Leiderschapskwaliteiten
Leiderschapskwaliteiten heb je nodig in een leidinggevende functie. Nu wordt er veel gesproken over leiderschap en over de kwaliteiten van een leider. Maar over welke kwaliteiten beschikt een leider nu precies? Of over welke leiderschapskwaliteiten moet een leider beschikken? Wat maakt een leider tot een leider? Bekijk ook de individuele training gericht op het ontwikkelen van jouw leiderschapskwaliteiten.
Wat is leiderschap?
Om uit te leggen wat leiderschapskwaliteiten zijn, kom ik eerst bij de vraag wat leiderschap is. Duidelijk is dat er leiders zijn omdat er ook volgers zijn. Een leider is voor mij iemand die voorop gaat, de lijnen uitzet, richting aangeeft, initieert, vooruitkijkt etc. Een leider is ook iemand die anderen meeneemt in die richting of fijnzinniger uitgedrukt: een leider is iemand die samen met anderen vooruitkijkt en richting geeft.
Allerlei soorten
Ik weet ook dat er allerlei soorten van leiderschap geduid worden. Zelfs de dictator is leider. Dat lijkt ook zo, maar zodra leiderschap lijden veroorzaakt, ben ik klaar! Dus je komt bij de definitie van leiderschap ook op het punt van overtuigingen. Je komt ook bij normen en waarden wat betreft leiderschap. Is leiderschap:
- Dicteren of inspireren?
- Opleggen of afspreken?
- Sturen of zelfsturing bevorderen?
- Motiveren of afdwingen?
- Eigen zin doordrijven of zinvol werk bieden?
In dit artikel noem ik een aantal basiselementen van leiderschap. In een ander artikel bespreek ik het verschil tussen leiders en managers. Dat zal ik nu niet herhalen.
Doe de leiderschapstest!
Wil je weten waar jouw individuele leiderschapskwaliteiten liggen? Wil je ontdekken wat jouw natuurlijke leiderschapsstijl is? Doe dan de gratis online test!
Training en coaching gericht op leiderschap
Wij verzorgen training & coaching voor leidinggevenden, managers en ondernemers. Zowel voor het middenkader als het hoger kader, voor de startende leidinggevende als de ervaren manager.
Leiderschap: de trits tussen willen, kunnen en zijn
Leiderschap speelt zich ook af in de trits van willen, kunnen en zijn.
Kunnen
Onder kunnen versta ik zaken als vaardigheden en dan specifiek leiderschapsvaardigheden, managementvaardigheden. Bij alle leidinggevende zaken komen vaardigheden aan de orde zoals:
- Communicatieve vaardigheden
- Delegeervaardigheden
- Vaardigheden om te beoordelen
Kunnen gaat ook over kennis. Je moet als leidinggevende ook kennis hebben. Pak een eenvoudig voorbeeld: ‘wat mag je iemand vragen bij ziekmelding?’. Dat is een kwestie van weten.
Willen
Als ik praat over willen, dan gaat het om jouw motivatie. Ik schreef al een artikel over ‘ambieer jij een leidinggevende functie?’ en dan 10 redenen om dat te willen en 10 redenen om ervan af te zien. Ik heb maar één advies als het gaat over de vraag: waarom zou jij een leidinggevende functie willen? Antwoord: omdat dat past bij jouw kwaliteiten en talenten. Als het niet past bij jouw kwaliteiten, zie er dan meteen van af!
Zijn
Leiderschapskwaliteiten horen bij wie je bent. Je hebt ze wel of je hebt ze niet. Wanneer je leiderschapskwaliteiten hebt, kun je ze ontwikkelen. Maar je kunt ze niet aanleren. Net zomin als je muzikaliteit kunt aanleren op het conservatorium, zonder dat je muzikaal bent. Wanneer je leiderschapskwaliteiten hebt, kun je de leiderschapsvaardigheden gemakkelijk aanleren.
