Innerlijke criticus: het stemmetje in jouw binnenste
De innerlijke criticus is dat stemmetje dat je hoort, dat jou beoordeelt, veroordeelt, aanvalt, onderuithaalt of afkeurt. Ik noem het de schaduwzijde van jouw geweten. Jouw geweten heeft een functie en zorgt ervoor dat je bij jouw moreel kompas blijft. De innerlijke criticus heeft ook een functie, maar toch ontaardt het vaak in zelfafwijzing, zelfkritiek en zelfveroordeling.
Geweten: normen en waarden
Jouw geweten komt van het Duitse gewissen en het Latijnse conscientia. Dat duidt op innerlijk weten. Jouw geweten houdt jou op koers, je mentale koers en zorgt ervoor dat je geen dingen doet die tegen jouw moreel kompas ingaan. Dat is nuttig. Het zorgt ervoor dat je maathoudt, een ander geen kwaad doet, je niet in de verleiding wordt gebracht om dingen te doen die anderen of jezelf schaden.
Doe de communicatietest!
Bij De Steven kun je een communicatietest doen om inzicht te krijgen in jouw sterke punten en valkuilen, wanneer het over communicatie gaat.
Zo krijg je inzicht in jouw communicatie-ontwikkeldoelen!
Communicatietraining
Wil je een training volgen om jouw communicatievaardigheden te ontwikkelen?
- individuele communicatietraining
- teamtraining communicatie verbeteren
Innerlijke criticus: optelsom van ervaringen
Heb je negatieve ervaringen opgedaan in het verleden? Voelde jij je buitengesloten, ondergewaardeerd, niet gezien of gehoord? Kreeg je vaak kritiek? Of werd je vergeleken met je broer of zus? Vergeleek de meester jou met anderen in de klas, maar dan op die manier dat jij meestal de mindere was?
Daar is het ontstaan. In feite is het een overlevingsstrategie. De innerlijke criticus beschermt jou tegen die situatie die jij eerder meemaakte, die jou pijn deed, waarvoor jij je schaamde, toen je vernederd werd, toen jij je niets waard voelde, toen er onveiligheid was of angst.
Hoe werkt de criticus?
Ik noem de innerlijke criticus ook wel de innerlijke rechter. De innerlijke rechter:
- Veroordeelt jou
- Beschuldigt jou
- Klaagt je aan
- Verwijt je iets
- Legt hoge lasten op zoals perfectionisme, lat hoog
- Straft je
- Haalt je onderuit
- Is normatief over jou
Voorbeeld uit de praktijk
Hans was een gesloten jongen op school. Hij was wat teruggetrokken, in zichzelf gekeerd en hij werd daarmee ook geplaagd. Dat gaf een deuk in zijn zelfvertrouwen. Maar Hans vindt het nu op zijn 43e nog weleens moeilijk om gezellig mee te doen bij de barbecue, of om lekker oppervlakkig mee te praten tijdens de koffievisite. Wat zegt de innerlijke criticus?
- Dat moet je toch gewoon kunnen?
- Jij bent ook zo saai!
- Kijk eens naar de buurman, die is toch veel vlotter in zijn communicatie?
Waarom doet de innerlijke criticus dat? Om te voorkomen dat Hans weer geplaagd wordt. En daardoor is er een voortdurende zelfkritiek bij Hans.
Gedreven door angst
Je voelt het al. De innerlijke criticus wordt gedreven door angst voor afwijzing, gebrek aan waardering, angst om verlaten te worden of alleen over te blijven. En daarom wil de innerlijke criticus jou in het gareel drukken! Het is een overlevingsmechanisme net als pleasen, perfectionisme, rebels zijn of dwars.
De ouderrol
De innerlijke criticus vergelijk ik vaak met de corrigerende ouder: 'pas op, kijk uit, doe dit niet zo, denk eraan dat'.
