home / persoonlijke ontwikkeling / kernkwaliteiten / autonoom / egoisme

Egoïstisch: ben jij dat?

EGO: betekenis en definitie

Het woord ego roept tal van beeldvorming en negatieve associaties op. Maar ook misverstanden. Waarom dat zo is, weet ik niet. Want als je het woord nu eens herleidt, naar de werkelijke betekenis dan is er geen reden om er veel drukte over te maken. Ego betekent ‘ik’.

Als ik het wat verder uitleg dan is het dat deel wat je van jezelf kent maar ook dat deel wat je graag wilt laten zien aan anderen. Oftewel; je wilt graag zo gezien worden. Er ligt dus een verbinding met jouw zelfbeeld, met jouw overtuigingen, normen en waarden. Het ego wil zich manifesteren.

Dat is anders dan bij het schaduwdeel van onze persoonlijkheid. Die willen we namelijk liever niet zien of we zijn er zelfs onbekend mee geworden. En die laten we zeker niet aan de buitenwacht zien. Je moet de vuile was niet buiten hangen immers?

Gezond en ongezond ego

Ik maak wel onderscheid tussen een gezond en een ongezond ego. Een beetje raar uitgedrukt is het wel misschien. Alsof je een ego hebt met vitamine c en eentje zonder.

Wat is een gezond ego?

Een gezond ego duid ik als een ego waarbij jij jezelf kwaliteiten toedicht die bij je passen. Je hebt een realistisch zelfbeeld. Je overvraagt jezelf niet en je vraagt niet te weinig van jezelf. Willen, kunnen en zijn is op elkaar afgestemd. En dat draagt bij aan jouw zelfvertrouwen. Hoe groter jouw ego is, hoe meer kwaliteiten je aan jezelf toekent (die je ook daadwerkelijk hebt), hoe meer je zult floreren en hoe zelfverzekerder je zult overkomen.

Wat is een ongezond ego?

Ja dat is net andersom. Willen, kunnen en zijn passen niet bij elkaar en leven in disharmonie met elkaar. Je dicht jezelf kwaliteiten toe die niet bij je passen. Je kijkt naar jezelf zonder enig realisme. En dan kan het twee kanten opgaan immers. Of het leidt tot zelfoverschatting, roekeloos gedrag, uit de hoogte neerkijken op anderen, hautain gedrag of hoogmoed. Dat is de kant van het gezwollen ego. Je wilt iets laten zien wat er niet is. Maar ik wil ook de andere kant noemen. Een ongezond ego vind ik ook wanneer je jezelf minderwaardig, lelijk, onaantrekkelijk of dom vindt.  Zowel zelfoverschatting als zelfonderschatting zijn vormen van zelfbedrog.

Wat wordt nu als egoïstisch aangeduid?

Ik wil het nog wat eenvoudiger voor je maken. En dan duid ik egoïsme als valkuil waarbij je:

• Alleen maar oog hebt voor eigen behoeften of waarbij je te weinig oog hebt voor de behoeften van de medemens
• Alleen maar aan jezelf denkt en niet aan anderen
• Voorbij gaat aan de gevoelens en belangen van de ander
• Nooit bereid bent iets voor een ander te doen
• Je alleen voor een ander klaar staat wanneer je er zelf beter van wordt
• Je eigen rol overschat en jij alle eer en roem naar je toetrekt terwijl dit onterecht is
• Vervuld bent van jouw eigen voordeel, eigenbelang, overdadige eigenliefde
• Vol zit van hebzucht, hebberigheid en ik-zucht
• Je zelfzuchtig bent

Egotrippers: het ego regeert!

Ook in egoïsme heb je gradaties. Zo wordt het woord egotripper nogal eens gebruikt. Eigenlijk is dat niet anders dan wat ik hiervoor beschreef. Maar ik zal er nog wat aan toevoegen. Een egotripper:

• Heeft een instelling van: eerst ik en dan de rest
• Drukt zijn eigen zin door
• Gaat voorbij aan andermans belang
• Is een profiteur en doet alleen maar iets waar hij beter van kan worden
• Wordt gedreven door angst, ongelijkheid, dwang, veroordelen, overleven, macht
• Is snel gekwetst als hij/zij te weinig wordt bewonderd door anderen

Kwaliteit is autonomie

Achter iedere valkuil zit een kwaliteit. Dat wist je wel toch? Dat is bij egoïsme ook zo. Ik denk dat de kwaliteit autonomie heet. Wat is dan het verschil met egoïsme?

• een autonoom mens vervult allereerst eigen behoeften maar houdt terdege rekening met de behoeften van anderen
• een autonoom mens kan de gevoelens van anderen aanvaarden en respecteren
• een autonoom mens kan omgaan met hulp geven en hulp ontvangen.
• een autonoom mens kan omgaan met verantwoordelijkheid nemen voor eigen leven en de verantwoordelijkheid voor andermans leven kan hij loslaten

Proef je het verschil?  Een autonoom mens zorgt voor zichzelf, voorziet in eigen behoeften en heeft oog voor eigen wensen en behoeften maar dan wel in relatie met anderen. Een egoïst is de doorgeslagen variant door de behoeften en belangen van de ander te vergeten of over het hoofd te zien.

Allergie of valkuil

Ik zei dat egoïsme een valkuil is. Dat kan! Wanneer jouw kwaliteit autonomie is, is egoïsme een valkuil. Maar het kan ook een allergie zijn. En dan beschik je over andere kwaliteiten. Welke kwaliteit dan bij je past? Ik denk: altruïsme en onbaatzuchtig. Dan ben je juist behulpzaam, sociaal, betrokken op jouw medemens, gericht op de ander etc. Sterker nog: dan kan het jouw leerdoel zijn om af en toe eens wat egoïstischer te zijn.

Wat is jouw leerdoel?

Wanneer egoïsme jouw valkuil is dan is jouw leerdoel om contact te houden met jouw medemens. Misschien moet je je eens wat meer verplaatsen in de behoeften van anderen en leren om jezelf niet al te zeer op de voorgrond te zetten.
Wanneer egoïsme jouw allergie is dan zou je zelfs wat egoïstischer mogen zijn. Dat betekent:

• Je zou wat meer aan jezelf kunnen denken
• Je zou wat meer ruimte mogen pakken dan je gewend bent
• Je zou meer je grenzen kunnen aangeven
• Je hoeft niet altijd toegeeflijk, inschikkelijk of meegaand te zijn
• Je mag best wat meer voor jezelf opkomen
• Je zou kunnen leren meer jouw eigen koers te varen

Kortom: jouw leerdoel is juist autonomie en alles wat de egoïst teveel doet, doe jij eigenlijk te weinig.