Loading ...

Direct informatie? 0528 23 60 30

Of mail naar planning@desteven.nl

Taakeisen, taakbelasting, hulpbronnen en herstel

Taakeisen en taakbelasting. Bij de aanpak van werkdruk en werkstress wordt vaak gebruik gemaakt van een balans model. Het gaat in dat model over de balans tussen taken in het werk, die energie kosten en hulpbronnen die energie opleveren. Als het werk meer energie kost dan het oplevert kan dat leiden tot vermoeidheid, stress en ziekteverzuim. Wat zijn taakeisen en wat zijn hulpbronnen? En hoe kun je daarmee werkdruk verminderen en werkplezier bevorderen?

Wat is een taakeis?

Taakeisen zijn de taken die een medewerker moet uitvoeren, inclusief de daarbij gestelde eisen.

Bijvoorbeeld het aantal taken en de kwaliteit van de taken. De ene taak kan zwaarder zijn dan de ander, van belang is de:

  • Moeilijkheidsgraad,
  • De hoeveelheid taken
  • De beschikbare tijd

Drie soorten inspanning

Taakeisen zijn dus aspecten in het werk die inspanning vragen. Afhankelijk van de taakeisen kunnen taken veel of weinig inspanning kosten. Er kan onderscheid worden gemaakt in 3 verschillende soorten inspanning:

  • mentale inspanning
  • emotionele inspanning
  • fysieke inspanning

Taakeisen en taakbelasting

 

Hulpbronnen

Om goed met de verschillende vormen van inspanning om te gaan, zijn hulpbronnen nodig. Bij werkhulpbronnen gaat het om kenmerken van het werk die helpen om de eisen die het werk stelt het hoofd te bieden. Daarnaast zijn persoonlijke hulpbronnen van belang. Om vermoeidheid, werkstress en ziekteverzuim te voorkomen is het van belang om bij hoge taakeisen, veel hulpbronnen beschikbaar te hebben. Naast inzicht in taakeisen en hulpbronnen tijdens het werk is herstel nodig na het werk, zodat mensen zonder restverschijnselen van de geleverde inspanning weer aan een nieuwe werkdag kunnen beginnen.

Hulpbronnen bij stress

Taakbelasting: Hoofd-, Hart- en Handtaken

Verschillende taken leiden tot verschillende vormen van belasting en vragen om verschillende hulpbronnen en herstel. Taken kunnen leiden tot mentale, emotionele of fysieke belasting. Daar moeten dus ook mentale, emotionele of fysieke hulpbronnen tegenover staan.

  • Mentale inspanning ontstaat als bijvoorbeeld een complex probleem moet worden opgelost of als het uitvoeren van een taak hoge concentratie vraagt. Taken die veel mentale inspanning vragen noemen we ook wel Hoofdtaken.
  • Emotionele belasting kan ontstaan bij confrontatie met lijden, agressie op het werk of bij conflicten. Taken die veel emotionele inspanning vereisen noemen we ook wel Harttaken.
  • Tenslotte zijn er ook taken die veel fysieke inspanning vragen zoals langdurig staan of zwaar tillen. Taken met veel fysieke inspanning worden ook wel Handtaken genoemd.

Balans hoofd hart en handen

Hoofd-, hart- en hand-hulpbronnen

Evenals de taakeisen zijn ook werkhulpbronnen onder te verdelen in hoofd-, hart- en hand-hulpbronnen.

  • Hoofdhulpbronnen zijn hulpmiddelen op het mentale vlak, zoals de mogelijkheid om de eigen werkmethode te kiezen, zelf de volgorde van taken te bepalen of toegang te hebben tot informatie.
  • Harthulpbronnen zijn emotionele hulpbronnen en komen vooral tot uiting in emotionele steun van collega’s of leidinggevende, of een luisterend oor na een emotioneel zware taak.
  • Handhulpbronnen zijn fysieke middelen, zoals technische en/ of ergonomische hulpmiddelen.

Hoofd, hart en handen

Herstel

Hulpbronnen zijn nodig om tijdens het werk goed met taakeisen om te kunnen gaan. Na het werk is echter herstel nodig. Voor het begin van het volgende werk moet een medewerker volledig hersteld zijn van de inspanningen van de vorige dag. Ook voor herstel geldt een opdeling in hoofd, hart en handen.

