Rolstress: wat is dat precies?
Rolstress ontstaat door rolonduidelijkheid. Dat betekent: er zijn verschillende verwachtingen bij de rol die wordt vervuld. Vooral in beroepen waar veel met mensen wordt gewerkt komt rolstress voor. Te denken valt aan beroepen in de zorg, het onderwijs (docent, leerkracht), maatschappelijke beroepen, predikant maar ook in leidinggevende functies.
Verwachtingen zijn verschillend
Rolstress ontstaat vooral wanneer er verschillende verwachtingen zijn over het invullen van een bepaalde rol of functie. Rolonduidelijkheid kan leiden tot verwarring en er kan verschillende beeldvorming over het vervullen van een functie ontstaan.
Vormen
We noemen een drietal vormen van rolstress:
E-book en webinar - Burn-out: een error in je lijf
Het e-book "Burn-out: een error in je lijf" is geschreven door Jan Stevens en biedt samen met het webinar een diepgaande verkenning van burn-out, inclusief persoonlijke ervaringen, praktische tips voor herstel, en een kritische blik op de rol van maatschappij en organisaties bij het voorkomen en aanpakken van burn-out.
Rolambiguïteit
Rolambiguïteit is een vorm van rolstress. Wanneer is er sprake van? Wanneer je gebrek aan informatie hebt om jouw functie te vervullen terwijl je die informatie wel nodig hebt om je werk goed te kunnen uitvoeren. Oorzaak kan zijn dat de informatie wel beschikbaar is maar niet is gedeeld of gecommuniceerd.
Voorbeeld van rol ambiguïteit
Een leidinggevende uit het middenkader zei het ooit als volgt: ‘soms moet ik beslissingen en keuzes van de organisatie uitdragen aan mijn medewerkers terwijl ik niet de informatie heb waarom de leiding tot deze keuzes is gekomen. Het gevolg daarvan is dat ik het organisatiebeleid niet goed kan uitleggen, onzeker word en op antwoorden van mijn teamleden geen bevredigend antwoord heb’.
Gevolgen rolstress
De gevolgen van rolstress kunnen als volgt geformuleerd worden:
- Rolstress kan de onderlinge relaties schaden en spanning geven tussen collega’s, medewerkers en leidinggevenden
- Er kan ontevredenheid ontstaan bij de medewerker over zijn werksituatie en vaak verlaat de medewerker de organisatie
- Er ontstaat stress en spanning bij de medewerker en in veel gevallen dreigt de burn-out omdat de medewerker een te hoog beroep op zijn reserves doet
Rolconflicten
Rolconflicten ontstaan in situaties wanneer je een rol moet vervullen die ingaat tegen jouw eigen normen en waarden of wanneer je meerdere rollen moet vervullen die strijdig zijn met elkaar. Bij veranderingsprocessen in organisaties zijn rolconflicten bijna onvermijdelijk. Echter: ze kunnen leiden tot stress, verwarring en zelfs tot psychische problemen.
Voorbeelden van rolconflicten
Voorbeelden van rolconflicten noemen we uit diverse functies:
- De interne HRM adviseur is enerzijds een luisterend oor voor de medewerker (en soms zelfs een soort van praatpaal voor sommige medewerkers) terwijl hij/zij aan de andere kant het organisatiebeleid moet uitdragen en vertegenwoordigen. Zolang de zon schijnt is er niets aan de hand. Echter zodra er arbeidsconflicten ontstaan tussen medewerker en werkgever kan dit rolconflict leiden tot spanning en stress bij de HRM-medewerker.
- De docent op school is enerzijds vertrouwenspersoon van de kinderen. Anderzijds heeft de schoolleiding ook een belang en dat kan een ander belang zijn dan het belang van de leerlingen. En tot slot komt de docent in aanraking met de ouders van de leerlingen die toch ook nog wel weer een ander belang kunnen hebben dan de kinderen.
- De predikant is (vaak) preses van de kerkenraad in veel gemeenten, anderzijds is hij pastor, geeft hij catechisatie en op zondag mag hij preken. Kortom: predikanten vervullen meerdere rollen die op voorhand al conflicteren en leiden tot strijdige verwachtingen. Ooit zei een predikant: ‘de gemeenteleden verwachten dat ik op bezoek kom op verjaardagen wanneer ze op hoge leeftijd zijn terwijl ik al blij ben als ik voldoende tijd heb voor het crisispastoraat’.
We noemen drie willekeurige voorbeelden maar er zijn er zoveel te noemen. Wat denk je van leidinggevenden uit het middenkader die altijd tussen de belangen van de directie en de eigen teamleden moeten laveren.
Persoonlijkheidsfactoren en rolconflicten
Nu de combinatie tussen de persoonlijkheid en conflicterende rollen. Wie qua aard en karakter betrokken en loyaal is en daarnaast een hoog verantwoordelijkheidsgevoel heeft en het voor iedereen ook nog zo goed mogelijk wil doen kan in de probleemzone terecht komen. Strijdige en conflicterende verwachtingen enerzijds en anderzijds het voor ieder goed willen doen, leiden tot stress en soms zelfs tot uitputting en burnout.
Roloverbelasting
Roloverbelasting is de derde vorm van rolstress. Waarover gaat het? We noemen twee vormen:
- Kwalitatieve roloverbelasting ontstaat wanneer de medewerker het gevoel heeft dat hij onvoldoende vaardigheid en competenties heeft om de taken te kunnen uitvoeren.
- Kwantitatieve roloverbelasting ontstaat wanneer er te veel werk is wat binnen een bepaalde periode moet worden uitgevoerd.
Coaching bij burn-out
Bekijk de mogelijkheden voor coaching bij burn-out of bore-out.
Training gericht op stressreductie
Bekijk de leerdoelen gericht op stressreductie en stressmanagement.