Misverstand alom
Misverstand is er alom als je over leiderschapskwaliteiten praat. Het is één grote container en een ondoorzichtig woud. Je kunt geen generieke leiderschapskwaliteiten uitstrooien over iedere leidinggevende functie. De directeur van Achmea heeft andere leiderschapskwaliteiten nodig dan de bakker op de hoek van de straat. Beiden zijn ze leider. Dus vaststellen wat voor leiderschapskwaliteiten jij hebt is één onderdeel en vaststellen welke leiderschapskwaliteiten je nodig hebt in een bepaalde functie dat is twee.
Andere misverstanden zijn er ook, bijvoorbeeld: een leider moet extravert zijn. Klinkklare onzin! Er zijn tal van introverte leiders die met een enkel woord een heel leger wisten aan te sturen.
Of: een leider moet een flamboyant welbespraakt persoon zijn. Ook daarvan zeg ik: klinkklare onzin! Een leider brengt verbinding en communiceert verbindend. Dat leg ik verderop in dit artikel uit.
E-books over kwaliteiten en talenten
Bestel in onze webshop:
Wat maakt een leider tot een leider?
Ik geef nu een aantal aspecten aan die een leider tot een leider maken.
- Richting geven: vooruitkijken en anticiperen
- Vertrouwen creëren
- Duidelijkheid: waar wil ik naar toe of wat wil ik bereiken?
- Gericht op ontwikkeling
- Verbindend: gericht op de relatie
- Zinvol werk en zinvolle taken
- Hij/zij kent zijn plek (is positie-sensitief)
Richting geven: vooruitkijken en anticiperen
Een leider geeft richting en naarmate het team zelfsturender is zou je kunnen zeggen dat een leider helpt om richting te geven. Leiders kijken vooruit, denken vooruit, voorvoelen sommige situaties. Ze kennen de markt, de omgeving waarin hun organisatie zich beweegt. En iedere keer weten ze daarop in te spelen door hun organisatie zo in te richten en aan te passen dat er een optimale match komt tussen de organisatiebehoefte en de marktbehoefte. Leiders werken vanuit een visie. Natuurlijk maakt het een groot verschil of je leider bent bij een internationale organisatie waar duizenden mensen werken of dat je leiding geeft aan de bakkerij waar 10 mensen in dienst zijn. Maar in beide gevallen geldt: richting geven is nodig.
Wat maakt nu dat een leider richting kan geven? Hij/zij heeft bepaalde inzichten nodig om dat te kunnen doen, maar ook vaardigheden. Wat mij betreft ook kernkwaliteiten. Welke kernkwaliteiten horen bij richting geven?
Ik noem er een paar:
- Proactief ingesteld
- Anticiperen
- Kartrekker
- Plannenmaker
- Visionair
- Kwartiermaker of pionier
Anderen meenemen
Als leider neem je anderen (lees: het team of de organisatie) mee in de richting die nodig is. De hiërarchische baas van vroeger begreep dat hooguit als: opleggen, dicteren, forceren en doordrukken. En je had gewoon te luisteren, anders was er een probleem. Meenemen mag best een beetje duwen zijn. Dat doe je als je beslist overkomt, slagvaardig bent, daadkrachtig. Maar je kunt ook op een andere manier richting geven, waardoor je andere kwaliteiten inzet. Ik noem dat de kernkwaliteiten van de verlokking. Door je natuurlijke kwaliteiten in te zetten, gaat een ander mee in jouw energie. Dat doe je ook met kwaliteiten waardoor je anderen inspireert en motiveert. Ik denk aan de volgende kwaliteiten:
- Energiek
- Enthousiast
- Inspirerend
- Optimistisch
- Speels
- Spontaan en spontaniteit
- Stimulerend
Overtuigingskracht is dus wat anders dan je zin doordrukken. Ook wat anders dan alleen maar argumenteren en onderbouwen. Het begint bij: de juiste richting zien, zelf ervan overtuigd zijn dat dit de goede route is en die kwaliteiten inzetten die helpen om anderen mee te nemen in jouw boodschap.
