Stemgebruik bij de presentatie of toespraak
Stemgebruik is belangrijk bij een toespraak of presentaties. Met je stem kun jij nuances aanbrengen.
- je kunt iets heel zacht vertellen, zodat je een sfeer van spanning oproept. dat jouw publiek op het puntje van de stoel gaat zitten, omdat het heel graag wil horen wat jij voor spannends wilt vertellen.
- of juist je stem heel luid laten klinken, zodat je een publiek kunt overdonderen.
Met jouw stem kun je een presentatie tot leven brengen. Of juist een presentatie om zeep helpen als je je stem niet op een goede manier inzet. Het gebruik van je stem voorkomt dat een presentatie saai en eentonig wordt, hoe goed jouw verhaal inhoudelijk ook is. Een saaie presentatie zorgt ervoor dat het publiek afhaakt. Een gemiste kans om jouw boodschap onder de aandacht te brengen.
Leerdoelen spreken in het openbaar
Bekijk andere leerdoelen voor de training effectief presenteren of spreken in het openbaar.
Training spreken in het openbaar / presenteren
Bekijk de trainingen: spreken in het openbaar en effectief presenteren.
Training en coaching gericht op stemgebruik
Training door stemoefeningen kan jou helpen om jouw stem een betere intonatie en/of volume te geven. Mannen hebben van nature een lagere stem, maar ook voor vrouwen bestaan er oefeningen om deze lage borststem te vinden. Een lagere en warmere stem wordt door de meeste mensen meer gewaardeerd. Zo’n stem heeft een aangenamere klank.
Training en coaching helpt ook om jouw angst en/of onzekerheid weg te nemen. Dat is dus een ander uitgangspunt. Jij durft jouw stem, letterlijk, niet te laten horen tijdens vergaderingen en je moet al helemaal niet denken aan een presentatie. Pas als jij jouw onzekerheid kunt loslaten, kan er gewerkt worden aan een beter gebruik van je stem. Een voluit gebruikte stem geeft de indruk dat jij ergens voor staat en je straalt meer zelfvertrouwen uit. Met een vol gebruik van jouw stem, met al zijn mogelijkheden, zal je veel meer indruk maken. Er staat echt iemand. Iemand die gehoord wordt. Letterlijk en figuurlijk. Geef jouw stem een podium!
Stem-ming maken
Je realiseert het je vast niet, maar al op hele jonge leeftijd zien wij al presentaties. Dat begint al op de peuterspeelzaal. De juffrouw of meester leest dan verhaaltjes voor. Zij proberen hun zeer jonge publiek erbij te betrekken door ze een vraag te stellen, waar ze dan ja of nee moeten zeggen. Meestal zeggen ze overigens het antwoord niet, maar schreeuwen ze het antwoord wel. Het geeft aan hoe vol ze zijn van het verhaaltje. Of de voorlezer vraagt ze een geluid na te doen. Het kleine grut zit met rode wangetjes, heel ingespannen te luisteren. Ze kruipen als het ware in een verhaal. Als de kleintjes aan het eind van de middag thuiskomen, zitten ze nog helemaal vol van het verhaal. Ze kunnen papa en mama precies vertellen waar het over ging, wie de boef was of wie het prinsesje. De boodschap is dus enorm goed overgekomen en ook nog eens blijven hangen.
Een belangrijk instrument
En dat is eigenlijk de basis van iedere goede presentatie. Een verhaal op zo’n manier overbrengen dat de boodschap duidelijk overkomt en goed blijft hangen. Voor een presentatie maakt men zich meestal heel druk met hoe je overkomt, hoe je eruitziet, hoe jouw houding is. Allemaal belangrijke aspecten voor een goede presentatie, maar er wordt vaak een belangrijk onderdeel vergeten. En misschien wel HET belangrijkste onderdeel. En dat is jouw stem. De meester en juffen zijn er experts in. Ze gebruiken hun stem om hun luisteraartjes te boeien en uit te dagen. Kortom zij zorgen met hun stem voor interactie met het publiek. Zouden zij hun verhaaltjes op een monotone, saaie manier voorlezen dan is hun jonge publiek heel erg snel afgedwaald. Maar door met hun stem de verhaaltjes emoties mee te geven blijft hun publiek geboeid.
