Ontwikkeldoelen: hoe stel je doelen op die echt bij jou passen?
Ontwikkeldoelen zijn afspraken over jouw persoonlijke, team- of organisatieontwikkeling. Maar hoe formuleer je doelen die niet alleen mooi klinken, maar ook echt bij jou passen? In dit artikel help ik je op weg met herkenbare voorbeelden, reflectieve vragen en praktische tips.
Wat is ontwikkeling?
Ontwikkeling heeft altijd te maken met een cyclus, patroon of proces wat iemand doormaakt. Je zou het ook kunnen vergelijken met groeistadia of groeiprocessen die je persoonlijk doormaakt of die jouw team of organisatie doormaakt.
Groei
Groei wordt vaak gezien als toename van volumes. Organisatiegroei wordt vaak gezien als toename van het aantal medewerkers, vestigingen, omzet, winst. Toch in het zicht van de woorden ontwikkeling en groei is groei niet altijd gericht op kwantiteit of hoeveelheid. Groei kan ook gericht zijn op kwalitatieve aspecten.
Leiderschapsstijl
Wat voor leiderschapsstijl heb jij als leidinggevende? Doe de online test. Zo krijg je inzicht in jouw ontwikkeldoelen.
Resultaatgericht leidinggeven
Bekijk de training resultaatgericht leidinggeven voor het middenkader en hoger kader.
Persoonlijke ontwikkeling
Persoonlijke ontwikkeling is persoonlijke groei. Dat kan jouw professionele ontwikkeling zijn (jouw persoon in de setting van jouw beroep) maar dat kan ook een ontwikkeling als mens zijn. Ik leg het wel eens zo uit: ieder mens is in-gewikkeld (ingewikkeld) in gewoonten, gedachten, patronen, denkpatronen, denkbeelden. Ontwikkelen is afwikkelen van de wikkels. Het is anders leren kijken naar hetzelfde. Ontwikkelen is openstaan, een open houding hebben t.o.v. de zaken in jouw omgeving. Ontwikkeling heeft altijd een verband met behoeften, jouw persoonlijke behoeften. Wellicht veranderen ze door de jaren heen terwijl je daaraan voorbij gaat omdat je onvoldoende luistert, stil staat bij jouw eigen behoeften. Behoeften hebben altijd een relatie met jouw gevoelens. Ontwikkeling kan zich richten op tal van thema’s zoals:
- Talentontwikkeling (ontwikkeling van jouw kwaliteiten)
- Communicatieve ontwikkeling
- Ontwikkeling in autonomie
- Spirituele ontwikkeling
- Emotionele ontwikkeling
- Professionele ontwikkeling
Voorbeelden:
- Ik wil leren mijn grenzen aan te geven bij collega's.
- Ik wil beter leren omgaan met feedback van mijn leidinggevende.
- Ik wil stoppen met pleasen en meer ruimte voor mezelf maken.
Leerdoelen en ontwikkelafspraken
Ontwikkeldoelen zijn in feite een vorm van leerdoelen die je stelt voor de training of cursus. Ook voor coachingstrajecten kun je leerdoelen vaststellen. Ik heb tal van voorbeelden voor je uitgewerkt op alle niveaus. Bekijk ook het overzicht van leerdoelen. Ontwikkeldoelen kunnen leiden tot ontwikkelafspraken. Hoe maak je ontwikkelafspraken?
Teamontwikkeldoelen
Teamontwikkeling heeft ook te maken met de fasen en groeistadia van ontwikkeling. Ik heb een vijftal teamfasen voor je uitgewerkt variërend van fase 1: vertrouwen tot fase 5: resultaat.
Ieder nieuw team begint in de cyclus van fase 1. Weet je waar jouw team zich bevindt? Kun je dat duiden? Ontwikkeldoelen kunnen worden vastgesteld wanneer je weet in welke fase jouw team zich bevindt. Let wel: er is geen vast draaiboek voor teamfasen. Wanneer teamleden vertrekken en/of nieuwe teamleden aanschuiven, verandert de dynamiek en kan het hele team in een andere fase belanden. Ook wanneer bijvoorbeeld bij een reorganisatie de positie of de opdracht van het team gewijzigd wordt kan het team in fase terugvallen. Dat betekent dat de leidinggevende hierbij moet kunnen aansluiten. Ik noem een aantal voorbeelden:
- We willen leren om als team beter naar elkaar te luisteren.
- We willen onderlinge spanningen sneller bespreekbaar maken.
- We willen gezamenlijke verantwoordelijkheid ontwikkelen.
Ontwikkeldoelen in organisaties
Ontwikkeldoelen voor organisaties kunnen verschillen van organisatiedoelstellingen die veel meer op prestaties en resultaat gericht zijn. Ontwikkeldoelen kunnen er wel een onderdeel van zijn. Ze richten zich op cultuur, samenwerking, leiderschap en ontwikkeling van medewerkers. Ik noem wat voorbeelden:
- We willen een cultuur van open feedback en transparantie bevorderen.
- We willen leiderschap ontwikkelen op basis van vertrouwen.
- We willen medewerkers stimuleren hun talenten te benutten.
