home / persoonlijke ontwikkeling / autonomie / zelfreflectie / zelfbedrog zelfmisleiding

Zelfbedrog en zelfmisleiding

Zelfbedrog is een vorm van jezelf bedriegen en jezelf misleiden. Het is door een roze of zwarte bril kijken naar jezelf!  In dit artikel ga ik in op diverse aspecten van zelfmisleiding.

Eerlijk zijn over jezelf en naar jezelf toe

Zelfreflectie is de manier om eerlijk te zijn over jezelf en vooral ook naar jezelf toe. Wat is zelfreflectie?

Jezelf bedriegen of jezelf voor de gek houden

Ik noem onderstaand wat vormen van jezelf voor de gek houden:

• Overmatige zelfbewondering of aandacht zoeken

  Overmatige zelfbewondering is er altijd geweest. Neem de narcist die het erg  goed met zichzelf getroffen heeft of die meent dat de omgeving moeilijk zonder hem/haar kan. De narcist bewondert zichzelf als geen ander en geniet van de bewondering die hij/zij van anderen krijgt.

• Jezelf liken

  In de tijd van social media is er nog een nieuwe manier om jezelf en dus ook anderen voor de gek te houden namelijk: jezelf liken via social media. Het is een vorm van zelfadoratie die ongekende mogelijkheden biedt. Jezelf neerzetten als groots, spetterend, doen alsof je het gemaakt hebt of voor doen komen alsof je heel veel succes hebt. Hoe gaat dat?

  • jezelf aantrekkelijker vinden of neerzetten dan je bent
  • jezelf intelligenter voordoen dan je bent
  • jezelf succesvol voordoen terwijl dat niet zo is
  • doen alsof het altijd goed met je gaat terwijl dat niet het geval is

• Ontkennen

  Een vorm van zelfbedrog is de ontkenning. Wie zakt voor een examen, vertelt dat het door de omstandigheden is gekomen of dat de examinator het niet begreep. Slechte prestaties komen door externe factoren. Succes komt van onszelf. Andere ontkenningen zijn ook mogelijk zoals:

  • ik had me niet goed voorbereid
  • kijken naar anderen die het nog slechter doen (in plaats van te willen leren van anderen die het beter doen)
  • fouten niet willen toegeven
  • schuld niet willen erkennen

• Hoogmoed

  Hoogmoed is uiteraard een vorm van zelfbedrog. Of bluffen over eigen kunnen en over eigen prestaties.

• Valse bescheidenheid

  In feite is valse bescheidenheid ook een vorm van zelfbedrog. Het is een vorm van jezelf onderuithalen. Je kunt iets heel goed maar je doet alsof dat niet het geval is of dat het maar heel gewoon is wat je doet.

Waarom doen mensen het?

Een goede vraag is: waarom gebeurt dit nu? De diepe behoefte is uiteraard aandacht en waardering. Oftewel: erkenning en respect. Dat is wat anders dan de behoefte om bijzonder te willen zijn. Dat komt meer voort uit onzekerheid: ben ik wel goed genoeg of hoor ik er wel bij?

Ik denk dat dit soort zelfbedrog voortkomt uit het beeld dat je van jezelf hebt gekregen, en dat begint al in je kindertijd. Ben je als kind opgehemeld, overmatig geprezen, in de watten gelegd, vertroeteld en verwend? Of ben je als kind afgewezen, veroordeeld, negatief gelabeld, gepest en afgekeurd? Je hebt dan niet geleerd wat een realistisch zelfbeeld is. In je latere leven loop je er dan tegenaan dat hoe jij over jezelf denkt, in positieve of negatieve zin, niet overeenkomt met hoe je gezien wordt door anderen.
Zelfbedrog is nog iets anders dan jezelf anders voordoen dan je bent. Je kunt je om wat voor reden dan ook anders aan de buitenwereld presenteren dan je bent, omdat je je 'ware zelf' voor de ander verborgen wilt houden. Je probeert dan een ander te overtuigen van een onrealistisch beeld. Echter, zelfbedrog wil zeggen dat jijzelf ervan overtuigd bent dat jouw zelfbeeld realistisch is.