home / persoonlijke ontwikkeling / veranderingen / rouwcoaching / vermindering gezondheid

Vermindering van gezondheid is een rouwproces: waarom is dit zo ingrijpend?

Vermindering van gezondheid is een rouwproces. Dat is overigens een proces dat niet door iedereen wordt begrepen. Het lijkt vaak zo vanzelfsprekend dat je kunt fietsen, sporten, lopen of op vakantie gaan. Alsof je er aanspraak op kunt maken wanneer dat niet het geval is.

Wat betekent verlies van gezondheid voor je werk?

Een gevolg van verlies van gezondheid kan zijn dat je minder moet gaan werken. Of misschien moet je alle werkzaamheden zelfs beëindigen. Dat is niet zonder consequenties. Voor jezelf heeft dit gevolgen, maar ook voor jouw omgeving. Het betekent dat je een verlies moet verwerken, namelijk het verlies van jouw baan. Ook financieel kan dit gevolgen hebben. Wellicht heb je daar zelfs zorgen over. Of misschien moet je omscholen naar ander werk. Werk waar je niet voor hebt gestudeerd of werk op een lager niveau.

Wat betekent verlies van gezondheid voor je privéleven?

Echter, ook privé heeft het verlies van gezondheid veel consequenties. Je kunt erg vermoeid zijn of veel pijn ervaren en daardoor veel minder actief zijn dan voorheen. Kun je daarmee omgaan? En hoe reageert jouw omgeving daarop? Misschien moest je jouw favoriete sport opgeven. Een potje voetballen met jouw neefjes lukt niet meer zo goed. Kortom: je moet jouw leven anders inrichten. Een avond spontaan naar de kroeg gaan lukt niet meer. Of je moet het de volgende dag bezuren. De ervaring leert dat er in zulke situaties veel ‘vrienden’ afhaken. Heel pijnlijk om mee te maken.

Bij ex-kankerpatiënten speelt soms ook de angst dat de ziekte terugkomt een grote rol. Hoe krijg je weer vertrouwen in de toekomst? Deze angst kan jouw dagelijkse leven behoorlijk beïnvloeden. Bij elk pijntje steeds weer de gedachte dat de ziekte terug is. Het vertrouwen ontbreekt om de toekomst weer vorm te geven. En dus gaat het leven aan jou voorbij. Een leven waar je zo voor geknokt hebt.

Hoe reageert jouw omgeving op jouw verminderde gezondheid?

Het is voor werkgevers, collega’s, familie en vrienden wennen als je ineens te maken krijgt met een patiënt. Het vergt aanpassingen, begrip en de wil om met de veranderde situatie om te gaan. Daarom is het erg belangrijk om naar de patiënt te luisteren. Maar het vergt tijd voor alle partijen om met de veranderde situatie om te gaan.

Overigens is het een enorme klus om werk en privé in balans te krijgen en te houden. Het te veel doen op het werk heeft zijn weerslag op privé en omgekeerd. Als het stelselmatig ten koste gaat van het ander, dan heb je geen plezier in jouw leven. Balans is het toverwoord. Maar hoe doe je dat? Dat is een heel proces. Soms van twee stappen vooruit en weer één terug. De vooruitgang blijven zien in hele kleine stapjes. Voor anderen misschien niet of nauwelijks zichtbaar, maar het kan voor jou een wereld van verschil maken.

Welke factoren zorgen voor disbalans bij ziekte of beperking?

Fysiek verlies: Er is iets in jouw lichaam dat niet goed functioneert. Veel hangt af van acceptatie en aanvaarding, een belangrijk onderdeel voor het vinden van hernieuwde balans. Als gevolg van jouw fysieke verlies gebeurt er ook in de rest van jouw lichaam het een en ander. Zo kun je te maken krijgen met gewichtstoename of juist gewichtsverlies. Door medicatie kan jouw haar dunner worden of zelfs uitvallen. Of je was altijd erg sportief en actief, maar door jouw ziekte is dit niet meer mogelijk. Dit kan bijdragen aan een negatief zelfbeeld.

Psychische impact: Een ziekte of beperking laat ook psychisch zijn sporen na. Je kunt niet of niet meer zo goed functioneren. Wat doet dit geestelijk met jou? Vaak gaan geestelijk en lichamelijk samen. Doordat je lichamelijk niet goed functioneert, kun je geestelijk in een neerwaartse spiraal terechtkomen. Een depressie of burn-out ligt hier maar al te makkelijk op de loer.

Sociaal verlies: Door een ziekte of beperking kun je ook mensen kwijtraken. Ik noem dit een sociaal verlies. Je hebt het gevoel dat je steeds meer op een eilandje zit. In het begin komen vrienden, bekenden, familie en collega’s jou wel regelmatig opzoeken, maar helaas gebeurt het maar al te vaak dat dit na verloop van tijd minder wordt. Zeker als je ook jouw werk kwijtraakt, dan kan het stil worden rondom jou. Wat doet dit met jou?