Hoe ouder we worden hoe meer moeite we er over het algemeen mee hebben om expressie in onze stem te leggen. We vinden het dan vaak een overdreven en/of aanstellerig stemgebruik en voelen ons daar niet zo mee op ons gemak. Het gevoel dat je meteen middenin de spotlights staat voelt niet zo fijn.
Even een vraag aan jou tussendoor:
Weet jij hoeveel dingen iemand gemiddeld onthoudt van een presentatie? Ik zal je het vertellen. Slechts 7 items. En dan maak ik ook nog de kanttekening dat deze luisteraar echt geïnteresseerd is in jou of jouw onderwerp. Is dit niet het geval dan is dit zelfs nog minder. Dat valt tegen he?
Geen wonder dat al die PowerPointpresentaties met tig sheets totaal niet blijven hangen. Het is gewoon te veel voor een gemiddeld mens om te onthouden. Een goede tip: maak gedoseerd gebruik van PowerPoint. Te vaak wordt PowerPoint gebruikt om je achter te verschuilen. Je kunt bijna meelezen met de presentatie. Dit kan nooit de bedoeling zijn. Het heet namelijk presenteren en niet voorlezen. PowerPoint moet je voornamelijk gebruiken om iets te verduidelijken. Een grafiek, cijfers of misschien een afbeelding. Maar nooit PowerPoint op de voorgrond. Dat moet jij zijn: de presentator.
Van groot belang is dus niet alleen zorgvuldig te kiezen WAT je zegt, maar vooral HOE je het gaat zeggen. De stem is hierbij een onmisbaar hulpmiddel.
Jouw stem is de spiegel van de ziel
Jouw stem is de spiegel van de ziel. Misschien klinkt het je wat vaag in de oren wanneer ik dat zeg. Maar juist dan is het goed om er even aandacht aan te besteden.
Stemming en gemoedstoestand
Jouw stem laat snel horen in wat voor stemming je bent, hoe je je voelt en in wat voor gemoedstoestand je bent. Ben je terneergeslagen, verdrietig, depressief of ben je opgetogen, blij en enthousiast? Ben je boos omdat je onrecht is aangedaan? Of ben je verliefd? Je merkt het al: jouw stem zegt heel veel over jouw stemming. Zelfs zaken die je wilt verbergen kunnen door stemgebruik naar voren komen. De stem is dus een weerspiegeling van de ziel, van uw gevoelens. Jouw stem verandert qua volume, klankkleur, trilling en intonatie bij de vier b’s: blij, boos, bang of bedroefd. Mensen horen wanneer je geraakt bent of geëmotioneerd. De impact van de stem is vaak veel groter dan je denkt en ondersteunt de mate van jouw invloed en geloofwaardigheid. Mensen kunnen ook horen of je zelfverzekerd en overtuigd bent van het verhaal wat je vertelt. Mensen horen ook wanneer je uit fatsoen een verhaal ophangt of wanneer je oprechte interesse hebt. Stemgebruik heeft dus een relatie met wie je bent. Wanneer je durft te zijn wie je bent, hoef je je niet te verhullen hoe je je voelt. Natuurlijk stemgebruik onderstreept en bekrachtigt jouw woorden tijdens presentaties, toespraken maar natuurlijk ook tijdens gesprekken.
Waar moet jij op letten?
Je kunt jouw stem gebruiken door:
- Variëren in intonatie. Een goede intonatie is van belang voor het begrijpen van de betekenis van uw presentatie. Ook voorkomt dit een monotone toon. Een presentatie wordt monotoon als jij te zacht praat of binnensmonds. Ook weinig pauzes of vaak euh zeggen komt jouw presentatie niet ten goede. En alles op een dreun is helemaal de doodsteek voor jouw toespraak. Saai, saai, saai. Het maakt geen indruk. Jouw publiek verveelt zich en zal denken: “pfffff ik had mijn tijd wel beter kunnen besteden”.