Opgelegde beelden
Vaak wil je voldoen aan beelden die anderen op jou gelegd hebben, of die je vanuit je opvoeding meekreeg. Beelden waaraan je nooit kunt voldoen omdat je zo niet bent. Iemand schreef: "Mijn innerlijke criticus is als een boze stiefmoeder: kwaadaardig, hardvochtig, vals en wreed. Hoe hard ik ook mijn best doe, altijd heeft ze wel iets aan te merken. Het lijkt alsof ze in wezen het beste met me voor heeft, alsof ze me wil optillen tot grootse prestaties en me aanmoedigt om de beste versie van mezelf te worden – en als je het haar zou vragen dan zou dat ook haar antwoord zijn – maar het is niet waar. Ze is in wezen niet geïnteresseerd in mij. Ze wil alleen dat ik voldoe aan het perfecte beeld dat zij heeft bedacht, en straft me hard en vaak omdat het me nooit zal lukken om daaraan te voldoen. De manier waarop ze me mangelt is een niet aflatende stroom van scherpe kritiek. Nooit doe ik het goed genoeg. Altijd is er iets aan mij om af te kraken. Ik hoor haar afkeurende stem de hele dag door, en 's nachts vaak nog in mijn dromen. Het gaat ver. Het gaat zelfs zo ver dat mijn boze stiefmoeder zegt: Ha! Nu ben je 46 en je weet precies hoe het werkt met die innerlijke criticus, en toch laat je je door mij nog steeds de maat nemen! Het wordt nooit wat met jou! Het is niet mijn geweten dat spreekt. Het is de buitenwacht, de buitenwereld, de anderen. Die stem heeft me zo luid toegeschreeuwd in mijn kindertijd, dat het is blijven rondgalmen in mijn binnenste. En het lijkt alsof het mijn eigen stem is, maar dat is het niet. Ik ben namelijk vele malen aardiger".
Gevolgen
Het gevolg van dit alles: gebrek aan zelfvertrouwen, verlies van vreugde in jouw leven, zelfondermijning, negatieve affirmaties over jezelf oftewel een slecht gevoel over ‘wie jij bent’. Stel het je maar eens voor hoe het werkt:
- Och, dat is nu net weer iets voor mij hoor
- Stom van me, dat is de 100e keer dat mij dit overkomt
- Ik moet nog zien of ik dit kan
- Ik zie er ook niet uit
- Knap ben ik niet en aantrekkelijk vinden zij mij niet
Wat is er fout aan?
Er zit een geweldige fout in de bescherming door de innerlijke criticus. Ik zei al: de innerlijke criticus wil je bewaren voor pijn, voor herhaling van wat er vroeger is gebeurd. Maar dat vindt plaats door jou in het gareel te drukken van ‘hoe je moet zijn’. En dat gaat mis!
De oplossing ligt ergens anders, namelijk in het aanvaarden van wie je wel bent, in het omarmen van jouw werkelijke zijn, in zelfcompassie en zelfaanvaarding.
Wat nu?
Ik zet er wat zinnetjes bij:
- Jij mag introvert zijn en secundair reageren
- Jij mag rustig zijn en wellicht ben je niet zo’n prater, je bent zeker een goede luisteraar
- Ook al ben je niet zo’n prater, saai ben je zeker niet
- Jij mag druk zijn en onstuimig (ook al ben je druk, dat betekent niet dat je niet naar een ander wilt luisteren)
- Jij mag verlegen zijn en de kat uit de boom kijken, waarna je ontdooit en opbloeit omdat je zelf de gelegenheid even nam om te observeren
- Jij houdt wellicht niet van de oppervlakkige verjaardagsfeestjes, ga dan voor het diepgaande gesprek!
Training communicatie en gesprekstechnieken
Wil je een training communicatie en gesprekstechnieken volgen?
- boek snel effect door onze training communicatie en gesprekstechnieken die zelfs individueel te volgen is
- bekijk de training effectief beïnvloeden
- wij hebben een training communicatie voor leidinggevenden voor het hoger en middenkader ontwikkeld
- bekijk de training communicatie voor technici
Testen, webinars en E-book
Bekijk onze webshop waar je tal van aanbiedingen treft zoals:
- Webinar over persoonlijke communicatie
- E-book over authentiek communiceren (in PDF)
- Communicatietest
