home / persoonlijke ontwikkeling / veranderingen / rouwcoaching / vermindering gezondheid / zelfregie ziek

Ziek zijn en regie

Als je de betekenis van het woord regie opzoekt dan vind je o.a. de betekenis: sturing geven, leiding nemen (lees ook: zelfregie en eigenregie, wat is dat?). Het woord regie in de betekenis van regie voeren in een theaterstuk betekent dat de regisseur de lijnen uitzet. Hij bepaalt hoe een theaterstuk er van het begin tot het eind uit gaat zien. Hij kent het stuk van binnen en buiten, dus op een gegeven moment staat vast hoe het spel eruit gaat zien. Geen onverwachte veranderingen of plotwendingen meer. De inhoud en het spelen van het stuk staan vast en zijn klaar voor de première. Dan wordt het stuk opgevoerd en worden er niet of nauwelijks veranderingen meer doorgevoerd. Het doek kan op.

Hoe anders is dat als je ziek wordt.

Ziek zijn overkomt je. Je hebt er –vaak– weinig of geen invloed op. Ziekte verandert je totale leven. Zeker vlak nadat je het overkomt of na de diagnose stort je wereld in. Ziekte tornt aan de fundamenten van je bestaan. Het vreet aan alle facetten van je leven. Je kwaliteit van leven, je baan, je huis, je inkomen, je relatie, je sociale leven etc. Kortom, alles wankelt voor je gevoel. Ziek zijn is vaak een enorme aantasting in je gevoel van eigenwaarde.

Je wordt overspoeld met gevoelens: wanhoop, boosheid, gelatenheid, murw geslagen, uitzichtloosheid, kortom het hele scala komt voorbij. En vaak weet je je er totaal geen raad mee. Stress en uiteindelijk burn-out of zelfs depressie, het is maar een kleine stap. Hoe ga je dan in vredesnaam regie voeren? Hoe breng je wat structuur aan om uit die brij van gevoelens wijs te worden?

Ik geef toe dat dat een hele lastige is. De ene gezondheidsverliezer gaat meteen in de regelstand en schakelt het gevoel uit. De andere laat alles maar over zich heen komen. Deze verzandt juist in alle emoties. Ziet geen uitwegen meer en volgt maar gewoon op wat er van hem gevraagd wordt.

Ikzelf behoorde tot de laatste groep. Ik zat alleen maar op de bank. Mijn gedachten stonden geen moment stil. Tot ik zelfs te moe was om na te denken. Ik werd stil. Meldde me plichtsgetrouw als er weer een onderzoek gepland stond. Maar mijn gevoel deed niet mee. Ik was er wel, maar eigenlijk ook niet. Regie? Ik had geen idee waar te beginnen. Hoe dan? Met wat dan? Waar dan? Ik kon zelfs nauwelijks navertellen wat er besproken was.

Voor mij hielp een heel open gesprek met de huisarts. Met hem had ik sowieso altijd al een goede klik. Hij drong echt tot mij door. Door mij echt te confronteren. Wil je echt op deze manier verder? Zo jong en leven als een bejaarde? Heel direct was hij maar het lukte hem wat tot dan toe nog nooit gelukt was: ik begon enorm te huilen. Ik kon bijna niet meer stoppen. Een eindeloze stroom van emoties kwam naar buiten. Maar daarmee was het natuurlijk nog helemaal niet opgelost.

Keuzes en perspectief

Ik moest keuzes maken. Wat is voor mij belangrijk? Voor mij was het belangrijk weer perspectief te zien. Hoe? Daar had ik geen idee van, maar voor mij was dit de eerste stap. Belangrijker dan welke fysieke behandeling dan ook. Eerst moest ik geestelijk sterker worden voor ik verder kon met de behandeling van mijn fysieke klachten.

Geloof me, ik heb heel veel behandelingen gehad. Van fysiotherapeuten, revalidatieartsen, opnames in revalidatiecentra. Ik wilde alles aanpakken, maar ik kwam nooit ene stap verder. Dat frustreert enorm. Je ploetert en ploetert maar je bent grotendeels bezig met overleven. Van leven was geen sprake meer.

En juist daar kwam de regie nemen naar boven

Ik was tot dan toe steeds verwezen naar psychologen. Ik ging daar erg braaf heen, maar wat ik me op een gegeven moment realiseerde was dat ik steeds psychologen had die totaal niet bij mij pasten. Er was geen enkele klik. Ik ging er heen uit plichtsbesef. Samen met mijn huisarts heb ik toen gekeken: wat is een goede psycholoog en wie zou, denk jij, bij mij passen? Dat was een hele andere insteek. Ik had zelf invloed op mijn keuze en dat maakte al heel erg veel verschil.

Ook de keuze voor een fysiotherapeut heb ik zelf gemaakt. Maar liefst 3 x per week ging ik naar hem toe. Hij was iemand die echt aansloot bij mij. Ik weet nog bij de intake dat ik hem vroeg: Denk je dat ik nog wat stappen kan maken? Hij keek mij niet aan, hij was druk aan het schrijven. Ondertussen pakte hij een glazen bol (zo’n presse-papier) uit de vensterbank. Hij gaf hem aan mij met de woorden: Zie jij wat? Nee, ik ook niet. En dat was dat. Heerlijk nuchter. Of tijdens de Tour de France, waar we beiden gek op waren, onze afspraken rond de finish plannen. Het zijn kleine dingen, maar het maakte voor mij alle verschil van de wereld. Het is en blijft moeilijk, regie nemen als je ziek bent. Maar het kan echt heel veel verschil maken.

Enkele tips

Een aantal tips op een rijtje:

• Zoek iemand die niet te dicht bij je staat om eens op een rijtje te zetten wat er allemaal speelt. Het helpt als iemand er van een afstandje naar kijkt. Die ziet het vaak duidelijker dan jij. Jij zit er immers middenin. Vraag diegene om duidelijk te zijn. Het helpt jammer genoeg niet om je kop in het zand te steken.
• Neem altijd iemand mee tijdens belangrijke gesprekken. Soms hoor je gewoon niet, door emoties, wat er gezegd wordt. Of je blijft hangen op een opmerking terwijl het gesprek verder gaat. Je gezondheid raakt je. De gesprekken gaan over jou. Logisch dat er emoties bovenkomen. Dat mag ook. Maar hierdoor kun je de draad van het gesprek met de arts of hulpverlener verliezen.
• Zoek artsen en hulpverleners die bij je passen. Zeker als het een lang traject wordt, is het belangrijk dat jij je bij deze mensen op je gemak voelt. Het brengt je echt veel verder. Voor je gezondheid maakt het niet uit. Maar voor jou als de gezondheidsverliezer kan het een wereld van verschil maken.
• Als je in jouw ziekteproces meer de regie neemt voelt het als een stukje controle terugkrijgen. Dat geeft ondanks alles een heel fijn gevoel. Alsof je weer een beetje kunt bepalen. Hoe klein die controle misschien ook is. Het is een start. Kleine stapjes zijn ook stapjes vooruit.