- Het volume van jouw stem aan te passen. Denk maar eens aan jouw kinderen als je een verhaaltje voorleest. Hoe meer jij hard of zacht praat, jouw kinderen zullen dan ademloos luisteren. Dat geldt ook voor het publiek van jouw presentatie. Door het volume van je stem kunnen zij zeer geboeid raken. Het afwisselen van volume brengt levendigheid in jouw presentatie. Je neemt jouw toehoorders aan de hand mee, door bijna beeldend te vertellen. Het publiek ziet jouw verhaal zo wat voor zich. Het raakt geboeid en ze blijven moeiteloos bij de les.
- Een juiste articulatie. Met een goede en juiste articulatie bereik je een verstaanbare presentatie. Als je niet verstaanbaar bent is jouw presentatie gedoemd te mislukken. Voor een goede verstaanbaarheid is spreken voor in de mond heel belangrijk en ook een lage buikademhaling. Deze technieken leer je vooral door veel te oefenen. Ben je niet verstaanbaar? Zoeffff, aandacht kwijt.
- Te variëren in tempo. Als je begint met presenteren is het tempo van de presentatie vaak te snel. Je voelt je nog niet al te zeker, je wilt niets vergeten en je praat maar door. En voor je het weet bent je al klaar. Herken je dat? Eigenlijk moet je iets langzamer spreken dan je gewend bent. Dat lijkt eerst heel onnatuurlijk, maar het komt de presentatie ten goede. Je moet wel uitkijken voor de tegengestelde valkuil: te langzaam spreken. Jouw publiek dreigt dan in slaap te vallen. Een goede oefening voor het oefenen van een goed spreektempo is de zin die jij zojuist hebt uitgesproken in je hoofd te herhalen. Pas als jij hiermee klaar bent begin je met de volgende zin. Voordeel is dat de betekenis van de zin beter tot je doordringt en jij beter in jouw presentatie “zit”.
- Een helder taalgebruik. Voor de presentatie moet je goed duidelijk voor ogen hebben voor wie de presentatie bedoeld is. Wie is jouw publiek? Is het taalgebruik voor deze doelgroep duidelijk en vooral begrijpelijk? Je moet er zeker van zijn dat jouw kernboodschap bij je publiek overkomt. Pas jouw taalgebruik hierop aan. Daarnaast moet je letten op stopwoordjes of woordkeuze. Praat niet continue in verkleinwoordjes of kijk uit voor het gebruik van euh.
- Het gebruik van een juiste timing. Met timing bedoelen we het nemen van een adempauze of spreekpauze op het juiste moment. Vooral het juiste moment kiezen is van groot belang. Door af en toe een pauze in te lassen geef je jouw publiek de kans om de hoeveelheid informatie te verwerken. Zeker in een ingewikkeld verhaal is het prettig af en toe een moment van rust te hebben. De rustmomenten kun je van tevoren inplannen. Ook voor jezelf kan een pauze prettig zijn. Het geeft jou even de tijd om je gedachten te ordenen, mits jij daarvoor de rust hebt.
Een stem veranderen. Kan dat?
Er wordt vaak, onterecht, gedacht dat een stem een gegeven is. Dat je daar zelf niets aan kunt veranderen. Dat is een groot misverstand. Door stemoefeningen kun je de klank of intonatie van jouw stem wel degelijk veranderen. Door een lage borststem te gebruiken krijgt je stem een vollere warmere stem. Het is wel zo dat mannen die lage borststem eenvoudiger kunnen vinden, omdat zij een lager bereik hebben. Echter ook vrouwen kunnen door oefeningen hun stem trainen. Een iets donkere warme stem wordt over het algemeen mooier gevonden in plaats van een hoge schelle stem. Een publiek kan een stem door de klankkleur echt vervelend en irritant vinden. Ook dat leidt de aandacht af van jouw verhaal.
