijk wordt. Welke talenten? Ik noem er een paar:

• Je hebt helicopterview
• Je bent analytisch
• Je bent rationeel ingesteld
• Je houdt onder alle omstandigheden je hoofd koel

Communicatie met jezelf!

Hoe communiceer je met jezelf? Je zegt tegen jezelf:

• ‘Dat iets waar is als je het logisch kunt verklaren’
• ‘Stel je toch niet zo aan, er is feitelijk niets aan de hand’
• ‘Wat een onzin, dat kun je toch nergens op staven?’
• ‘Doe niet zo raar, daar zit geen logica in’

Overtuigingen

Overtuigingen spelen een grote rol bij de rationele denker. Wellicht kreeg je ze mee van vader en moeder. Hoe gingen ze thuis om met emoties en gevoelens? Werden die beleefd? Of gingen die regelrecht de doofpot in? Werden ze gedeeld? Of werden ze gesmoord? Werden jouw gevoelens afgedaan met:

• ‘Het is nu eenmaal niet anders’
• ‘Soms moet je het maar nemen zoals het is’

In ieder geval ben je vervreemd van spontaniteit, intuïtie en voelen. Daar zit de kern. Het leven moet niet beredeneerd worden, maar het leven mag beleefd worden.

Wat nu?

Belangrijk is om weer bij je gevoel te komen! Iemand vroeg me ooit: ‘hoe kom ik dan bij mijn gevoel?’. Mijn antwoord was: ‘ook dat is een rationele vraag, alsof het om een Excel-formule gaat, alsof daarvoor een systematische aanpak te bedenken valt’. Maar toch is het de kern. Niet alles is verstandelijk te begrijpen of te verklaren. Lees ook: vertrouwen op je intuïtie. Om weer terug te gaan naar de hoe-vraag: wat jou helpt is:

• Wandelen
• Tuinieren
• Muziek luisteren of maken
• Een goed gesprek van hart tot hart
• Een goed boek
• Een snotterfilm
• Herinneringen ophalen
• Een goed glas wijn (je moet wel maathouden, maar dat is met muziek ook zo)

Beredeneren is de rede eren

Ik heb het zo geleerd: alles beredeneren, is de rede (het verstand) eren. En dat betekent dat je voorbij gaat aan jouw gevoel, aan de beleving en ervaring. Gebruik je verstand, vergeet niet te voelen, dat is mijn devies.