home / persoonlijke ontwikkeling / persoonlijk ontwikkeltraject / voelen gevoelens / zelfverwijt

Zelfverwijt: hoe kon je zo stom zijn?

Jezelf iets verwijten: ja dat kan ook! Had je maar niet zo dom moeten zijn. Achteraf wist je het ook wel. Je had dit nooit moeten doen. Of je had dat juist wel moeten doen. Zelfverwijt kan meerdere vormen aannemen: een lichte vorm van spijt, een zwaardere vorm van wroeging over wat je deed of wat je verzuimde om te doen.

Wat voor functie heeft zelfverwijt?

Zelfverwijt heeft ook een functie. Anders was het er niet immers! Je hebt een lever, darmen, een traanbuis en gevoelens. En alles heeft nut en functie. Zelfverwijt is wel een gewetensdingetje. Hoe dan? Het gaat altijd over: achteraf wist ik het ook wel. Je hebt het dus geweten. Zelfvertrouwen wijst op jouw geweten. Het heeft een gewetensfunctie. En jouw geweten staat in nauw verband met jouw normen en waarden. Dus zelfverwijt kan je bewaren om dingen te doen of te verzuimen die niet bij jouw normen en waarden passen.

Bevroren verlangen

Een verwijt leg ik uit als een bevroren verlangen. Dat geldt ook voor zelfverwijt. Je had het graag anders gewild. Je verwijt jezelf dat je zo weinig op bezoek gaat bij jouw kind. Je verlangt dus naar contact met jouw kind. Zelfverwijt is dan de richtingaanwijzer naar een dieper verlangen. Waarom geef je er dan geen vorm en inhoud aan? Je verwijt jezelf dat je zo weinig geniet van je leven omdat je het zo druk hebt. Waarom maak je dan niet meer ruimte in jouw agenda voor meer ontspanning en vrije tijd?

Onderdeel van het rouwproces

Soms is zelfverwijt een onderdeel van het rouwproces. Toen mijn broer op sterven lag, gingen mijn ouders bij hem op bezoek in Groningen (UMCG). Op een gegeven moment besloten ze om naar huis te gaan. Ik denk dat ze 1,5 uur thuis waren en toen ging de telefoon: ‘hij is overleden’. Achteraf zei mijn moeder vaak, hadden we niet naar huis moeten gaan. Ze verweet zichzelf dat. Veel later in de tijd zei ze er wel bij: ‘niet als het geholpen had, als we gebleven waren’. Toen kon ze het weer relativeren. Vaak zie je dit in een rouwproces terugkomen. Had ik direct maar gezegd dat hij geopereerd moest worden! Of: hadden we maar ingegrepen, maar nu kan het niet meer.

Ongezonde vorm van zelfverwijt: achteraf

Achteraf en had ik maar zijn ongezonde vormen van zelfverwijt. Achteraf zeggen mensen:

• had ik ook wel 3 jaar eerder kunnen scheiden
• had ik veel eerder bij die werkgever moeten weggaan
• had ik mijn studie moeten afmaken
• had ik die medewerker ook wel eerder kunnen ontslaan
• had ik ook wel door wat er gebeurd is maar ik heb er niks mee gedaan
• had ik mijn kind nooit naar die school moeten sturen
• had ik die mensen nooit in vertrouwen moeten nemen

Had ik maar dit gedaan of dat. Dan was 't nooit zover gekomen. Weet je wat hier gebeurt? Je gunt jezelf het proces niet. Met wat je nu weet, beoordeel je het verleden. En dat heeft geen nut. Beter is om te vertellen in het hier en nu wat het met je doet.

Zelfverwijt kan zelfbeklag worden

Wanneer je in zelfverwijt blijft hangen, levert je dat niets op. Het wordt zelfbeklag. Het gaat ten koste van eigenwaarde, zelfvertrouwen. Het doet afbreuk aan zelfrespect. Zelfs al deed je iets fout: ook jij bent niet perfect. Achteraf is ’t mooi redeneren maar blijkbaar was je er toen nog niet aan toe. Op dat moment had je nog niet de inzichten die je nu wel hebt. Jezelf beschuldigen of onderuithalen geeft stress. De kunst is om dat nare gevoel achter je te laten en een stap voorwaarts te maken.

Jij bent ook niet perfect

Ik wil tegen je zeggen: ook jij bent niet perfect! Jij maakte keuzes op basis van inzichten die je had. Of op basis van jouw gevoel. Je deed wat goed was in jouw ogen. Klopt het?
Ik zal ’t nog aanscherpen. Jij maakte keuzes in jouw leven waarvan je wist dat ze niet goed waren. Maar je negeerde de stem van jouw innerlijk geweten, je doofde de tegenspraak en je ging domweg door met de dingen die jij je nu zelf verwijt.
Jouw roze wolk spat uiteen. Je komt er achter dat je niet perfect bent. En wat mij betreft kom je er achter dat je dat ook niet hoeft te zijn. Gun jezelf de ruimte.