Stemvariaties
Een warme stem wordt vaak aangenaam gevonden. Toch is het ook van belang dat je varieert in hoogte of in volume. Luister maar eens naar journaallezer Jeroen Overbeek. Hij heeft een prachtige warme stem. Hij spreekt ook heel veel documentaires in. Echter soms “vergeet ”hij in toon en volume te variëren. Gevolg: een heel saaie stem die soms bijna onverstaanbaar is. En dan komt hij zeer vermoeid over. Sterker nog: ik begin mij te irriteren. Ik luister op zo’n moment naar zijn stem, niet naar wat hij zegt. Ik ben totaal afgeleid van zijn verhaal. Op die momenten vind ik zijn stem echt niet prettig ondanks de warmte die er normaal gesproken in zit.
Verschillende soorten stemmen
Stemgebruik of stemmen zijn op allerlei manieren in te delen. Te denken valt aan harde stemmen of juist aan zachte stemmen. Soms wordt gesproken over warme stemmen, kille stemmen of over een boeiende stem c.q. een stem die ongeïnteresseerd overkomt. Zo kun je een monotone, hese, trillerige, of krakerige stem hebben. Stemmen kunnen vertrouwenwekkend maar ook bedreigend zijn, afstand kweken of zorgen dat er toenadering wordt gezocht. Maar stemmen kunnen ook een beeld geven van iemand. Een zware stem kan associëren met een groot persoon of met daadkracht terwijl een lichtere stem die associatie niet oproept. Ook de toonhoogte kan een rol spelen bij de impact van onze stem.
Een stem kan bepalend zijn
Ook met jouw stem maak je een eerste indruk. Ik denk dat we allemaal wel het voorbeeld kennen van een persoon die je alleen maar telefonisch hebt gesproken. In jouw fantasie knoop je er een uiterlijk aan. Heel vaak klopt de voorstelling die je in je hoofd maakt totaal niet als je deze persoon in werkelijkheid ziet. Dat is een stem op afstand.
Maar denk ook eens aan cabaretier Marc Marie Huybrechts. Hij heeft een uiterst grappig hoog stemmetje. Voor zijn beroep is dit natuurlijk ideaal. Maar, stel je eens voor dat onze huidige premier Mark Rutte over zo’n stemgeluid beschikte. Ik denk zeker dat de premier dan spraaklessen ging nemen. Bij zo’n functie past het hoge stemgeluid van Marc Marie helemaal niet. Het zou de premier meer moeite kosten om serieus te worden genomen.
Stemonderhoud
Jouw stem. Ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk deze is.
Neem jouw stem eens op bij verschillende gelegenheden. Je kunt dan denken aan een vergadering, thuis privé aan tafel of bij een zakelijk en een privé telefoongesprek. En stel jezelf de vraag: Wat hoor ik? Je hoort jezelf altijd anders als een ander, dat is normaal. Maar: spreek ik te snel of juist te langzaam, varieer ik genoeg in volume en toonhoogte? Laat deze opnames ook eens horen aan vrienden, collega’s of familie. Wat vinden zij ervan? Kortom: kun je nog meer uit jouw stemgeluid halen om jezelf zo optimaal mogelijk te presenteren?
Herinner je nog mijn opmerking hiervoor dat er gemiddeld maar 7 onderdelen van jouw presentatie worden onthouden? En dat dit ook nog alleen maar geldt voor de geïnteresseerde toeschouwer? Jij moet er dus voor zorgen dat wat je zegt en hoe je het zegt zoveel mogelijk impact heeft op jouw publiek. Dat dit blijft hangen! Het publiek moet iets van jou meenemen naar huis. En liefst ook nog weer aan anderen doorvertellen. Zegt het voort!!! Met jouw stem.
Stemtraining
Met een stemtraining kun je leren om jouw stem op een andere manier te gebruiken. Je leert jezelf meer bewust te worden van je harde stem en leert jouw volume op een andere en aangenamere manier in te zetten. Juist door afwisseling aan te brengen in jouw stemgebruik zul je leren dat dit veel meer resultaat heeft, dan altijd alles te overschreeuwen. Subtiel is voor jou een uitdaging. Maar dat is wel veel effectiever.
Spreken met een zachte stem
Merk jij dat je vaak met zachte stem spreekt bijvoorbeeld tijdens een spreekbeurt, toespraak of presentatie. Of misschien ook wel tijdens gesprekken. Heb je er last van of word je door anderen er soms op gewezen dat je onvoldoende verstaanbaar bent? Dat voelt vaak heel erg vervelend. Voor jouzelf, maar ook voor jouw omgeving.