Training leiderschapskwaliteiten ontdekken
Individuele training: ontdek jouw leiderschapskwaliteiten
Wil je een individuele training volgen gericht op het ontdekken en inzetten van jouw leiderschapskwaliteiten? Dat kan! In een kort en krachtig traject kunnen wij jou helpen om jouw leiderschapskwaliteiten optimaal te leren kennen en te benutten.
Inhoud
Sessie 1: Tijdens de eerste sessie besteden we aandacht aan jouw leiderschapskwaliteiten maar we bepalen ook samen met jou de doelstellingen van jouw individuele training. We maken een analyse waarbij we onze eigenschappenanalyse inzetten. Maar daarnaast is het gesprek over de uitkomsten van de test net zo belangrijk. We brengen jouw sterke en zwakke punten in kaart.
Sessie 2-5: Vervolgens gaan we samen kijken naar onderwerpen als:
- presentatie van jezelf
- jezelf profileren
- hoe verkoop jij jezelf
- jouw communicatiestijl
- jouw persoonlijke kracht ontwikkelen
- jouw leiderschapskwaliteiten in het perspectief van jouw opleiding en baan
- de combinatie vaardigheid en leiderschapskwaliteiten
Meer informatie?
Doelstelling
Je krijgt inzicht in jouw leiderschapskwaliteiten, valkuilen en leerdoelen en je leert om te handelen vanuit jouw leiderschapskwaliteiten. Je krijgt inzicht in jouw leiderschapsstijl.
Duur
De training bestaat uit 5 individuele sessies van 1,5 uur. De sessies vinden doorgaans om de veertien dagen plaats en duren 1,5 uur.
Locatie
Je kunt de training volgen te Amersfoort of Hoogeveen. Eventueel ook incompany op jouw locatie. Ook is het mogelijk om de training online te volgen.
Duidelijkheid
Hoewel leiders veel aandacht voor hun medewerkers hebben, zijn het beslist geen softies of watjes. Ze zijn volstrekt duidelijk over hun verwachtingen. Ze vertellen de medewerkers wat ze van hen verwachten. Maar een leider zal de medewerker ook vragen wat hij/zij van de leider verwacht. Verwachtingen matchen zorgt voor duidelijkheid en geeft zekerheid en vertrouwen in de organisatie. Kwaliteiten die daarbij horen:
- Duidelijk zijn in de communicatie
- Afspreken, bespreken, aanspreken en uitspreken
- Helder zijn over de richting van het team en de organisatie (waar gaan we naar toe?)
- Helder zijn over: wat verwachten we van elkaar (verwachtingen managen, doelen stellen)
- Helder zijn over: hoe gaan we het doen samen (processen, procedures, protocollen, werkafspraken)
Ik zeg erbij: duidelijkheid is een ingrediënt voor gezonde organisaties. Onduidelijkheid in organisaties leidt tot verzuim, gebrek aan vertrouwen, conflicten en frustratie.
