Loading ...

Direct informatie? 0528 23 60 30

Of mail naar planning@desteven.nl

Oneerlijke beoordeling: halo- en horenseffect

Oneerlijke beoordelingen door de leidinggevende zijn vervelend. Een oorzaak kan zijn dat het halo- en horenseffect een rol speelt bij de leidinggevende en het  staat het objectief beoordelen van medewerkers geheel in de weg. In dit artikel leg ik uit wat oneerlijke beoordelingen zijn en wat het halo- en horenseffect betekent. Ook laat ik zien hoe onrechtvaardig zo'n beoordeling is en wat voor desastreuze gevolgen dat kan hebben.

Wat is het halo-effect?

We gaan even terug naar school om het voorbeeld duidelijk te maken. Klaas presteert op school bijzonder goed met wiskunde en bij de docent van de klas staat Klaas bekend als de beste van de klas. Op het moment dat de docent een belangrijk tentamen nakijkt ziet hij dat Klaas 8 fouten heeft gemaakt. De docent legt dit uit als zijnde een vergissing. Klaas zal zich wel vergist hebben, terwijl bij een andere leerling het antwoord als fout wordt ervaren.

Op de werkvloer kan het halo-effect een rol spelen bij de beoordelingen. Ik noem een paar situaties:

  • De leidinggevende kan goed opschieten met de medewerker en ziet sneller wat door de vingers
  • De leidinggevende voelt zich aangetrokken tot het normen- en waardenpatroon van de medewerker (op basis van overtuigingen, religie, dezelfde kerk, seksuele geaardheid) en zal de medewerker daarom minder strikt beoordelen

Oneerlijke beoordeling

Onlinetraining: functioneren en beoordelen

Schaf via onze webshop de webinar aan over functioneren en beoordelen.

Webinar functioneren en beoordelen

Training beoordelingsgesprekken

Bekijk de training beoordelingsgesprekken voor leidinggevenden en managers. Wij verzorgen de training op maat.

Training beoordelingsgesprekken

Wat is het horenseffect?

Bij het horenseffect is het precies andersom. Even weer terug naar school. Piet is slecht in wiskunde. Gemiddeld scoort hij een vier. Op het moment dat een pittig proefwerk wordt afgenomen is het cijfer van Piet een negen. De docent vraagt zich even af hoe Piet aan deze cijfers komt. Hij zal toch niet afgekeken hebben?

Wanneer ik dit beeld doorvertaal naar de werkvloer.

  • De leidinggevende heeft minder binding met of voelt zich minder aangetrokken tot de medewerker en derhalve beoordeelt hij/zij bepaalde punten zwaarder, strakker of strikter
  • De leidinggevende valt over bepaalde zaken terwijl hij/zij dit bij andere medewerkers voor lief neemt

Recht op een eerlijke en onafhankelijke beoordeling

Medewerkers hebben recht op een eerlijke en onafhankelijke beoordeling door de organisatie en leidinggevende.  Leidinggevenden die beoordelen op basis van willekeur, persoonlijke voorkeur of afkeur doen medewerkers echt onrecht aan soms met vergaande consequenties. Gebeurt dit toch, dan functioneert de leidinggevende zelf niet en heeft hij/zij zelf recht op een negatieve beoordeling. Daarom is training van jouw leidinggevenden een must wanneer het over beoordelen en functioneren gaat. Objectiviteit is geboden. Lees ook: objectief beoordelen: wat is dat?

Vooringenomenheid speelt een rol

Je ziet het al: zowel het halo- als het horenseffect is gebaseerd op vooringenomenheid en niet op objectiviteit. Vooringenomenheid kan om tal van redenen ontstaan zoals:

  • De match die wij ervaren met iemands karakter (positief of negatief)
  • De mate waarin wij de ander begrijpen of ons begrepen voelen door de ander
  • De mate waarin een klik wordt ervaren met de ander
  • De mate waarin wij qua overtuigingen overeenkomen met de ander (leden van dezelfde kerk, dezelfde seksuele geaardheid etc.)
  • Uiterlijk: we ervaren de ander als aantrekkelijk of juist niet

Vooringenomenheid gaat om verwachtingen die vaak niet bewust zijn en niet uitgesproken worden. Iemand wordt dan niet beoordeeld op zijn/haar feitelijke prestaties, maar op het al dan niet voldoen aan de onuitgesproken verwachtingen.

Hoe voorkom je het?

Hoe menselijk beoordelen ook is, objectiviteit is geboden! Het kan niet zo zijn dat het halo- of horenseffect een rol speelt bij beoordelingen. Om dat te voorkomen kun je het volgende doen:

  • Vooraf afspreken welke onderdelen van het functioneren beoordeeld worden
  • Zorg dat de beoordelingscriteria ook voor de medewerker helder zijn
  • Meerdere beoordelingsmomenten kiezen in een jaar
  • Kies verschillende beoordelingsvormen zoals: observatie, portfoliobeoordeling, productbeoordeling, de 360-graden feedbackvaardigheidsmeter, een intervisiesessie met jouw collega.

Functioneren en beoordelen

Dit artikel schreef ik in de serie over functioneren en beoordelen. Meer weten?

Functioneren en beoordelen

Leerdoelen voor de training

Ik heb nog meer leerdoelen voor de training beoordelen en beoordelingsgesprekken uitgewerkt.

Leerdoelen beoordelingsgesprekken

Auteur

Dit artikel is geschreven door Jan Stevens.

Jan Stevens


Jezelf kwijtraken en jezelf hervinden

Bestel dit e-book (PDF) via de webshop! Titel: Jezelf kwijtraken & jezelf hervinden.

Ebook jezelf kwijtraken

Meer informatie

Webinar over burn-out op vrijdag 12 april aanstaande!

Webinar burn-out

Schrijf je in voor de webinar over burn-out op vrijdag 12 april aanstaand!

Meer informatie

Authentiek communiceren: dat kun je leren!

ebook communicatie

Je zendt wie je bent. Dat is authentiek communiceren. Dat betekent dat je communiceert zoals je van origine bent. Originaliteit dus en geen kopie of imitatie van anderen. Niet zoals de wereld om je heen verwacht dat het zou moeten. Maar gewoon: zoals jij bent!

Meer informatie

Onze nieuwsbrief

Ben jij leer- en nieuwsgierig? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief!
Met jouw aanmelding ga je akkoord met onze privacyverklaring en het ontvangen van onze nieuwsbrief. Je kunt je natuurlijk op elk moment weer afmelden.

Telefonisch contact? Heb je vragen? Bel ons op 0528 23 60 30 en vraag naar Monique van Nuil.