Wat voor stem hebt jij?
Misschien ben je niet gezegend met een diepe welluidende stem. Dat kan! Jij bent beslist niet de enige die een zachte stem heeft. Het gebeurt vaak dat iemand met een zachte stem aan het eind van een zin zijn of haar stem wat laat wegsterven.( lees nog even het verhaal van Remco) Toch kan dat in jouw nadeel zijn omdat het bij anderen soms met onzekerheid wordt geassocieerd. Dat hoeft niet eens altijd terecht te zijn maar in de beeldvorming kun je daardoor met 1-0 achter staan. Je kunt best met zachte stem spreken, maar alleen als dit iets bijdraagt in jouw verhaal. Dit kan bijvoorbeeld zijn, dat jij wat spanning wilt opbouwen in jouw verhaal. Maar alleen een zachte stem mist overtuigingskracht.
Het verhaal van Remco
Remco kwam bij mij omdat hij van zijn baas en collega’s te horen kreeg dat hij niet te verstaan was. Niet alleen in gesprekken, maar ook in telefoongesprekken en presentaties. Toen ik hem leerde kennen verbaasde mij dat ook niets. Hij praatte zeer zacht met de ogen naar beneden gericht. Hij keek je nooit aan en liet in 9 van de 10 zinnen zijn stem aan het eind van een zin wegsterven zodat iedereen maar een beetje moest raden wat het vervolg van die zin zou zijn.
Remco was een echte einzelgänger. Hij had geen vrienden. Hij was nog niet zo heel lang geleden afgestudeerd en was nauwelijks gewend om te praten of zelfs maar sociaal te zijn. Hij had als hobby trainen voor de triatlon, maar ook dat deed hij helemaal in zijn uppie.
Maar op zijn werk had hij te maken met collega’s en opdrachtgevers. Mensen waar hij een gesprek mee moest beginnen. Dat deed hij wel, maar door zijn zachte stem was hij onverstaanbaar. En kwam hij twijfelend en onzeker over. Maar vergis je niet. Remco was een kei op zijn vakgebied. Zijn baas wilde hem absoluut niet kwijt, maar hij kon zichzelf totaal niet geven in gesprekken. Laat staan in presentaties. Want ook die moest hij geven. Voor collega’s, maar ook voor opdrachtgevers. Met een zachte stem zonder enige variatie of verstaanbaarheid kwam Remco totaal niet uit de verf. Werk aan de winkel dus. Met alleen maar een zachte stem mis je overtuigingskracht. En zonder overtuigingskracht mist jouw presentatie powerrrrr.
-
Oorzaken: hoe komt het?
Het spreken met een zachte stem kan verschillende oorzaken hebben:
- het is de stem die jij van nature hebt meegekregen. je weet dus niet hoe jij je stem in kunt zetten bij het presenteren om meer kracht bij te zetten bij de impact van jouw presentatie
- je durft jouw stem niet voluit te gebruiken. dit kan voortkomen uit onzekerheid of angst. je bent bang jezelf op de voorgrond te plaatsen. je wilt voorkomen dat alle ogen op jou gericht zijn
- het is een gewoonte die je jezelf hebt aangeleerd omdat je niet wilt opvallen
-
Wanneer gebeurt het?
Een zachte stem kan een nadelige rol spelen bij o.a.
Met allen maar een zachte stem loop je het risico minder goed verstaanbaar te zijn, maar door jou onverstaanbaarheid kun je ook nog eens onzeker overkomen. Zeker bij toespraken of gesprekken waar iets van afhangt is dat in jouw nadeel. Je wordt niet gezien als de expert die je wel degelijk kunt zijn. Denk bijvoorbeeld eens aan een sollicitatiegesprek waar je jezelf moet presenteren. Als jij de ander niet kunt overtuigen dat jij de persoon bent die zij zoeken dan gaat de baan aan jouw neus voorbij.
