home / persoonlijke ontwikkeling / autonomie / zelfreflectie / introspectie

Introspectie: de verdieping van zelfreflectie

Introspectie noem ik een verdieping op zelfreflectie. Bij zelfreflectie reflecteer je op eigen gedrag, handelen of denken. En reflecteren is dat je je licht hierover laat schijnen. Introspectief vermogen gaat verder en dieper. Dat is een gedegen zelfonderzoek, zelfbeschouwing en innerlijke zelfwaarneming.

Onderzoek van hart en ziel

Ik noem het toch maar even onderzoek van hart en ziel. Dat is al gauw verdacht tegenwoordig in het tijdperk van ‘meten is weten’. Maar hart en ziel duiden op de diepste innerlijke roerselen. Je weet wel, waar het woord hartstocht vandaan komt, waar we het van harte mee eens zijn, waar we met hart en ziel voor gaan. Welnu, introspectie vind ik daarom dieper gaan dan zelfreflectie: je onderzoekt ook hart en ziel. Je zoekt jouw beweegredenen en motieven.

Onderzoek van jouw consciëntie

Introspectieve vragen kun je ook stellen als het over jouw geweten gaat:

• Is jouw moreel kompas op orde?
• Doe je de dingen die je doet naar eer en geweten?
• Doe je geen zaken tegen beter weten in?
• Handel je overeenkomstig jouw normen en waarden of merk je dat je daaraan concessies doet?

Het vraagt tijd en stilte

Even naar binnen kijken, mediteren. Afstand nemen van de razernij van deze wereld. Even tot jezelf komen. Jezelf bespiegelen, je ziel spiegelen in het licht van jouw geweten.

• Is jouw kompas op orde?
• Doe je die zaken in jouw leven die jij ook echt graag wilt?
• Heb je innerlijke rust en vrede?
• Zijn de dingen die je doet in harmonie met jouw innerlijk weten?
• Kun je zelf in de spiegel kijken wanneer het over jouw handelen gaat?
• Doe je de dingen die belangrijk voor jou zijn?
• Laat je je leiden door jouw behoeften of door jouw angsten?
• Is jouw energiebalans op orde?
• Gebruik jij jouw talenten wel?

Wat kun je met introspectie?

Introspectie heeft een functie. Je houdt jezelf een spiegel voor. Je gaat dingen ontdekken die je weggestopt had in een hoekje van het onderbewustzijn. Misschien kom je uit de bevriesstand en ontdooi je. De emotie gaat stromen. Jouw tranen vloeien en dat noem ik smeltwater van de ziel. Je komt tot jezelf.
Jezelf een spiegel voorhouden betekent voor mij dat je eerlijk wordt naar jezelf. Want we houden onszelf zo vaak voor de gek. Ik wel tenminste. Ik noem een paar voorbeelden van jezelf voor de gek houden:

• Dat je dingen doet die je diep in je hart toch niet wilt
• Dat je ja hebt gezegd, tegen beter weten in
• Dat je je laat leiden door oude ingesleten patronen die je nog geërfd hebt als overlevingsmechaniek, toen je dat in je jeugd nodig had
• Dat je je laat leiden door weerstand, wederom ontstaan vanuit het erfstuk van het overlevingsmechanisme
• Dat je je weer laat leegzuigen door anderen terwijl je je heilig had voorgenomen dit nooit weer te doen
• Dat de waan van de dag alweer regeert, terwijl jij zelfregie zou ontwikkelen
• Dat je je weer zorgen maakt om al die flauwekul waar je niks aan kunt doen
• Dat je dingen niet leuk vindt, terwijl je jezelf hebt aangepraat dat jij dat ook moet kunnen
• Dat jij jezelf voor de zoveelste keer hebt aangesloten op de verkeerde bron van zelfwaardering (namelijk status, aanzien en prestige) en dat je daarom het innerlijk contact met jezelf dreigt te verliezen
• Dat je je angsten projecteert op anderen of op een situatie
• Dat je je bij het maken van keuzes niet laat leiden door jouw behoeften

Met jezelf in het reine komen

Introspectie vindt plaats in de afzondering. Daar waar de massa niet is. Het doel is dat je met jezelf in het reine komt. Dat je jezelf weer aan kunt kijken, vrede hebt en innerlijke rust. Dat draagt bij aan welzijn en welbevinden van jou als persoon.

Verschil met zelfreflectie

Waar zelfreflectie vooral gaat over jezelf en jouw handelen waarnemen, daar gaat introspectie over het zoeken naar betekenis van wat je waarneemt. Wat is het verband tussen je huidige vraagstuk en andere vraagstukken die je in je leven tegenkwam? Welke beschermingslagen heb jij aangelegd, en wat zit daaronder? En: durf je onder ogen te zien wat je tegenkomt?