Verwante informatie
Vertrouwen
Leiders begrijpen dat vertrouwen de fundering is in de organisatie. Mensen presteren beter in een veilige omgeving waar ze zichzelf kunnen zijn, waar ze inbreng mogen hebben en waar hun input ook op prijs gesteld en benut wordt. Leiders begrijpen ook dat als je wat wilt bereiken je de mensen vanuit intrinsieke motivatie mee moet krijgen. Wanneer medewerkers achter de doelstellingen van de organisatie gaan staan, gaat het zoveel gemakkelijker. Dan komt er bezieling en passie in de teams. De leider heeft een cruciale rol in het creëren van vertrouwen binnen de organisatie. Allereerst zal de leider standvastig koers moeten houden en niet snel opgeven. Maar er moet ook overeenstemming zijn tussen wat de leider zegt, toezegt en zijn/haar daden. Leiders dienen een voorbeeldfunctie te hebben wanneer het gaat om betrouwbaarheid en integriteit. Dat betekent dat ze verplichtingen en beloften nakomen en daar waar nodig klaar staan voor hun medewerkers als het erom spant. Wat de leider moet kunnen is:
- Draagvlak creëren binnen de organisatie of het team
- Vertrouwen creëren
- Commitment verkrijgen
Maar welke leiderschapskwaliteiten heb je nodig om dat te kunnen? Ik noem een paar kernkwaliteiten die daarbij passen:
- Je bent toegankelijk en benaderbaar
- Je hebt een luisterend oor en inlevingsvermogen
- Je bent vertrouwenwekkend (mensen praten gemakkelijk tegen je aan)
- Je bent eerlijk
- Wat er ook bij hoort: je bent duidelijk (hoe duidelijker je bent, hoe eerder men vertrouwen in jou heeft)
- Je bent respectvol, je respecteert en je dwingt respect af
Ontwikkelen
Leiders hebben oog voor ontwikkeling. Ontwikkeling van de organisatie is ontwikkeling van teams en individuen. Ze zullen stimuleren dat mensen zich ontwikkelen. Immers persoonlijke groei van medewerkers zorgt voor organisatiegroei. Wil je als organisatie groeien, dan moet je ervoor zorgen dat jouw medewerkers groeien, dat de teams groeien qua ontwikkeling. Ik heb de slogan ‘wie de jeugd heeft, heeft de toekomst’, aangepast in ‘wie de toekomst heeft, heeft de jeugd’.
Wanneer je als organisatie toekomst creëert voor medewerkers dan zorg je voor een instroom van gekwalificeerde, bekwame en intrinsiek gemotiveerde mensen. En toekomst creëer je door te werken aan continuïteit, ontwikkeling en doorontwikkeling. Dat heeft alles met visie te maken. Laat je je leiden door wat fout gaat binnen het bedrijf of heb je de focus op wat goed gaat? Laat je je leiden door verzuimcijfers of ben je gespitst op het vergroten van inzetbaarheid? Ben je gericht op die ene medewerker die niet zo goed functioneert of hou je je bezig met het bevorderen van goed functioneren?
Dat maakt het verschil! Ontwikkelen van medewerkers, dat motiveert. Nu is ontwikkelen veel meer dan een cursus of training organiseren. Dat kan ook! Het is ook zelfsturing en autonomie ontwikkelen in de organisatie, verantwoordelijkheid bij medewerkers neerleggen, durven loslaten. Ontwikkelen is een organisatie creëren waar mensen ingezet worden op hun kwaliteiten, waar gewerkt wordt aan bewustwording rond eigen kwaliteiten en valkuilen.
- Zelfsturing in teams ontwikkelen
- Waardering medewerkers geven
- Talentontwikkeling
Ontwikkeling organiseer je ook door training, cursussen, coaching, supervisie, intervisie. Maar denk ook aan functieroulatie, actief loopbaanbeleid (niet als de medewerker vastloopt maar altijd), doorstroombeleid etc.
Verbinding: gericht op de relatie
Leiders zijn gericht op de relatie met de medewerker. Ze zijn aanspreekbaar voor de conciërge, de tuinman en het managementteam. Iedere medewerker doet ertoe en levert een bijdrage aan de organisatiedoelen. Leiders betrekken de medewerkers bij de organisatie. En zo creëren ze optimale betrokkenheid.
- Ze hebben aandacht en tijd voor teamleden
- Ze bevorderen open communicatie binnen de organisatie
- Ze creëren het wij-gevoel binnen teams
- Ze bouwen een relatie op met de medewerker
Ook hier geldt: de medewerkers moeten het verschil maken. De technologie, de machines en de gereedschappen werken wel. Dat is niet het vraagstuk. Maar die medewerkers, de teams zijn bepalend. Verbindende communicatie is wat anders dan slijmen en beslijmen. Maar welke kwaliteiten horen bij verbinding? Ik maak een tweedeling bij verbindend communiceren.
