home / persoonlijke ontwikkeling / adviesvaardigheden / soorten advies

Soorten advies

In een eerder artikel schreef ik al over wat adviseren is. Maar ja, wat voor advies geef je? Ik noemde het voorbeeld dat je je partner kunt adviseren om maar andere sokken aan te trekken bij die groene broek. En zo kun je in de privé sfeer van alles bedenken. Je kunt iemand adviseren om toch echt te gaan sporten of om te stoppen met roken. Maar vaak lijkt het ook tegen dovemans oren gezegd.

Bij de behoefte van de ander aansluiten

Advies aan een ander geven houdt in dat je in staat zou moeten zijn om in te schatten waar een ander behoefte aan heeft. De vraag is zelfs of de ander behoefte heeft aan jouw advies. Want soms geven wij advies aan de ander terwijl hij helemaal niet op ons advies zit te wachten. Zo vertelde Herma pas aan haar leidinggevende dat ze het zo druk had en dat het werk haar over de schoenen liep. Herma zocht een luisterend oor en begrip terwijl de leidinggevende allerlei praktische adviezen begon te bedenken waar ze helemaal niet op zat te wachten. Ik denk ook aan Angela die vertelde over haar burn-out. Ze zat al drie maand thuis en haar schoonvader zei: ‘je moet er eens wat vaker uitgaan’. Terwijl dat in dit voorbeeld helemaal nergens over ging.

De ander verstaan in zijn behoefte

De ander verstaan in zijn behoefte is best wel moeilijk. Voor je het weet denk je dat de ander hetzelfde nodig heeft als jij. En zit er jouw perceptiebrilletje tussen. Aannames, vooroordelen en veronderstellingen kunnen je behoorlijk in de weg staan. Natuurlijk zijn er universele behoeften waar iedereen behoefte aan heeft maar die wisselen per persoon van intensiteit. Dus ervan uitgaan dat een ander dezelfde invulling van behoeften nodig heeft als jij klopt niet. Waar een ander behoefte aan heeft kan alleen de ander zelf weten. Soms is er wel hulp nodig om behoeften te leren kennen.

Van klachten naar behoeften

Meestal spreken mensen niet over invullen van behoeften maar wel over het gevolg als er behoeften zijn die niet ingevuld worden. Want dat worden klachten! Daar komt nog bij dat klachten vaak bij een ander neergelegd worden en voor het oplossen van klachten acties van een ander worden verwacht. Maar mensen zijn echt zelf verantwoordelijk voor het invullen van eigen behoeften. Een advies geven op de klacht is dus slechts symptoombestrijding. Beter is het de oorzaak te achterhalen; welke behoeften worden niet voldoende ingevuld?

De universele behoeften zoals behoefte aan veiligheid, aandacht, vertrouwen, richting, duidelijkheid zijn er voor iedereen maar niet iedereen heeft dezelfde hoeveelheid aandacht, veiligheid of richting nodig.
Het begrijpen en verstaan van behoeften is dus een voorwaarde om advies te kunnen geven. Om het even moeilijk te maken, in bovenstaande voorbeelden staat wat er kan gebeuren als behoeften niet voldoende zijn ingevuld. Het tegenovergestelde kan ook: als behoeften te veel zijn ingevuld. Dan krijg je heel andere klachten. En moet je dus ook heel ander advies geven.
Als de behoeften van een ander niet duidelijk zijn, is het geven van advies vaak gericht op de klacht en meer het geven van je mening of oordeel van wat een ander volgens jou zou moeten doen.

Coachend adviseren

Een optie voor een advies wat zou kunnen landen is het advies stellen als een vraag en de geadviseerde zelf het advies laten bedenken. Ik noem dat coachend adviseren. Als ik het duid met een voorbeeld; stel de leidinggevende wil medewerker adviseren. De  beste vraag die de leidinggevende kan stellen om tot het juiste advies te komen is: Beste medewerker, wat zou volgens jou het beste advies zijn wat ik jou kan geven? Of: waar ligt jouw behoefte? Hoe kunnen we jou helpen?
Dus adviezen werken alleen als mensen ze zelf bedenken? Als je ze zelf bedenkt heb je wel de grootste kans dat je het er mee eens bent!

