home / persoonlijke ontwikkeling / persoonlijk ontwikkeltraject / voelen gevoelens / verlegen

Verlegen en verlegenheid

Verlegen: voel je je regelmatig verlegen? Wat is dat precies? En wat kun je eraan doen? Wanneer je je verlegen voelt, zal je je vaak het liefst terugtrekken. Je hebt niet de behoefte om op de voorgrond of in het middelpunt van de belangstelling te staan. Liever sta je wat achteraf en verschuil je je een beetje. In dit artikel ga ik in op:

• Betekenis en definitie van verlegenheid
• Kenmerken
• Oorzaak en leerdoel
• Wanneer gebeurt het?
• Verlegenheid bij jongeren

Kenmerken

Kenmerken van verlegenheid:

• Je geblokkeerd voelen of geremd voelen zodra er meerdere mensen bij elkaar zijn
• Je niet mengen in gesprekken of je buiten de groep plaatsen
• Het gevoel hebben dat je wordt beoordeeld door andere mensen
• Beginnen te blozen of onrustig worden wanneer je aangesproken wordt door anderen
• Niet meer helder kunnen denken wanneer je een vraag wordt gesteld
• Onduidelijk praten wanneer je iets moet zeggen
• Het gevoel dat je wel wilt wegkruipen in een groep
• Je ongemakkelijk voelen als de telefoon gaat
• Tegen feestjes, verjaardagen, recepties en bruiloften opzien
• Angst voor spreekbeurten of presenteren
• Jezelf afsluiten: niets meer van jezelf durven laten zien
• Bang dat je rare dingen zegt of dat ze je niet aardig of leuk vinden
• Bang dat je een fout maakt of dat je voor schut wordt gezet
• Bang dat ze je uitlachen
• Van tevoren piekeren hoe een bijeenkomst zal verlopen
• Je teruggetrokken opstellen in een groep

Wanneer gebeurt het?

Iemand beschreef het als volgt: ‘In groepen voel ik snel aan of er onderhuids een sfeer van onveiligheid is. Er worden grapjes gemaakt over elkaar maar vooral ten koste van elkaar. Er is soms een bepaalde manier van opmerkingen maken en je voelt als het ware dat deze of gene daar het mikpunt van kan worden. Soms zit dat in oordelen over elkaar of schuine, vunzige humor. Ik merk dat ik daar niet tegen bestand ben, word onzeker, trek me meteen terug of ga blozen’.

Oorzaak en leerdoel

Laat ik eens positief beginnen. Blijkbaar heb je een sterk ontwikkelde antenne voor onveiligheid in groepen. Je observeert niet alleen: je observoelt ook. Op zich is dat positief. Het zou je alleen niet uit balans moeten halen. Jouw gemoedstoestand zou niet afhankelijk moeten zijn van de sfeer in de groep. Met andere woorden: je zou je voldoende weerbaar moeten voelen in welke groep dan ook. Wanneer het ernstiger vormen aanneemt, is het minder positief voor jezelf. Je hebt er dan echt last van. Je voelt je dusdanig ongemakkelijk in het contact met anderen dat het onzekerheid bij jou oproept. Bovendien kun je ook verlegen zijn in groepen die op zich wel veilig zijn maar waar jij je toch niet veilig voelt. Je vertrouwt dan te weinig op jouw sociale vaardigheden en je trekt je terug.

Leerdoelen voor jou kunnen zijn:

• Hou het bij jezelf: neem jouw ruimte in en laat je niet overklassen door anderen
• Richt je op wat je voelt en ervaart en niet op anderen binnen de groep
• Laat je leiden door jouw eigen gevoel en ga niet mee in het onveilige gevoel van anderen
• Wees jezelf
• Uit de schulp kruipen en jezelf laten zien

Hoe reageert de omgeving?

De omgeving kan soms totaal verkeerd reageren op verlegenheid. Opmerkingen als: ‘je moet er gewoon op afstappen, er kan je niets gebeuren’ laten zien dat het niet begrepen wordt. Zo eenvoudig is het niet namelijk. En gewoon op iemand afstappen is voor een verlegen persoon niet aan de orde.

Verlegenheid bij jongeren

Verlegenheid bij jongeren komt voor als je een spreekbeurt moet houden, in gezelschappen, bij vrienden, op schoolfeestjes etc.

• Hoe werkt het?

  Naar een feestje moeten, met vrienden/vriendinnen op stap, ergens op visite gaan. Dit voelt als een regelrechte ramp. Dagen van tevoren ben je hier al over aan het nadenken. Je denkt na over datgene wat je moet gaan zeggen. Stel dat er stiltes vallen en je niet meer weet wat je moet zeggen, wat dan? Stel dat ze je niet aardig vinden, wat dan? Stel dat je rare dingen zegt die nergens op slaan of anderen niet begrijpen, nou dan sta je mooi voor schut en word je uitgelachen. Wat moet je aantrekken? Stel dat je de verkeerde kleren aan hebt, wat zullen mensen dan wel niet van je denken?

• Kun je er niet van slapen?

  De zorgen die je je maakt en de gedachten die je hebt voelen naar. Je voelt je zo ontzettend ongemakkelijk dat je er buikpijn van krijgt. ‘s Nachts kun je er niet van in slaap komen. Je gedachten blijven maar malen en je blijft maar denken. Naarmate de geplande activiteit dichterbij komt voel je spijt opkomen of ga je je steeds stommer voelen. Waarom heb je deze afspraak nu gemaakt? Het was nergens voor nodig en ook nergens goed voor. Je had prima zonder gekund, er is geen toegevoegde waarde en je ziet het nut er niet meer van in.

  Nu je dit hebt bedacht ga je op zoek naar mogelijkheden om onder de afspraak uit te komen. Je krijgt allerlei ideeën waarvan de een iets beter is uit te voeren dan de ander. Het ene smoesje komt net iets geloofwaardiger over dan het andere. Neem je de gok en durf je het?

• Smoesjes als escape

  Op het moment dat je een smoesje bedenkt voel je je al beter en meer op je gemak. Het geeft je meer zelfvertrouwen omdat je een escape hebt. Ben je in staat om het smoesje werkelijkheid te laten worden en kun je onder de afspraak uitkomen, dan voel je je in eerste instantie erg opgelucht. Echter dit moment is van korte duur. Schuldgevoel, spijt en pessimisme gaan al snel overheersen. Gedachten komen bij je op, ik laat anderen ervoor opdraaien, nu mis ik een leuk uitstapje, wat ben ik ook een loser door dit niet te durven. Vervolgens worden dit de terugkomende gedachten die je bezighouden. Ga eens met een coach praten. Die kan je helpen om je gedachten te relativeren en en om te leren hoe je hier mee om kunt gaan. 

• Coaching voor jongeren

  Verlegenheid kan je danig in de weg zitten bij sociale activiteiten. Toch is het goed om je daar niet door te laten weerhouden. Wanneer je alle gelegenheden die verlegenheid bij je oproepen uit de weg probeert te gaan, zal de angst zich versterken. Heb je hulp nodig om eigen verlegenheid te overwinnen? Neem contact op met ons.