Moeten ontwikkeldoelen SMART zijn?
Een goede vraag: moeten ontwikkeldoelen SMART zijn? Weet je, dat is niet altijd mogelijk. SMART is een rationeel gereedschap bij het samenstellen van jouw doel. Prima tool overigens! Maar niet alles is te meten en te weten. Er is ook beleving en gevoel. Dus om SMART vast te stellen dat jouw werkplezier met 3% is toegenomen of dat je 2,4% gelukkiger bent in jouw huidige functie, lijkt me wat overdreven. Wil je ze tóch SMART maken? Kijk dan of je het doel:
- Stimulerend kunt formuleren
- Motiverend maakt voor jezelf
- Aansprekend houdt (niet te vaag)
- Realistisch afbakent
- En waar je Trots op kunt zijn
Ontwikkeldoelen als rode draad in je ontwikkeling
Ontwikkeldoelen zijn meer dan afspraken op papier. Ze zijn richtingwijzers, ankerpunten in een proces van persoonlijke of professionele groei. Vanuit mijn werk zie ik dat mensen pas echt in beweging komen als het doel klopt met hun verlangen, hun waarden en hun context. Een doel dat jou raakt, beweegt jou.
Ontwikkeldoelen zijn persoonlijk
Wat voor de één werkt, werkt niet per se voor de ander. Neem Tim, teamleider van een logistiek bedrijf. Zijn ontwikkeldoel was: 'Ik wil leren minder snel in de verdediging te schieten bij kritiek.' Bijzonder concreet. Maar achter dat doel zat iets groters: zijn verlangen om als leider sterker te staan, zonder hard te worden. Zijn leerproces begon pas echt toen hij inzag dat hij niet zwak was als hij zich kwetsbaar opstelde. Ontwikkeling komt pas op gang als jij je doel ervaart als relevant én haalbaar.
Het juiste doel op het juiste moment
Ontwikkeldoelen hangen samen met de fase waarin jij zit. Zit je net in een nieuwe functie? Dan gaat het vaak over overzicht houden, grenzen stellen, je rol pakken. Zit je al jaren in eenzelfde rol, dan schuift het doel misschien richting verdieping, zingeving of balans. Of het gaat over het terugvinden van jezelf na een burn-out of crisis. Zoals bij Anne, die pas na ziekte besefte dat ze zich jarenlang had aangepast en zichzelf was kwijtgeraakt. Haar ontwikkeldoel werd: 'Ik wil mezelf niet meer verloochenen, maar trouw zijn aan mijn gevoel.'
Ontwikkeldoelen zijn veranderlijk
Je ontwikkeldoelen mogen veranderen. Ze groeien met je mee. Soms verandert de context, soms jijzelf. En soms merk je onderweg dat het doel niet klopt. Dan stel je bij. Dat is geen falen, dat is rijping. Zoals een boom zich vormt naar de wind, vorm jij je naar het leven. Maar wel met richting. Want zonder richting dwaal je. En een goed gekozen doel, hoe klein ook, geeft richting.
Veelgestelde vragen – FAQ
Hier tref je enkele veelgestelde vragen.
Wat is het verschil tussen een leerdoel en een ontwikkeldoel?
Voor mij persoonlijk is er geen verschil. Maar als ik om me heen kijk: een leerdoel is concreter en vaak gericht op kennis of vaardigheden. Een ontwikkeldoel is breder en gaat over gedrag of bewustzijn.
Moet een ontwikkeldoel altijd meetbaar zijn?
Nee. Zeker bij persoonlijk gedrag is betekenisvoller vaak belangrijker dan meetbaar.
Hoe formuleer je samen met je team ontwikkeldoelen?
Start met een open gesprek: waar lopen we op vast? Wat willen we anders? Werk dat uit in concrete gedragsdoelen.
Wat zijn goede ontwikkeldoelen voor leidinggevenden?
Denk aan: leren delegeren, vertrouwen geven, coachend leidinggeven, feedback leren ontvangen. Zie ook leerdoelen leiderschap.
Wat zijn voorbeelden van niet-SMART doelen?
Bijvoorbeeld: “Ik wil beter leren voelen wat ik zelf nodig heb in samenwerking.” Of: “Ik wil leren reageren vanuit rust in plaats van vanuit irritatie.”
Resultaatgericht leidinggeven
Wil jij jouw ontwikkeldoelen écht vormgeven en omzetten in resultaat?
Volg dan de training resultaatgericht leidinggeven en leer hoe je richting geeft aan gedrag, ontwikkeling en prestaties – bij jezelf én je team.
Leiderschapstraining
Wil jij groeien in jouw rol als leidinggevende?
Ontdek onze trainingen leiderschap en ontwikkel jouw stijl, communicatie én team naar een hoger niveau.
Auteur
Dit artikel is geschreven door Jan Stevens. Jan Stevens is eigenaar en oprichter van De Steven training & coaching (www.desteven.nl). Op deze website tref je meer dan 2000 blogs over persoonlijke ontwikkeling, loopbaan, leiderschap, teamontwikkeling, hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid.
Publicatiedatum: 30-06-2017