- De één stapt gemakkelijk op mensen af (is contactueel gemakkelijk, vlot en voelt zich vrij in het sociale verkeer, ad rem)
- De ander heeft de kwaliteit dat medewerkers gemakkelijk op hem/haar afstappen (toegankelijk, luisterend oor, benaderbaar).
Wat is het beste? Voor mij zijn ze allebei het beste.
Persoonlijk leiderschap: wat zijn de kenmerken?
Persoonlijk leiderschap heeft de zes zelfde kenmerken.
- Proactief: vooruitkijken en anticiperen
- Vertrouwen creëren
- Duidelijkheid: waar wil ik naar toe of wat wil ik bereiken?
- Gericht op de eigen ontwikkeling
- Gericht op de relatie
- Zinvol werk en zinvolle taken
Je hoeft dus geen leidinggevende te zijn om leiderschap te tonen.
Zinvol en betekenis
Leiders hebben oog voor ZIN. Daarmee bedoel ik: zinvol werk in een organisatie die zin en betekenis heeft.
Wanneer heeft jouw organisatie zin en betekenis? Wanneer er een duidelijke missie is. Wanneer je bijdraagt en toevoegt, wanneer er betekenis is. En geloof me, ik doel niet alleen op economisch nut en betekenis. Bij zinvol denk ik ook aan: maatschappelijke betrokkenheid, duurzaamheid (in brede zin). Maar je kunt het kleiner maken. Zinvol is wanneer je bijdraagt aan de persoonlijke idealen en missie van medewerkers. En weer kom ik dan bij: zet medewerkers in op hun talent, help ze ontwikkelen, laat ze groeien in wie ze zijn. Grotere motivatiebron is haast ondenkbaar voor medewerkers. Gevolg: er ontstaat bevlogenheid en werkplezier.
Positie-sensitiviteit
Een leider kent zijn/haar plek. Ik heb het positie-sensitiviteit genoemd en dat leg ik uit aan de hand van de deugden die Benedictus toekende aan leidinggevenden. En één daarvan is nederigheid. Een heerlijk ouderwets woord, ik weet het. Noem het bescheidenheid. Van een leider wordt verwacht dat hij/zij:
- niet hoogmoedig of hautain is
- niet op anderen neerkijkt
- de moed heeft om onder ogen te zien dat ook hij/zij maar een mens is
- de moed heeft om kwetsbaar te zijn
- zichzelf niet verheft boven anderen
- niet arrogant is of hooghartig
- nuchter is en niet verkwistend
Waarom is dat zo belangrijk? Als leidinggevende of manager heb je macht. Sommige mensen vinden dat onaangenaam klinken omdat het woord macht andere associaties oproept. Maar als leidinggevende ben je bevoegd om anderen werk op te dragen en je hebt de positie waarin jij beslissingen neemt die van invloed zijn op jouw medewerkers. Bovendien beoordeel je het werk van jouw medewerkers. Daar is niks mis mee. Maar het maakt de leider ook kwetsbaar. Macht kan leiden tot machtsmisbruik. Ik zei het al: ‘wanneer leiderschap lijden veroorzaakt, zijn we uitgepraat’. Wat is nu het kenmerk van een leider? Hij/zij begrijpt dit, is hiervan doordrongen, beschermt zichzelf en anderen hiertegen, weet om te gaan met afstand en nabijheid, kan goed op zichzelf reflecteren, staat open voor feedback.
Waarom is leiderschap belangrijk?
Waarom is leiderschap zo belangrijk in organisaties? Hebben we leidinggevenden nodig?
Leiderschap heeft grote invloed op de betrokkenheid en motivatie van medewerkers. Leidinggevenden kunnen zowel een motiverend als demotiverend klimaat creëren. Wanneer mensen vrijwillig ontslag nemen, komt dat in een groot aantal situaties door hun baas. Leidinggevenden die niet functioneren, belemmeren de voortgang van het team, de organisatie maar ook de individuele ontwikkeling van de medewerker. Zie ook: disfunctioneren leidinggevende.
Leiderschapsontwikkeling
Bekijk al onze trainingen gericht op leiderschapsontwikkeling