Professioneel adviseren

Tot nog toe gaat dit artikel vooral over persoonlijke adviezen en persoonlijke behoeften. En dan werken adviezen vooral als ze bijdragen aan het invullen van persoonlijke behoeften. Maar nu gaan we naar het beroep van adviseur. Vul ze maar in: de juridisch adviseur, de milieuadviseur, de HR-adviseur, de verzuimadviseur of de belastingadviseur. Ik schreef al een artikel over: wat voor type adviseur ben jij? Daarbij gebruik ik het BOTS-model. Zit jij op beheer of ben je operationeel, tactisch of strategisch adviseur?
Bij professionele adviseurs gaat het vaak om de match tussen hun vakgebied en de behoeften zoals hierboven geschetst. Ik heb de volgende definitie gemaakt: Een adviseur is iemand die zijn kennis en expertise in begrijpelijke taal deelt met mensen die (meestal) geen expert zijn.
Ook dan moet je aansluiten bij de persoonlijke behoefte. En het zou mooi zijn als de geadviseerde de adviezen overneemt, maar de kans is aanwezig dat hij/zij niet geheel kan overzien wat jouw advies precies inhoudt.
Zelf adviseerde ik een bedrijf op het gebied van SEO-strategie. De ondernemer die het betrof had daar helemaal niets mee. Zijn behoefte was overduidelijk: hij wou orders en omzet uit zijn website halen. Maar de stappen nemen die hij zou moeten nemen omdat doel te bereiken, overzag hij niet. En dus zei hij vaak: ‘ik vertrouw je, ik ga blindelings op je af, ik betaal je er voor maar het voelt alsof ik geblinddoekt bij je in de auto stap en ik moet er maar op vertrouwen dat het goed komt’. Dat is een mooie verwoording van iemand die zich liet adviseren. Dus hij was bereid om adviezen op te volgen, hij had er ook geld voor over en hij bereikte zijn doelen ook. Maar hij wist niet waar hij aan begon.

Ongewenste adviezen

Er kunnen ook ongewenste adviezen zijn. Denk eens aan de leidinggevende die een medewerker ontslag wil aanzeggen. En als ’t kan deze week nog. Maar nu komt de HR-adviseur in beeld en die wijst erop dat er dossier nodig is. Er moeten gespreksverslagen zijn, er moet dossiervorming zijn of er moet een verbetertraject gestart worden. Sluit dit aan bij de behoefte van de leidinggevende? Nee!
Dan kom je dus terecht in ongewenste en soms zelfs onaangename adviezen die gevolgen hebben wanneer ze niet worden uitgevoerd.

Bindend advies

Soms is een advies dwingend of bindend. Qua perceptie kan er marge zijn als het over een vakgebied gaat, maar soms is er een grens. Het nadeel van het beroep van adviseur is, dat het klinkt alsof je altijd een keuze hebt. En die heb je misschien wel maar een accountant boekt de kosten aan de ene kant en de opbrengsten aan de andere kant. Dat zijn feiten. Dat is regelgeving, waar je aan moet voldoen. Dat geldt natuurlijk ook op tal van terreinen zoals veiligheid, privacy, security, compliance etc.

De grens van de adviseur

Als adviseur kun je ook een grens hebben. Wanneer je als arts adviseert, dan is het de vraag of de patiënt jouw advies overneemt. Dat kan van de behoefte afhangen van de patiënt maar dat kan er ook van afhangen of de patiënt de noodzaak ervan inziet.
Zo zei de fysiotherapeut tegen een mevrouw: ‘ik kan je nu helpen maar als jij niet gaat sporten sta je hier met zes maand weer’. En deze mevrouw ging niet sporten en stond er met zes maand weer. Opnieuw zei de fysiotherapeut: ‘je moet echt iets aan je gedrag gaan doen want anders……..’. Maar de mevrouw weigerde om er iets aan te doen. Ze vertelde me het verhaal zelf. En ook dat hij gezegd heeft: ‘ga maar naar een collega, ik ga niet aan symptoombestrijding doen’. Voor deze adviseur was dat een grens.

Ongevraagd advies

Ooit werd ik door een bedrijf benaderd met de vraag of ik adviseur wilde zijn op het terrein van persoonlijke ontwikkeling en teamontwikkeling. Ze gaven mij de opdracht met ‘gevraagd en ongevraagd advies’ te komen. In dit geval was ongevraagd advies dus gewenst.

Communicatie

Adviesvaardigheid is dus communicatie, conflicthantering, onderhandelen en overtuigen. Horen en begrijpen wat de ander nodig heeft. Proberen daarop aan te sluiten in jouw advies. Maar ook leren omgaan met tegenstrijdige belangen en behoeften. Of met weerstand die er kan zijn tegen bepaalde adviezen die de behoefte wel dienen maar wat niet zonder verandering gaat.