  • Met het hoofd loskomen van het werk houdt in dat de medewerker niet meer aan het werk denkt.
  • Met het hart loskomen van het werk betekent dat hij/zij niet meer nadenkt over emotioneel belastende werksituaties en deze emoties ook niet meer ervaart. De werknemer wordt dan niet meer geraakt door emotionele situaties die zich op het werk afspeelden.
  • Met de handen loskomen van het werk tenslotte betekent dat de werknemer niet meer dezelfde werkhouding heeft als tijdens het werk, of hetzelfde type lichamelijke arbeid verricht. Denk bijvoorbeeld aan iemand die ’s avonds weer achter een bureau gaat zitten, terwijl hij/zij dat al de hele dag heeft gedaan.

Functionele hulpbronnen

Om de effecten van hoge taakeisen het hoofd te bieden heeft iemand dus hulpbronnen nodig en herstel. De hulpbron moet passen bij de belastende taakeis. Zo zal een verpleegkundige bij het tillen van een zware, bedlegerige patiënt meer hebben aan een tillift dan aan een collega die hem vanaf de zijlijn aanmoedigt. De tillift is in dit geval een meer functionele werkhulpbron dan de collega.

Taakeisen zijn niet altijd negatief

Taakeisen kunnen zowel een positieve als negatieve uitwerking hebben. Het effect is grotendeels afhankelijk van voldoende hulpbronnen en hetzelfde type hulpbronnen: of een zeer complex probleem leidt tot mentale vermoeidheid of juist tot motivatie en uitdaging is afhankelijk van de hoeveelheid zeggenschap in het werk.  Daarnaast moeten taakeisen gecompenseerd worden door voldoende herstel, en idealiter ook door herstel op hetzelfde vlak als de taakeisen.
Bijvoorbeeld, een bouwvakker met een fysiek zware baan zal beter herstellen als hij/zij na werktijd activiteiten vermijdt die een beroep doen op dezelfde fysieke systemen. Om werkdruk te voorkomen en werkplezier te bevorderen moet er dus een match zijn tussen het type taakeis, het type werkhulpbron en het type herstel. Werkdruk en werkplezier zijn dus 2 kanten van dezelfde medaille.

Werkdruk en werkstress

Dit artikel is geschreven in de serie over werkdruk en werkstress in organisaties.

Werkdruk en werkstress

Gezondheidsmanagement

Duurzame inzetbaarheid is onderdeel van ons programma  gezondheidsmanagement.

Gezondheidsmanagement

Auteur

Dit artikel is geschreven door: Peter Weustink

Peter Weustink trainer - coach


Bekijk alle e-books

e-books

  • Analysevaardigheden
  • Authentiek communiceren
  • Burn-out: een error in je lijf!
  • Conflicthantering
  • De kwaliteitenbibliotheek: 163 kwaliteiten uitgebreid beschreven
  • Delegeren en loslaten
  • Hoe ga je met je tijd om?
  • Hoogbegaafd: probleemgeval of gave?
  • Hoogsensitief: label of labiel?
  • Jezelf kwijtraken en jezelf hervinden
  • Leiderschap in ontwikkeling
  • Luister en zie mij: het diagnostisch gesprek met hoogbegaafde kinderen!
  • Persoonlijike ontwikkeling dat doe jezelf
  • Talenten en kwaliteiten: jouw houvast en zekerheid!
  • Verbeterplan bij disfunctioneren
  • Willen is minder moeten
  • Word assertief: doorbreek de vicieuze cirkel!
  • Zelfdoding: van heilige huisjes naar veilige huisjes
  • Zelfvertrouwen: mag ik er twee kilo bij?

Bekijk alle e-books

 

Jezelf kwijtraken en jezelf hervinden

Bestel dit e-book (PDF) via de webshop! Titel: Jezelf kwijtraken & jezelf hervinden.

Ebook jezelf kwijtraken

Meer informatie

Bekijk de podcastserie 'reis of bestemming'

Podcast de Steven

Je kunt in het kader van ons jubileum gratis onze podcastserie volgen in de serie van 'reis of bestemming'. De volgende afleveringen kun je volgen:

  • 26 september: podcast met mijn kinderen: Opgroeien in een ondernemersgezin
  • 3 oktober: podcast met Martin Dirks, de directeur die me 35 jaar geleden in dienst nam
  • 10 oktober: podcast met mijn kinderen: Acquisitie of inquisitie, vroeger en nu!

Wil je deze podcast luisteren?

Onze nieuwsbrief

Ben jij leer- en nieuwsgierig? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief!
Met jouw aanmelding ga je akkoord met onze privacyverklaring en het ontvangen van onze nieuwsbrief. Je kunt je natuurlijk op elk moment weer afmelden.

Telefonisch contact? Heb je vragen? Bel ons op 0528 23 60 30 en vraag naar Monique van Nuil.