Materieel verlies: Een ziekte of beperking kan veel geld kosten. Als je ook nog eens niet meer kunt werken, kan jouw inkomen behoorlijk naar beneden gaan. Dit kan een bron van zorgen zijn en bijdragen aan neerslachtigheid of depressie.

Een ziekte of beperking is enorm van invloed op jouw leven. Ziekte verandert jouw behoeften. Heb je het gevoel dat jouw last te groot is en dat je wat hulp kunt gebruiken? Wil je hulp bij het in balans brengen van jouw weegschaal?

Je wordt hulpbehoevend en afhankelijk. Je verliest jouw zelfregie.

Welke vormen van rouw kom je tegen bij verlies van gezondheid?

Ik merk in mijn werk en in mijn eigen leven hoe grillig rouw bij verlies van gezondheid is. Het is geen eenmalig afscheid. Het is een rouw die telkens terugkomt. Vandaag kun je iets nog nét, morgen blijkt het ineens te veel. Dat besef snijdt elke keer opnieuw.

Rouw zit vaak in kleine, alledaagse momenten. Het moment dat je beseft dat je niet meer spontaan kunt afspreken. Dat je eerst moet nadenken over energie, pijn of herstel. Dat je jezelf hoort zeggen: misschien morgen. En diep vanbinnen weet dat morgen ook onzeker is.

Wat ik veel zie, is dat mensen zichzelf streng toespreken. Niet zeuren. Doorzetten. Vergelijken met hoe het vroeger was. Maar juist dat vergelijken vergroot het verlies. Je rouwt niet alleen om wat je niet meer kunt, maar ook om wie je was. En dat mag gevoeld worden. Rouw bij gezondheidsverlies vraagt ruimte, geen haast.

Waarom wordt verlies van gezondheid vaak niet gezien door anderen?

Ik zie hoe pijnlijk het is als jouw rouw niet wordt herkend. Je ziet er misschien nog hetzelfde uit. Je loopt, praat en lacht. En toch is alles veranderd. Omdat jouw beperking niet altijd zichtbaar is, lijkt het voor de buitenwereld alsof het wel meevalt.

Dat onbegrip doet iets met je. Je gaat twijfelen aan jezelf. Je gaat uitleggen, verantwoorden of juist zwijgen. Soms ga je over je grenzen om te bewijzen dat het wel gaat. Met als gevolg dat je later de rekening betaalt.

Wat mij raakt, is hoe vaak mensen zich hierin alleen voelen. Terwijl het niet jouw zwakte is dat je minder kunt. Het is de realiteit waarin je leeft. Erkenning, al is het maar van één ander, kan dan het verschil maken tussen volhouden en overeind blijven.

Veelgestelde vragen over verlies van gezondheid en rouw

Is verlies van gezondheid echt een vorm van rouw?

Ja, dat is het. Ik zie verlies van gezondheid als een rouwproces omdat je afscheid moet nemen van mogelijkheden, vanzelfsprekendheden en soms ook van toekomstbeelden. Je rouwt niet alleen om wat je niet meer kunt, maar ook om het leven dat je voor je zag. Dat maakt deze rouw zo ingrijpend en vaak ook zo verwarrend.

Waarom voelt deze rouw zo anders dan rouw om een overlijden?

Omdat het verlies niet definitief en afgerond is. Je gezondheid is er nog, maar niet meer zoals vroeger. Dat betekent dat je steeds opnieuw geconfronteerd wordt met beperkingen. Het rouwproces wordt daardoor telkens opnieuw aangeraakt. Dat vraagt veel veerkracht en kan ontzettend vermoeiend zijn.

Hoe ga je om met onbegrip vanuit je omgeving?

Ik merk dat onbegrip vaak meer pijn doet dan de ziekte zelf. Het helpt om te beseffen dat je niet alles hoeft uit te leggen. Soms is één veilige persoon genoeg bij wie je je verhaal kwijt kunt. 

Wanneer weet je of je hulp nodig hebt bij dit rouwproces?

Als je merkt dat je vastloopt, dat het verdriet je dagelijks functioneren overneemt of dat je het gevoel hebt dat je alles alleen moet dragen, dan is dat een belangrijk signaal. Rouw hoeft niet opgelost te worden, maar wel gedragen. In een rouwcoachingstraject kan daar ruimte voor ontstaan.

Komt er ooit weer balans in mijn leven?

Dat is misschien wel de moeilijkste vraag. Balans betekent niet dat alles weer wordt zoals het was. Balans betekent leren leven met wat er is, binnen nieuwe grenzen.