home / persoonlijke ontwikkeling / persoonlijke effectiviteit / competenties / sensibiliseren

Sensibiliseren

Sensibiliseren: wat is dat nu precies? Het woord is populair geworden door de kwestie in de politiek rond Pieter Omtzigt. Hij moest gesensibiliseerd worden. En wat dat betekent, daar werd verschillend over gedacht. Het werd uitgelegd als ‘tot rede brengen’, ‘temmen’  of 'remmen' tot 'iemand een mes in de rug steken’.

Wanneer sensibiliseer je iemand?

Sensibiliseren is natuurlijk een prachtig mooi woord. Weer zo’n managementwoord wat weinig zegt. Kijk, vroeger noemden we het gewoon ‘je moet niet vloeken in de kerk’. Dat betekent: je moet weten waar je bent, met wie je praat, wat je zegt en wat je op welke plek zegt. Je moet ook weten wat je niet zegt en wat je soms beter niet kunt zeggen. Overigens: zonder jezelf geweld aan te doen of afbreuk te doen aan wat je zou willen zeggen.

Sensibiliseren duid ik ook wel eens met een eenvoudig voorbeeld. Stel de straatmaker moet een straatje leggen bij de huisarts. Stemt hij dan af met de klant of het gepast is dat hij de radio aan zet en vraagt hij zich even af of dat de huisartspraktijk wellicht stoort? Of zet hij daar zo de radio neer en de volumeknop op 28?
Kortom: sensibiliseren is een mooi jargonwoordje voor ‘gebruik je fatsoen en hou rekening met anderen’.

Nu de negatieve kant

Als de uitleg nu ontaardt in: ‘iemand tot de rede brengen’ of ‘iemand het zwijgen opleggen of minder kritisch maken’ dan gaan we de verkeerde kant op denk ik.
Overigens gebeurt dat in onze coaching praktijk ook wel eens. De organisatie wil dat de medewerker een training volgt of dat hij/zij gecoacht wordt. En er is al een foto gemaakt ‘hoe de medewerker er na afloop van de training of coaching uit moet zien’. En na drie sessies wil men graag evalueren of er al progressie is.
Wat ik ook meemaak is dat mensen het zwijgen wordt opgelegd. Dat is bij de klokkenluider het geval. Maar ook hebben managers best wel eens moeite met kritische medewerkers. Nu bevordert het de open communicatie wanneer dat gewoon gezegd wordt. Dat werkt vele malen beter dan de medewerker via de achteruitgang naar buiten brengen. Kritiek kan ook pijn doen immers. Of je wordt er onzeker van omdat je misschien iets fout gedaan hebt of omdat je iets verzaakt hebt.

Sensibiliseren: van twee kanten bekeken

Sensibiliseren mag wat mij betreft ook betekenen dat je als bekritiseerde vertelt hoe deze kritiek jou raakt. En dat je begrip vraagt daarvoor. Dat is wat anders dan je handen wassen in onschuld of passiviteit.

En de criticus mag best begrijpen dat snoeiharde kritiek niet altijd zinvol is. Ook niet als je gelijk hebt. En al helemaal niet wanneer de relatie daardoor onder druk komt te staan. Dus gelijk hebben of gelijk krijgen dat zijn twee dingen. Maar ik ga nog een stap verder: het gaat om gelijk zijn, gelijkwaardig zijn en op die wijze het gesprek aangaan. Dan zijn we gesensibiliseerd van twee kanten.

Ik begrijp ook wel dat dit alleen werkt wanneer de kritische boodschap gehoord en ontvangen wordt. Het werkt niet wanneer de doofpot al klaar staat om de kritische noot af te zwakken, weg te moffelen of te verdoezelen. En dan is het niet zo gek dat kritiek steeds harder wordt of dat het op de persoon gespeeld wordt.