- een toespraak of spreekbeurt die je moet vervullen
- een presentatie die jij moet houden
- tijdens werkbesprekingen of vergaderingen
- tijdens mondelinge gesprekken
- tijdens telefoongesprekken
- tijdens sollicitatiegesprekken
- tijdens verkoopgesprekken
Spreektempo
Ook spreektempo is belangrijk. Je kunt te snel praten of te langzaam. Je kunt ook ratelen waardoor jouw verhaal niet meer overkomt.
Spreken met een harde stem
Jij spreekt met een harde stem en met harde stem bedoel ik luide stem. Jij bent overal luid en duidelijk aanwezig. Niemand kan om jou heen, want jij bent overal en altijd goed hoorbaar. Dat heeft ontegenzeglijk voordelen. Je hoeft weinig moeite doen om boven het geluid om jou heen uit te komen. Jij bent goed hoorbaar, ook achterin een volle zaal.
De keerzijde van een harde stem
Maar een harde stem heeft ook zeker een andere kant. Door jouw harde stem kun je nogal prominent aanwezig zijn. Dat kan irritaties oproepen bij jouw omgeving. Ongewild krijgt jouw omgeving veel mee van je gesprekken. En daar zit niet iedereen op te wachten. Een gesprek in de trein? De hele coupe kan meeluisteren. Gezellig met zijn tweeën uit eten? Niet als jij aan een tafeltje ernaast zit en de ander kan zijn of haar gesprekspartner niet of nauwelijks verstaan. En bij een telefoongesprek lijkt het net of je de afstand tussen jou en je gesprekspartner wilt dichten door hard te praten. Op een receptie hoeft een ander zich niet om te draaien om te weten wie er zojuist is binnengekomen. “oh nee, hij is er ook weer ”is een veelgehoorde reactie. Een harde stem kan ook nogal intimiderend overkomen, zeker bij kinderen. Deze hebben vaak het idee dat een luide stem van iemand is die boos is. Zeker omdat je voortdurend met een luide stem blijft praten.
Neem je eigen stem eens op. Dat kan heel makkelijk met je mobieltje. En luister eens kritisch naar jezelf. Als je luid spreekt, dan heb je dat vast wel eens van een ander te horen gekregen. Hoor je ook variatie in je stem? Luid, zacht, verstaanbaar? Nee? Dan kun je vast meer uit jouw presentaties halen.
-
Beter verstaanbaar
Een harde stem wil overigens niet zeggen dat je een verstaanbare stem hebt. Ook een luide stem kan onverstaanbaar zijn. Bijvoorbeeld omdat je slecht articuleert. Als je alleen maar met luide stem praat, kan een ander daar heel erg moe van worden. Het kan ook irritatie oproepen bij een ander. En dat kan als gevolg hebben dat ze je wel horen, maar dat je niet gehoord wordt. En dat schiet zijn doel voorbij. Je wordt gezien als roeptoeter. Iemand van veel geschreeuw en weinig wol.
Een stemtraining voor iemand met een luide stem is net zo onwennig als voor iemand met een zachte stem. Zachter praten komt voor de roeptoeter ook onnatuurlijk over. Maar geloof mij: alleen maar hard praten is zeker niet natuurlijk en bij presenteren staat alleen maar een luide stem je heel erg in de weg. De aandacht valt helemaal weg. Niemand zit toch te wachten op een soort donderspeech? Met alleen luid praten overtuig je echt niemand. Het is wel handig voor je publiek. Zij kunnen nu gewoon hardop praten in plaats van fluisteren. Jij overstemt het toch wel.
-
Waarom praat je met een luide stem?
- je wilt hiermee je onzekerheid maskeren
- je wilt niet over het hoofd worden gezien
- je denkt dat een luide stem autoriteit uitstraalt
- je hebt een aangeboren luide stem
Spreken in het openbaar / effectief presenteren
Individuele training kun je volgen op locatie Amersfoort / Hoogeveen of online.
Voor groepen maken wij graag een offerte.
Open inschrijving Amersfoort of Hoogeveen
Vijf keer per jaar verzorgen wij de training spreken in het openbaar / effectief presenteren op basis van open inschrijving in groepsverband.
